І тарау. Физика және астрономия –табиғаты туралы ғылымдар
жүктеу/скачать 0,91 Mb.
|
Физика 7 сынып анықтамалар
- Бұл бет үшін навигация:
- IV тарау. МАССА ЖӘНЕ КҮШ.
- V тарау. ҚЫСЫМ.
| ІІІ тарау. ҚОЗҒАЛЫС.
Механикалық қозғалыс – дененің немесе дене бөлшектерінің уақыттың өтуіне қарай бір-бірімен салыстырғандағы бұрынғы орнының өзгеруі. Материялық нүкте – қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайына өлшемдерін елемеуге болатын дене. Қозғалыс траекториясы – дененің немесе материялық нүктенің санақ денесімен салыстырғандағы қозғалысы кезінде сызық түрінде қалдырылған ізі. Орын ауыстыру – қозғалыстағы дененің бастапқы орнын онның келессі орнымен қосатын бағытталған кесінді. Бірқалыпты қозғалыс – дене тең уақыт аралығында ұзындығы бірдей жол жүреді. Бірқалыпты емес қозалыс – дене тең уақыт аралығында әр түрлі жол жүреді. Жылдамдық – берілген уақыт ішіндегі орын ауыстырудың сол уақыт аралығына қатынасы. жылдамдық= (орын ауыстыру)/уақыт,немесе ϑ=l/t Бірқалыпты түзу сызықты қозғалатын дененің немесе материялық нүктенің қозғалыс заңы: х=x0+ϑt. Инерция құбылысы - кез келген дене сырттан әсер болғанда өзінің Жермен салыстырғандағы тыныштық күйін немесе бірқалыпты түзу сызықты қозғалысын сақтайды. IV тарау. МАССА ЖӘНЕ КҮШ. Масса – денелердің өзара әрекеттесуі кезіндегі жылдамдықтарының өзгеруі дәрежесін анықтайтын физикалық шама. Зат тығыздығы – сол заттың көлем бірлігіндегі массасына тең физикалық шама. ρ=m/V ; ρ= тығыздық, ө.б. (1кг/м3) m = масса, ө.б. (1 кг) V = көлем, ө.б. (м3) Күш – денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын физикалық шама. Деформация – дене пішінінің немесе өлшемдерінің өзгеруі. Гук заңы – серпімді деформация шамасы (созылу немесе сығылуы) түсірілген күшке тура пропорционал. Ғ=kx F = түсірілген сыртқы күш, (ө.б. 1Н) k = қатаңдық коэфиценті, (ө.б. 1Н/м) х=l-l0 x = дененің созылуы немесе сығылуы, (ө.б. 1м) Ауырлық күші – денелердің жерге тартылу күші. Fa=mg Fa= ауырлық күші, (ө.б. 1Н) m = масса, ө.б. (1 кг) g = 9.8 H/кг тұрақты шама Сененің салмағы – дененің тірекке немесе аспаға түсірілетін күші. Үйкеліс күші – бір дене екіннші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш. үш күйде болады: сырғанау, домалау, тыныштық куйде. Ғүйк =µN Ғүйк = үйкеліс күші, (ө.б. 1Н) µ = үйкеліс коэфиценті N = нормаль қысым күші. N = mg V тарау. ҚЫСЫМ. Қысым – беллгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің нәтижесін сипаттайтын шама. Қысым: бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің осы беттің ауданына қатынасы. қысым= күш/(аудан ) немесе р= F/S p = қысым, (ө.б. 1Па) S = аудан, (ө.б. 1м2) р = ρgh . Қатынас ыдыстардағы әрекетті сұйық бағандарының биіктігі олардың тығыздықтарына кері пропорционал: h_1/h_2 = ρ_1/ρ_2 . Қалыпты атмосфералық қысым – биіктігі 760 мм сынап бағанынынң қысмына тең. 00С температурадағы атмосфералық қысым. 760 мм сын.бағ. = 105Па. Қалыпты атмосфералық қысым 760 мм сын.бағ. тең. Атмосфералық қысым биіктікке байланысты өзгереді. Монометр – қысым айырымын өлшеуге арналған аспап. Архимед заңы – сұйыққа батырылған денеге оның батқан бөлігі көлеміндегі сұйықтың салмағына тең ығыстырушы күш әрекет етеді: ҒА = ρ с gVД ҒА – архимед күші ρ с – сұйықтың тығыздығы, (ө.б. 1кг/м3) VД - дененің көлемі, (ө.б. 1м3) Ареометр - сұйықтың тығыздығын өлшеуге арналған аспап. Беттік керілу күші – сұйықтың беттік қабатында әрекет ететін күш. Қылтүтікті құбылыстар – қылтүтіктер бойымен сұйықтың көтерілу немесе төмен түсу кезінде байқалатын беттік құбылыстар. жүктеу/скачать 0,91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|