I-тарау. Түркістан өлкесіндегі алғашқы басылымдар
жүктеу/скачать 0,61 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланылған әдебиеттер
Қорытынды Соңғы жылдары еліміздің тәуелсіздік алып, өз тарихын обьективті жазуға мүмкіндік тууына байланысты ұлттық деректерге, оның ішінде қазақ тіліндегі басылымдарға деген жаппай қызығушылық оларды ел тарихының дерегі ретінде ғылыми айналымға молынан тарту, қазақ баспасөзін өзіндік ерекшеліктері бар тарихи дерек көзі ретінде кешенді талдаудың қажеттілігін күннен-күнге арттырып отыр. Газет, журнал өзі өмір сүрген қоғамның мәдени дәрежесін көрсететін идеологиялық құрал десек, сонымен қатар қазақ тілінде шыққан газеттердің кейбірі патша үкіметі тарапынан шығып, оның заң-законын, әкімшілік істерін қазақ бұқарасына жеткізу мақсатымен шығарылса да, патша үкіметінің ықпалына қарамастан оларда ғылыми прогрестік мәні бар мақалалар, халық ауыз әдебиет нұсқалары басылып отырған. Түркістан республикасындағы қазақтардың 1920-1925 жылдар шамасындағы ғылыми ой-пікірінің даму сатысын Оңтүстік Қазақстанның баспасөздері де өз әлінше көмек көрсетуге тырысады. Мәдениетті елдердің ғылым, техниканы дамытумен бірге, өз халқының арғы бергі тарихын зерттеуге де ерекше мәне беретіні мәлім. Әңгіме болып отырған баспасөздерде осы мақсатта қазақ, қырғыздағы басқа да түркі тілдес жұрттардың ежелгі тарихына байланысты деректерге, архив материалдарына көп көңіл бөлінеді. Мұнда әсіресе қазақ халқының пайда болу, қалыптасу кездерін сөз ететін ғылыми мақалалар «Шолпан», «Сана» журналдарында іргелі қозғалуы ғылым үшін пайдалы іс екенін мойындау қажет. Жастар мен шәкірттерді мектеп негізінде тәрибилеу мәселесін сөз етуі-бұл баспасөздер беделін көтерген маңызды іс болды. Сауатсыздықты жою мен бастауыш мектеп көлемінде білім алуға шақыру, өнер-білімнің пайдасын болашақ қоғам көзімен өлшеп түсіндіру-газет, журналдар атқарған оқу-ағарту бағытындағы игі шаралар еді. Бұл тақырыптарға Ғ.Мұратбаев., О.Тұрманжанов., Б.Кенжебаев., Ж.Арыстанов., С.Есова., Б.Сүлейовтер қалам тартып, қатысып отырды. Сонымен, түйіндеп айтқанда «Ақжол», «Шолпан», «Сана», «Тілші» тағы да басқа газет журналдар Түркістан үкіметінің қолданған шараларын қазақ халқына жеткізіп отырды. (Ауыл газеті 1923 ж 20 желтоқсан) осыған байланысты мәдениетіміз бен қоғамдық ой-пікірімізді ілгері дамытуға қызмет етті. Пайдаланылған әдебиеттер Ү.Субханбердина.Қазақ халқының атамұралары: Мазмұндалған библио-графиялық көрсеткіш.А.1999.- Түркістан уалаятының газеті А. 2003 Эрназаров Т.Э,.Акбаров А.И., История печати Туркестана (1870-1925гг) Ташкент 1976.- с.14 Сонда б.14-15 Ташкент Энциклопедия –Ташкент 1984-с.346 Түркістан уәлаятының газеті- Құраст//Субханбердина Ү.,Әуесбаева П,. –А. 2003- б.8 Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге дейін бес томдық.Аламты.2002.- Т.3.б.565 ӨРОМА, И-1-қор, 1-іс, 1132-тізе, 16-17-п. Түркістан уәлаятының газеті- құраст/ Субханбердина Ү. -А. 2003 - б.9 Көлбай Төгісов шығ.жинағы-А.2003 -б.15 Қожакеев Т. Жыл құстары –А.1991- б.57 ААП РУз, ф.60, оп.1, д.421, л.194, 194об ӨРОМА Ф.И-34-қор.1-іс.2641-тізе. 58-59-п. Өртең №5 1922 Ф.И-34-қор.1-іс.2096-тізе.10-п. Туркестанская правада 15 февраль 1923г. Қазақ тарихы 1999 № 4-5 Коммунистическая мысль Ташкент. 1926 №3 С.278 Ф.И-34-қор.1-іс.2641-тізбе. 64-п. Добросмыслов А.И. Ташкент в прошлом и настоящем // Исторический очерк. Ташкент . 1960г С. 365 Сонда б. 368 Азадаев Ф.И. Ташкент во второй половине ХIХ века. Ташкент. 1960г.С.74 Абдурахимова Н., Рустамова Г. Колониальная система власти в Туркестане во II половине ХIХ- ХХвв. Ташкент. 1999г.С.15-16 Эрназаров Т.Э. История печати Туркестана (1870 1925гг) С. 16 Сонда б. 27 Сонда б. 28-29 Түркістан уалаятының газеті- А.2003ж. – б.8 Сонда б.9-10 Кенжебаев Б. Қазақ баспасөзінің тарихынан мәліметтер Алматы.1956ж 23-30 б.б Ү.Субханбердина Қазақ халқының атамұралары: Мазмұндалған библиографиялық көрсеткіш. Алматы:,1999. -834 б. Сонда б.28 Ә.Хасенов. Оңтүстік Қазақстан облыстарындағы қазақ совет баспасөзінің даму тарихы. Автореф.тарих.ғылым.канд. Алматы, 1974ж Сонда б.10 Қ.Атабаев. Қазақстан тарихының деректанулық негіздері.Алматы., б.189 Год работы Казахского высшего педагогического института. Ташкент. изд. казпедвуза,1928г. С.63 Х.Бекхожин Қазақ баспасөзінің даму тарихы Алматы.1961ж Сонда б.126-127 Коммунистическая мысль Ташкент.-1926г.№2-3 С. 221 Сонда б.224 Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге дейін бес томдық. Т.3 б. 698 Ақжол 1922ж, 6 сәуір Ленин шығ. 26-том, 326-б. Ақжол 1922ж, 9 қаңтар Егемен Қазақстан газеті 2002ж 28 қаңтар Ә.Хасенов. Оңтүстік Қазақстан облысындағы қазақ совет баспасөзінің даму тарихы. Автореф.тар.ғыл.канд. Алматы.1974ж Парасат 1992ж №3 б.12 Тілші 1924ж, 13 ақпан Қазақ тарихы №4 1994ж б.22 «Ақжол», 1923 жыл, 5 июнь. «Ақжол»,1922 жыл, 7 январь. «Ақжол»,1922 жыл, 14 январь. Год работы Казахского высшего педагогического института. Ташкент. изд.казпедвуза,1928г. С.89 «Ақжол», 1925 жыл, 7 май. «Ақжол», 1923 жыл, 28 июль. «Туркестанская правда», 1923г., 17 июля. «Ақжол», 1925 жыл, 10 апрель. Қазақ ССР-інің мерзімді бзаспасөз шығармаларының летописі, /1917-57 ж/. 1963 жыл. Сонда б.23 Махмуд Қашқари «Дивани луғат-ат тұрк» 1 том.Ташкент, 1960, 44б. Сонда б. 34-35. Панфилова А.М. Советская периодическая печать как исторический источник. М.,- «Высшая школа», 1970-326с- С.2 Омарбеков Т. Мәдени құрылыс тарихы: тапшыл көзқарас сабақтары //Ақиқат-19986.-№3. -б.29-32., Сауатсыздықты жою: науқаншылдық және оның салдары // Ақиқат.-1996 №2.б.-30-35 Қойгелдиев М.Қ., Омарбеков Т. Тарих тағылымы не дейді? – Алматы: Ана тілі, 1993.-208 б. Мендешов С. Состояние и задачи подготовки национальных кадров.// Народное хозяйство Казахстана -1933-№3 С.-41-46 Сулейменов Р.Б. Историография культурной революции // Историческая наука Советского Казахстана /Сб.науч.труд. Алматы:Ғылым,1990.-С.209 Нүрпейісов К. Қазақ интеллигенциясының әкімшіл-әміршіл жүйеге ғылым мен мәдениет саласындағы қарсылығы (20-30 жылдар мысалында) //Столичное обозрение - 1998. - №7 Нұрымбетова Г. Ораз Қиқымұлы Жандосовтың қоғамдық-мемлекеттік қызметі. (1916-1938жж): канд.дис.автореф. - Алматы. - 1995. - 27б. жүктеу/скачать 0,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|