13. Жігіт айткан «кесапатты төрі сөздің» төртіншісінін мазмұнын анықтайтын
мақал
A) Жарлының аузы ақка тисе, мұрыны қанайды
B) Үйіңе келгенде, үйдей өкпеңді айтпа
С) Қонак қойдай да жуас, май берсе де жей береді
Д) Бала - артта қалған із,
Бақыт- ұзатылған қыз
Е) Ескі дос келгенде, жаңа достың көзінен жас шыгады
14. Жігіттің «Өлмеген адам екен»
деген сөзінің мәні
A) Артында тұяқ қалған адам
B) Туысы жоқ адам екен
С) Ауылдастары көп екен
Д) Баласы жоқ адам екен
Е) Жора-жолдасы көп адам екен
16.Қарияның жігіт туралы ойын
өзгерткен жағдай
A) Қызының өтініші
B) Жігіттің көнілділігі
C) Шаһар жолының ұзақтығы
Д) Қызының ақылдылығы
Е) Қазақтың қонақжайлылығы
18. Қарияның «жігіттің сүйкіміз
мінезі бар» деуінің себебі
A) Қонақ кылғысы келменендіктен
B) Жас жігіт болғандықтан
С) Қызын сақтандырғандықтан
Д) Әңгімесін түсінбегендіктен
Е) Жігңтті жақтырмағандықтан
20. Байдың егініне сипаттама
A) Борышты өтеуге берілетін, егін
B) Көлікті жалға алып жыртатын егін
C) Жалға алған жерге егілетін егін
15. «Ашы еңбекке - тұщы нан» деген
мақал мазмунымен сәйкес келетін
жас жігіттің «кесапатты сөзі»
А) Екінші «кесапатты сөз»
В) Үшінші «кесапатты сөз»
C) Барлық «кесапатты сөз»
Д) Төртінші «кесапатгы сөз»
Е) Бірінші «кесапатты сөз»
17. Мәтін бойынша жігіттің «жолды
қысқартайық» деген сөзінін
магынасы
A) Бір-бірін қонақ ету
B) Бір-бірін аркалау
C) Баска жолмен жүру
Д) Бір-бірімен әңгіме-айту
Е) Тынығып демалу
19. Мәтіндегі жігіт пен қарияның іс-
әрекетіне қатысты нұсқа
А) Жолаушыны жол сынайды
В) Сабақты ине сәтімен
C) Жер тозса - тақыр, ер тозса пақыр
Д) Қысқа жіп күрмеуге келмейді
Е) Көңілсіз жұмыс өнімсіз
Д) Тұкымы қарызға алынған егін
Е) Желінбеген егін
1200 нұсқа
1-мәтін
Киіз үйдің түрлері мен құрылысы
Киіз үйдің құрылысы мен жасалу жолдарына, этнографиялық ерекшеліктеріне жеке
тоқталайық. Киіз үйдің қазақы және қалмақы деп аталатын екі түрі бар. Қазақы үйлер
дөңгелек, толық күмбезді болады да, қалмақы түрінің төбесі шошақтау келеді. Қазақ
үйлері пайдалануына, сән-салтанатына қарай бірнеше түрге бөлінеді. Мысалы: қара үй
(3 қанат), қоңыр үй (4 қанат), боз үй (5 қанат), ақ үй (6 қанат), ақ ала орда (8 қанат), ақ
орда (12 қанат), ақ шаңқан (18 қанат), алтын үздік (24 қанат), алтын орда (30 қанат)
деп аталатын түрлері бар. Сол сияқты көшіп-қонуға, уақытша паналауға немесе
шаруашылық, жұмыс ретіне бейімделген үй түрлері болады. Олар қос, абылайша,
күрке, кепе, итарқа, жаппа, жолым үй, ас үй, қалқа деп аталады.
100
Киіз үйдің іші 4 бөлімге бөлінеді:
1. Тор - бұл үйдің жоғары әрі қымбат орны. Мұнда жүк жиналады, қонақтар
орналасады. Жас келіндер бұл жерді баса бермейді.
2. Сол жақ - (кіргенде он жақ) үй иссінің отыратын және жататын орны. Босаға жақта
азық-түлік, ыдыс-аяқ тұрады. Оны шимен жауып қояды.
3. Оң жақ - (кіргенде сол жақ) мұнда балалары орналасады. Босаға жаққа қарай ер-
тұрман, киім ілінеді.
4. От орны - қасиетті орын саналады. Мұнда от жағылады, қазан асылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
