ПМК газтұтқысы: газтүтқыны сөйлесу құрылғысынан үстап алу, басқа киетін бөлігін бетперденің ішіне салу, бетпердені осьтік сызық бойынша бүктеу және өзінен қорапшаны сөмкеге салу. Газтүмылдырықты, әдетте, сөмкеде, сол жақ бүйірге (76-сурет) асып жүреді. Газтүмылдырықты кию үшін тыныс алуды кідірте түрып, көзді жұму, баскиімді алу, беттік бөлімді шығару және екі қолмен оны төменгі бөлігінен бас бармақ сыртында, ал қалған саусақтар ішінде болатындай етіп үстау керек (77-сурет).
Одан кейін беттік бөлімнің төменгі бөлігін иекке әкелу және екі колдың жоғары қарай жылдам қозғалысымен, көзілдірік торабы көзге тура келетіндей тартып кию керек. Осыдан кейін демді толык шығарып, көзді ашып, тыныс алуды қалпына келтіру қажет. Бүдан әрі баскиімді киюге және газтүмылдырыкты бүйірге бекітуге болады.
Жарамсыз газтұмылдырықты пайдалану Бұзылған ауа жағдайларында газтұмылдырық зақымданған кезде қандай да бір уақытта оны пайдалануға тура келеді.
152
‘Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217
Все учебники Казахстана на ОКЬЬУК.К^
76-сурет. Газтүмылдырықты алып жүру ережелері:
а - жорық жағдайында; а - дайындық жағдайында; б - үрыстық жағдайда
Егер дулыға-бетперде (немесе бетперде бекітпесі бауларының бірі) болмашы жыртылса, оны алақанмен бетке нығыз басу керек. Дулыға- бетперде (бетперде) үлкен болып жыртылған, көзілдіріктік тораптардың әйнектері, тыныс алу немесе дем шығару қакпакшалары зақымданған кезде тыныс алуды бөгей тұру, дулыға-бетпердені (бетпердені) шешу және сүзгілік-сіңіруші қорапшаны бүрап шығарып алу, одан кейін корапша мойнын ауызға алу, саусақтармен мұрынды қысу және корапша арқылы (көзді ашпастан) тыныс алу керек.
Сүзгілік-сініруші қорапшадағы тесіктерді (ойылған жерлерді) сазбен, топырақпен, нанның жүмсағымен бітеуге болады.
Тыныс алу мүшелерін қорғаудың ең қарапайым қүралдарына мақта- мәрлілік таңғыштар мен шаңға қарсы маталық бетперделер (ПТМ-1) жатады.
Олар тыныс алу мүшелерін радиобелсенді шаң мен бактериялық аэро- зольдерден қорғау үшін қолданылады. Уландырушы заттардан қорғану үшін тыныс алу мүшелерін қорғаудың ең қарапайым қүралдары жа- рамайды.
Жараланған адамға газтұмылдырык кигізу үшін көмек көрсетуші тізерлеп отырады немесе жараланған адамның бас жағына бетін оның желкесіне қарата отырады, оның басын өзінің тізесіне салады, екі колымен зардап шегушінің дулыға-бетпердесін иек бөлігінің шетінен бас бармақтар сыртында, қалғандары ішінде болатындай етіп ұстап, дулыға-бетпердені алдымен иекке, одан кейін оны зардап шегушінін, басына тартып кигізеді. Бүдан кейін баскиімін кигізеді және газтүтқы сөмкесін жараланған адамның денесіне бекітеді. Қарсыластың атылған
153
‘Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217
Все учебники Казахстана на ОКЬЬУК.К^
77-сурет. Газтүмылдырықты кию
оқтары астында газтүтқыны егер зардап шегуші етпеттей, сондай-ақ шалқасынан жатқан жағдайда да жатып кпеді. Жараланушыны газтүтқы кигізу үшін аудару максатка сәйкес болмайды.
Тыныс алу мүшелерін қорғаудьщ
қарапайым қүралдары Макта-мәрлілік таңғышты әзірлеу үіпін өлшемі 100 • 50 см болатын мәрлі киықшасын алады. Оған калыңдығы 1-2 см мақта қабатын са- лады, мәрлінің шеттерін екі жағынан қайырады және мақтаның үстіне салады, ал үзындығы бойынша үштарын әрбір жағынан 30-35 см-ге кеседі. Таңғыш иекті, ауыз бен мұрынды жабуы тиіс. Шаңға қарсы көзілдіріктермен көзді қорғайды.
Шаңға қарсы мата бетперде түрқынан және бекітпеден (түрқы мата- ның төрт-бес қабатынан әзірленеді) тұрады. Түрқы мен бекітпелерін пішу пішімдер немесе лекалолар бойынша жүргізіледі. Бетперде түрқында карау тесіктері жасалады, оларға әйнек немесе қандай да бір мөлдір материалдан тілімше салынады. Бетперденің басқа нығыз жатуы жоғарғы тігіске салынатын резеңке баудың және бекітпенің төменгі тігісіне қосып тігілген түйіндердің көмегімен, сондай-ақ бетперде түрқының жоғарғы тораптарына бекітілетін көлденең резеңкенің көмегімен қамтамасыз етіледі.
ПТМ-1 бетпердесін кию үшін көлденең резеңке мен бекітпені бетперденің сыртқы жағына шығару қажет. Екі қолмен бекітпенің төменгі шетін бас бармақтар сыртына қарайтындай етіп алу, бетперде түркының төменгі бөлігін иекке нығыз кигізу, бекітпені бастың арты- на жіберу және бетпердені алақандармен бетке нығыздап басу керек. Одан кейін бастағы бекітпені түзеп, оны тарту. Желкелік баулардың үштарын байлау және бетпердеге беттегі неғүрлым қолайлы жағдай беріп, басқа көлденең резеңкені тарту керек.
154
‘Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217