Хирургия пəніне кіріспе. Қазақстан Республикасында хирургиялық қызметті ұйымдастыру. Хирургиялық инфекцияның алдын алу. Асептика жəне антисептика əдістері
Хирургиялық іріңді инфекциялардың клиникалық көріністері және ауруларды зерттеу ерекшеліктері
жүктеу/скачать 47,45 Kb.
|
Õèðóðãèÿ ï?í³íå ê³ð³ñïå. ?àçà?ñòàí Ðåñïóáëèêàñûíäà õèðóðãèÿëû? ?
| Хирургиялық іріңді инфекциялардың клиникалық көріністері және ауруларды зерттеу ерекшеліктері. Хирургиялық іріңді қабыну ауруларының клиникалық көріністері жалпы және жергілікті белгілермен сипатталады. Беткейлі орналасқан іріңдіктерде қабынған жерде қызару (rubor), ісіну (tumor), ауырсыну (dolor), жергілікті температураның көтерілуі (calor), дене мүшесінің функциясының бұзылуы (function laesa) орын алады. Қабыну процесі терең орналасқан жағдайда бұл белгілер көзге көрінбейді, ішкі мүшелер қабынса, клиникалық көріністері ауруға шалдыққан әрбір мүшенің функциясының бұзылу белгілерімен білінеді (плеврит, перитонит). Клиникалық зерттеу кезінде, қабынудың кезеңдерін анықтауға болады: егер де пальпация кезінде ауыратын тығыз түзіліс анықталса, ол мүшелер, тіндердің қабынуының инфильтративті кезеңі екенін білдіреді. Іріңдеу кезеңінде инфильтрат жұмсарып, флюктуация (бүлкілдеу) симптомы анықталады. Қабынудың асқынған түрлерінде инфекция лимфа жолдарымен таралса, лимфангиит, лимфаденит, көктамыр арқылы таралғанда тромбофлебит дамиды. Жергілікті қабыну өрши түссе, науқастың жалпы жағдайы да ауырлайды: дене қызуы көтеріліп, қалтырап, мазасызданып, әлсіреп, басы ауырып, сандырақтауы мүмкін. Тынысы тарылып, жүрегі қағып, қан қысымы өзгереді, қанның анализдерінде кері өзгерістер орын алады: анемия, лейкоцитоз, лейкоцитарлық формула солға жылжиды, белоктар азайып, негізгі жүйелердің функциясы бұзылады. Үлкен, кіші дәрет дұрыс жүрмейді: (метеоризм, іш өту, олигоурия, анурия), зәр анализінде белок, цилиндрлер пайда болады. Бауыр, көкбауыр ұлғайып, науқастың сарғаюы мүмкін. Бұл жалпы клиникалық көріністер науқастың иммундық статусына байланысты. Оларды сепсистен, кейбір инфекциялы аурулардан (сүзек, бруцеллез, паратиф, туберкулез, т.б.) ажырата білу керек. Қарапайым іріңдіктердегі интоксикация белгілері іріңдікті тіліп ашып, тиісті емнен кейін клиникалық көріністер азаяды, не жоғалады, ал сепсисте айтарлықтай нәтиже болмайды, қанда батериялар анықталады (бактериемия). Іріңді хирургиялық инфекцияны анықтауда пункция жасау, рентген, ультрадыбысты зерттеу, эндоскопия, клиника-лабораториялық, биохимиялық зерттеулердің маңызы зор.Хирургиялық іріңді процестерді емдеуде олардың түрі, көлемі, локализациясы, ағымы, т.б. ерекшеліктері ескерілуі қажет. Негізгі емдеу принциптері нозологияның этиологиясы, патогенезіне сай бағытта, кешенді түрде: консервативті және операциялық ем жүргізілуі тиіс.
Консервативті ем: а) антибактериалды; ә) энзимотерапия (протеолиттік ферменттерді қолдану): б) физиотерапиялық ем (компрестер, ультракүлгін, лазер сәулесімен емдеу, УЖЖ, электрофорез жасау); в) қабынған мүшенің қимылын шектеу (иммобилизация); г) қабынудың бастапқы инфильтративті кезеңінде новокаин – пенициллин блокадасын (бөгеу) жасау. Қол-аяққа циркулярлы, футлярлы, маститте ретромаммарлы новокаин блокадаларын қолдану; ғ) дезинтосикациялық терапия (қан, қан алмастырушы сұйықтықтарды құю). Хирургиялық ем: Гиппократтың көне заманда айтылған қағидалары – «ubi pus ibi evacua» (ірің бар жерді міндетті түрде тіліп ашып, іріңін эвакуациялау) күні бүгінге дейін қолданылады. Қабынудың іріңдеу кезеңінде іріңдіктерді пункциялау, оперативті жолмен тіліп ашу, антисептиктермен жуып тазалап, дренаждау қажет. Дененің жабық қуыстарының іріңді қабынуларында дәл осылай ем жүргізіледі. Антибиотиктерді тағайындау ережелері: а) аллергиялық анамнезін анықтау; ә) қосалқы ауруларын сұрастыру; б) қабынудың этиологиясын және қоздырғыштардың антибиотиктерге сезімталдығын анықтау үшін жарадан жағынды алу; в) антибиотиктердің ағзаға кері аллергиялық, токсикалық әсерлерін ескеру
Ескерту: ++++ өте жиі байқалады; +++ жиі кездеседі; + сирек; - байқалмайды. Қазіргі антибиотиктерге төзімді микробтардың штамдары өте кең таралғандықтан, антибиотиктерді таңдау қиынға соғады. Стафилококтардың резистентті түрлерін жоюда жақсы әсер ететін, пенициллиназаға төзімді, жартылай синтетикалық, диклоксациллин, оксациллин сияқты пенициллин түрлерін қолданады. Аталған антибиотиктерге стафилококтар бой бермесе, немесе науқасқа жақпай, аллергия орын алса, онда линкомицин, фузидинді цефалоспориндермен бірге қолданған жөн. Бұл антибиотиктер бактероидтарға да бактериоцидті, бактериостатикалық әсер етеді. Егер де іріңдіктің қоздырғыштары аралас болып келсе, пенициллинді аминогликозидтермен қосып тағайындаған нәтижелі. Спорасыз дамитын анаэробты микрофлораны жоюда, левомицетин, хлорамфеникол жақсы көмектеседі. Протей сияқты қоздырғыштарда карбенициллинді аминогликозидтермен қосып тағайындаған дұрыс. Эритромицин, линкомицин, левомицетин антибиотиктері аралас аэробты, спора түзбейтін анаэробты қоздырғыштарды жоюда нәтижелі болып келеді. Трихопол (метронидазол) - химиялық антисептик, бактероидтарға, спора түзбейтін анаэробтарға бактерицидті әсер етеді. Аминогликозидтер, полимиксиндер микроорганизмдердің тек даму, өсу кезеңінде әсер етеді, басқа уақытта нәтижесі аз. Қоздырғыштардың антибиотиктерге сезімталдығын анықтағанға дейін, кең спектрлі антибиотиктерді тағайындаған жөн. Қоздырғыштар ассоциациялы болып келсе, бірнеше антибиотиктерді қосып қолданған жөн, ол үшін тағайындалатын антибиотиктердің өзара үйлесімділігін (синергизм) ескеру қажет. (2-кестеде синергистік әсерлі антибиотиктер көрсетілген) 2-кесте.
Шартты белгілер: ++ препараттың қосарланған әсері; + кейде әсерінің күшеюі; +- кейде әсерінің азаюы; - токсикалық әсерінен комбинация қауіпті; 0 – әсерінің болмауы. Бір топтан екі антибиотик тағайындау дұрыс емес, себебі сульфаниламидтер, нитрофурандар, хиноксалин туындылары сияқты олардың кері әсерлері күшейе түседі. Антибиотиктерді сульфаниламидтер, нитрофурандар, хиноксалин туындылары сияқты химиотерапиялық препараттармен бірге қолдану тиімді. Төменгі аталған медикаменттерді бірге тағайындамаған жөн: аминогликозидтерді полимиксиндермен; левомицетинді ристомицинмен; сульфаниламидтерді нитрофурандармен. Эфир наркозын беруде аминогликозидтерді қолдану тыныс алудың тоқтауына (апноэ) әкелуі мүмкін. Антибиотиктер ағзада қабыну тудырған қоздырғыштарға бактерицидтік, бактериостатикалық әсер ету үшін, олардың іріңді ошақта, айналымдағы қанда концентрациясы тиісті мөлшерде болуы керек. Осы жағдайларды ескере келе, антибиотиктердің тәуліктік, курстық дозалары анықталады және емдеу барысында дер кезінде асқынулардың алдын алу үшін, науқасқа дәрігерлік бақылау жүргізіледі. Әрбір 4-5 күн сайын қанның, зәрдің анализдерін тексеріп, емнің нәтижелігін анықтайды. Антибиотиктермен емдеу мерзімін сақтамаса, ем нәтижесіз және әртүрлі асқынуларға әкеледі (дисбактериоз, токсикалық әсерлер). Химиялық антибактериалды препараттар іріңді хирургиялық инфекцияны емдеуде кеңінен қолданылады. Олардың ішінде сульфаниламидтер ең нәтижелі - грам оң, грам теріс микрофлораға бактериостатикалық, бактерицидтіқ әсер етеді. Сульфаниламидтердің ішінде ұзақ мерзімді әсер ететін түрлерін (сульфапиридазин, сульфадиметоксин) қолданған тиімді болып келеді. Сульфаниламидтерді антибиотиктермен бірге тағайындайды. Бірінші тәулікте 1,0-1,5гр., ары қарай 0,5-1,0 грамнан, емдеу мерзімі 5-7 күн. Сульфаниламидтердің диаминопиридин туындыларымен қосарланған бактрим, бисептолдың антибактериалды қасиеттері өте жоғары. Нитрофуран препараттары: фурацилиллин 1:5000 қатынастағы ертіндісі іріңді жараларды, қуыстарды жууға қолданса, фурагин калий тұзының 0,1 % ерітіндісін көктамырға тәулігіне 300-500мл. (0,3-0,5гр.) енгізу қажет, емдеу мерзімі 3-7 күн. Хиноксалин тобынан жиі қолданатын кең спектрлі препарат диоксидин болып табылады. Диоксидиннің антибактериалды әсері грам теріс, грам оң аэробты және анаэробты микробтарға өте жоғары, сондықтан іріңді плеврит, перитонит, абсцесс, флегмонада, әсіресе көкірің таяқшасы, ішек таяқшасы, протей қоздырғыштарында 1% ертіндісімен іріңді қуыстарды, жараларды жуады. Бір мәрте қолданатын дозасы 10-50 мл., тәулігіне 70 мл-ге дейін, емдеу мерзімі үш апта. Химиялық антисептиктерден іріңді жараларды, плевра, іш қуыстарын хлоргексидиннің биглюконатын 1:400, 1:1000 қатынастағы су ерітіндісімен пункция, түтікшелі дренаждар арқылы жуу, хлоргексидинге малынған дәкемен (марля) іріңді ошақтарды дренаждау өте нәтижелі. жүктеу/скачать 47,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|