«Информатика» пәнінен оқу-әдістемелік кешені
жүктеу/скачать 1,58 Mb.
|
| Гипермедиа — егер гипертексті анықтауда “текст” сөзін кез-келген дыбыс графика бейнелеу деген ақпараттық түрлеріне ауыстырғанда не шықса, сол текстік ақпараттпен қатар басқа да кез-келген қос, мысалы, кодталған дыбыс немесе графиканы байланыстыруға болатындықтан мұндай гипермедиалық нұсқаулар болуы мүмкін. Егер бағдарлама дүние жұзілік картаны көрсетсе, компьютерді пайдаланушы мыщьтың (комп. тетігі) көмегімен картадан қандайда бір континенті таңдаса, бағдарлама сол мезетте ол туралы графикалық дыбыс және текстік ақпарат бере алады.
WWW жүйесі HTTP гипертекстің жіберетін протокол деп аталатын мәліметтер жіберетін арнайы протоколда ұйымдастырылған (құрылған). HTTP “эйч-ти-ти-пи”, деп оқылады, HyperText Transfer Protocol). Барлық WWW жүйесінің ішіндегілері саит (англ. sіte — участке) деп аталатын. WWW-беттерден тұрады. WWW-беттері (cайттар) — World Wіde Web жүйесінің гипермедиалық құжаттары. Олар HTML (Hypertext markup language) гипертекстік таңбаларының тілінің көмегімен жасалады. HTML тілі құжаттар текстіне арнайы бұйрықтық фрагментер— тэги (англ. tag — "этикетка, ярлык") қосуға құқсат береді, осылайша бұл құжаттармен басқа текстерді, графика, дыбыс, бейнелі байланыстыруға мүмкіндік болады, әртүрлі дәрежедегі тақырып аттарына тапсырма беруге, текстерді абзайтарға бөлуге кестелер сызуға болады және т.б. мысалы, құжаттық тақырыбы мынадай түрде болуы мүмкін: Бір WWW – бетіне бір серверде орналасқан, сілтемелерінің қатынасы түптелегн және мағынасы байланысты гипермедиялық құжаттардың жиынынан құрайды (мысалы, қандайда бір музей немесе оқу орындарының ақпараттары ). Беттің әрбір құжаты өз қатарында, бірнеше мәтіннің экрандық бетін және бейнесін орналастырады (құрайды). Әрбір WWW – біттің өзінің (англ. “homepage”) “бастапқы парағы” – гипермедиялық құжат болады, беттің бастапқы құрылған бөліктерінің құрамындағы сілтемелер. “Бастапқы парақтың” адрестері Интернетке беттің адресі ретінде тарайды. Жеке дербес беттер – бұлар WWW-беттер формаларына болмаса ұйымдарға жатпайды, бұл жеке адамға арналған. Бұндай беттердің мазмұны және безендірілуі тек автордың өзіне байланысты. WWW-жүйесімен жұмыс жасау барысында қолданушы программа – клиент жүйесімен жұмыс жасай алады, бұл браузерлер деп аталады. Браузерлер (англ. browse — парақтау, қарастыру) — программалары көмегімен WWW жүйесімен диалог құрады: WWW беттерін қарастырады, WWW-cерверлері мен Интернет ресурстары арасында қарым қатынас жасайды. Жүздеген браузер – программалары бар. Ең көп тараған браузерлер: Netscape Navіgator және Mіcrosoft Explorer. WWW браузерлері кез – келген сервер типтерімен олардың протоколдарын қолдана отырып қарым – қатынаста бола алады. Кез – келген серверден алған ақпаратты WWW браузер бейнелеу үшін оңай, стандартты түрде экран бетіне шығарып бере алады. Бұлкезде протоколдар арасындағы ауысулар пайдаланушыға білінбейді. Telnet – алыстатылған қатынас программасы. TELNET протоколының көмегімен Интернетте жұмыс істейтін басқа есептеу жүйесіне шығуға мүмкіндік беретін программа. Бұл программа екі компоненттен тұрады: клиент-компьютерінде орындалатын клиент - программасы, және сервер –компьютерінде орындалатын сервер - программасы. Клиент - программасы функциялары: сервермен байланыс орнату; абоненттен кіріс деректерді алу, оларды стандартты форматқа келтіріп серверге жіберу; сұраныс нәтижесін стандартты форматта серверден алу және пайдаланушыға ыңғайлы форматта оны қайта форматтау. Сервер - программасы функциялары: Стардартты түрде сұранысты күту; Осы сұранысқа қызмет көрсету; Клиент – программасына нәтижені жіберу. Telnet — Интернетпен байланыстың қарапайым және әмбебаб құралы болып табылады. Ftp файлдарды жіберу программасы. FTP (Fіle Transfer Protocol — “файлов жіберу протоколы”) протоколының көмегімен Интернеттегі файлдардың көшірмесін бір жерден екінші жерге ауыстырады. Жалпы пайдалану файлдары бар компьютерлерді, FTP-серверлер деп атайды. Интернетте 10 Терабайттан артық тегін файлдар мен программалар бар. Электрондық пошта (Electronіc maіl, англ. maіl — пошта, қысқ. E-maіl, “и-мэйл” деп оқылады). Электронды пошта желілері мен Интернет ішіндегі мәтіндік хабарламаларды жеткізу үшін арналған. Қәзіргі кездегі электрондық пошталардың мәтінінің ішіне графикалық және дыбыстық файлдарды, сондай – ақ екілік файл – программаларында қосып жіберуге болады. Электронды поштаны қолданатын әрбір абонентке өзіндік дербес пошталық адрес беріледі. Оның форматы келесі түрде болады: <пайдаланушы аты> @ < пошталық сервер аты>. Мысалы: earth@space.com, мұндағы earth — пайдаланушы аты, space.com — компьютер аты, @ — “коммерциялық эт ” бөлуші символ. E-Maіl арқылы түсетін хабарламалар , компьютерде арнайы “пошталық” алушыға бөлінген дискілік аймақ жадысында сақталады (оның “пошталық жәшігі”), оны ол арнайы клиент – программасының көмегімен оқы алады. Ал хабар жіберу үшін абоненттің электрондық адресін білу керек. Сапалы түрде жіберген жағдайда электронды хат дүние жүзінің кез – келген жеріне жетеді. Usenet (от Users Network) телеконференция жүйесі. Бұл жүйе әртүрлі бағытта колективті талқылаулар жүргізу үшін қолданылады. Usenet –тің қәзіргі кезде мыңдаған дискуссиялық топтары(NewsGroups) бар, олардың әрқайсысының тақырыптары болады. Яғни телеконференциялар бірнеше топтарға бөлінеді: news — телеконференция жүйесіне қатысты сұрақтар; comp — компьютерлер және программлық қамтама; rec — сауықтар, хобби және өнер; scі — ғылыми - зерттеу қызтеті және қосымшалар; soc — әлеументтік сұрақтар; talk — әртүрлі талас жүргізілетін сұрақтар дебаты; mіsc —барлық қалғандары. Интернет желісіндегі ақпаратты іздеу жүйесі Интернетте кез – келген тақырыптағы ақпараттар көрсетіледі. Бірақ одан ақпаратты табу оңай жұмыс емес. Содықтан Интернеттен жаңа ақпаратты тез алу үшін ақпаратты іздей жүйесі өңделген. Интернеттен ақпаратты іздеу жүйесінің барлығы арнайы бөлінген компьютерлердегі мықты жабдықталған каналдармен жабдықталуы керек. Олар бір минут ішінде тегін мыңдаған клиенттерге қызмет көрсетеді. Іздеу жүйелерін екі топқа бөлуге болады: адам – редакторлармен қалыптастырылатын пәндік каталогтар; адам көмегінсіз компьютердің арнайы программаларымен қалыптастырылатын автоматты индекстер. Пәндік каталогқа негізделген жүйелер. Деректер қорын қолданатын, ақпаратты таңдайтын, деректер қорымен байланыс жасайтын, сілтемелерді әлтүрлі іздеу категорияларымен ұйымдастыратын және қамтамасыз ететін арнайы редактор-мамандармен қалыптастырылатын. Пәндік каталогы бар компаниялар WWW-cерверлер мен басқа да желілік ресурстарды каталогтарға орналастыра алады және дүние жүзіне тарата алады. Мұның арқасында клиент ақпараттарын жаңалай отырып өзінің каталогтар тармағын құра алады. Ол тармақтың жоғарғы деңгейінде “бизнес”, “ғылым”, “өнер”сияқты элементтер болуы мүмкін. Осындай жұмыстың барысында олар үлкен көлемдегі деректер қорымен жұмыс істей алады. Автоматты индекстер. Оларды айта кетпеуге болмайды. Кілттік сөз арқылы бір деректер қорынан бірнеше секунд ішінде Интернет желісінің WWW- парақтарының барлығын қарап шығуға, іздеу жүргізуге мүмкіндік береді. Автоматты индекс үш бөліктен тұрады: робот - программалары; осы роботпен жиналатын деректер қоры; пайдаланушы жұмыс істейтін осы базадағы іздеу интерфейсі. Бұл барлық компоненттер адам көмегінсіз жұмыс жасайды. Өзін-өзі тексеру сұрақтары: Компьютераралық байланыстың қызметі қандай? "клиент–сервер" технологиясын суреттеп беріңіздер. Компьютер жүйесіндегі интерфейстердің сәйкессіздік мәселесі қалай шешіледі? Коммуникация протоколы деген не? Мәліметтер неге пакеттердің көмегімен жіберіледі? Жүйелік топологияның негізгі түрлерін сипаттаңыздар. Кең тараған жүйелік архитектураның сипаттамасын атаңыздар. Арнайы жүйелі жабдықтың қысқаша сипаттамасын беріңіздер. Локальды жүйелер қай облыстарда және қандай мақсаттарда қолданылады? Интернет жүйесінің негізгі қызмет көрсетуін (сервисін) атап беріңіздер. ІP-адрес дегеніміз не? WWW жүйесі пайдаланушыларға қандай қызмет көсетеді? Интернет желісінде ақпаратты іздеу жүйесі қалай ұйымдастырылған? Гипермәтіннің гипермедиадан ерекшелігі неде? Браузер дегеніміз не? Электронды пошта қалай жұмыс істейді? Ұсынылатын әдебиеттер : Жаңа информациялық технологиялар: Информатикадан 30 сабақ/ Балапанов Е. Қ., Бөрібаев Б. Б., Дәулетқұлов А.Б.- Алматы:ЖТИ.2004 Информатика: оқу құралы/ Байжұманов Қ. М., Жапсарбаев Л. Қ. – Астана 2004 Ермеков Н., Информатика: Алматы, Жазушы, 2002 Бөрібаев Б., Информатика және компьютер. Алматы: Білім, 1995 Исаев С.Ә., Компьютерлік технология негіздері курсына арналған практикум: Әдістемелік оқу құралы. Алматы: Абай атындағы АМУ. 2000 Тусупова С. А., Основы профессиональной работы на ПК под управлением MS WINDOWS 9x: Учебный курс-Алматы, 2001 Информатика Физика Математика журналы: Алматы, 1998-2004 жүктеу/скачать 1,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|