Түсінік хат
Би өнерімен айналысу оқушылардың жалпы денсаулығына жақсы әсер етеді. Нақты жеңіл қозғалыспен дұрыс жүріп тұруына, иілгіштік қабілетінің артуына, ауамен дұрыс демалуына, музыканың екпінін, буын ырғағын, мазмұнын ажырата білуге көмектеседі. Төменгі сынып оқушылары арнаулы қондырғысыз - ақ залдың ортасында бимен айналысуына болады. Ол үшін ойын түрінде берілетін нақты қимыл қозғалыс жаттығуларына көбірек көңіл бөлуі қажет. Олар қимыл қозғалыспен музыканы үйлестіру шеберлігін дамытадыБарлық бастауыш сынып мұғалімдері мен педагогтарына баланың қозғалыс-қимылының, ағзасының дамуы үшін дене тәрбиесі пәнінің рөлінің ерекше орын алатыны белгілі. Олай болса біздің мектебімізде дене тәрбиесі сабағынан басқа – ырғақ жаттығулары үйірмесі қосымша жүргізіледі.
Ырғақ – балалардың қабылдауын қозғалыс-қимыл арқылы белсендіретін сазды-педагогикалық тәртіп.
Төменгі мектеп жасындағы балалар үшін жүгіру, билеу, секіру, жалпы ойын түрлері маңызды орын алады. Сондықтан балалар бұл сабаққа қызыға қатысады. Ол үшін әр сабақты түрлендіріп өткізу мұғалімнен ізденіс пен шығармашылықты талап етеді.
Сабақ саны – 68. Ол үш бөлімнен тұрады: аэробика (10-15 минутке есептеледі), хореографиялық бөлім және еркін қимыл қозғалыстары, ол қазіргі әуендермен орындалады.
Аэробика – арнайы әуен ырғағымен орындалатын жаттығу түрлері.
Сабақтың негізгі бөлігі – хореография, мұнда балалар халық билерінде кездесетін негізгі қимыл-әрекеттерді үйреніп қана қоймай, пластикалық қозғалыстарға жаттығады.
Сабақтың соңында балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту мақсатында әр түрлі әуендерге 10 минут еркін ырғақта билейді.
Ырғақты жаттығулардың мақсаты - әуен ырғағына ере отырып, өз денелерін еркін қозғалысқа енгізе отрып, жеңіл және күрделі қимылдарды өздегінен орындай алуға машықтандыру.
Бұл мақсатқа жету үшін төмендегі жаттығуларды қолдану қажет:
Есте сақтау,ұқыптылық және қоғамдық ортадағы дамуына;
Қимыл-әрекетінің шапшаңдығына;
Негізгі іс-әрекетті игеруіне: жүру,жүгіру, секіру, жүрудің әр түрлеріне;
Дене ағзасын еркін ұстауына т.б.
Сонымен қатар бұл сабақтың балалар үшін маңыздылығы сол, баланың танымдық әрекетінің, сұлулық пен көркемдікті сүюіне өз ықпалын тигізеді.
Би — музыкалық ырғаққа сай дене қимылымен көрсетілетін өнер. Адамдардың күнделікті еңбек процесіндегі іс-әрекеттері, қоршаған дүниеден алған сезім-әсерлері би қимыл-қозғалыстары мен ишараларына негіз болған. Табиғат құбылыстарын, аңшылық және соғыс көріністерін белгілі жүйеге түскен ырғақты қимыл — бимен бейнелеу көне дәуірде өмір талабынан туды.
Би хореографиясы жинақы образдар арқылы болмысты бейнелеп, адамның ішкі жан дүниесін көрсетеді. Экономикалық, әлеуметтік, тарихи географиялық, т.б. факторлардың әсерімен де әр халықтың өзіне ғана тән би дәстүрлері, өзіндік хореография тілі, пластикалық бейнелілігі, қимыл-әрекетті музыкамен байланыстыру тәсілдері пайда болды.
Би — қазақтың халық фольклорының көне түрлерінің бірі. Ол туралы Қазақстан жерінде сақталған тастағы суреттер, тарихи деректер, орыс саяхатшылары, тарихшылары, ғалымдарының этнографиялық жазбалары сыр шертеді.
Би - музыка өнерімен сабақтас сабақтас халық өнерінің бір түрі. Қазақтың би өнері ерте заманнан бастау алып, күні бұгінге дейін жалғасып келеді. Би өнері халқымыздың салт - дәстүрі, тұрмыс - тіршілігіне байланысты туындаған. Қазақтың ежелгі би өнері жайлы ертегі, аңыз, дастандарда айтылады. Ертедегі қазақ билері киіз үйлердің ішінде биленетін болғандықтан, алуан түрлі қимылдармен қатар бет - әлпет құбылулары арқылы да бейнеленген.
Сондықтан балалар бұл үйірмеге қызыға қатысады. Ол үшін әр сабақты түрлендіріп өткізу мұғалімнен ізденіс пен шығармашылықты талап етеді.
Би үйірмесінің мақсаттары:
Ерте заманнан қалыптасып, халқымыздың аса бай мұрасымен бірдей дамыған би өнері туралы, қазақтың белгілі бишілері жайлы тиянақты түсінік беру.
Оқушылардың дене бітімін шынықтырып, күшейту. Музыканы есту және баулу қабілетін теория және практика жүзінде іске асыру. Биді түсіну және билеу қабілетін қалыптастыру. Өзін - өзі ұстай білуге тәрбиелеу.
Би үйірмесінің міндеттері:
Сезіну, есту қабілетін дамыту.
Қимыл - қозғалыс аппараттарының жүрек қан айналымын реттеп, жақсарту.
Дененің дұрыс бітімін қалыптастыру, дұрыс демалу, дер кезінде дұрыс қимылдарын жетілдіру.
Музыкалық шығармалардың буын - ырғағын, екпінін, мазмұнын дұрыс түсінуге дайындау.
Теория және практика жүзінде қозғалысын дұрыс сезіне білу.
Билеу кезінде би қозғалысы арқылы оның мәнерлілігін арттыру.
Би қозғалысы кезінде би үйрену дағдыларын қалыптастыру.
Оқушылардың би әуендерін сезіну, түсіну қабілеттерін дамыту, есте сақтау ілікке, еңбекқорлыққа, табиғатты сүйе білуге, эстетикалық талғамын арттыруға, патриоттық сезімге би өнері арқылы тәрбиелеу.
Күтілетін нәтиже:
Би өнерімен айналысқан ұлдар мен қыз балалар денесінің сымбаттылығымен, әдемі жүріс - тұрысымен, музыкалық ырғақты ажырата білуімен ерекшеленеді. Би өнерімен айналысу шығармашылық шеберліктердің негізін қалап, өзін - өзі жетілдіруге деген қызығушылығын арттырады.
Курстың ұйымдастыру формасы:
Түсіндіру;
Топпен жұмыс;
Сайыс;
Сарамандық жұмыс
Курстың уақыт көлемі:
Аптасына 4-сағат: жыл бойы-0.45 сағат
Тақырыптық жоспары
Кіріспе.
Музыкалық-ырғақту әліппесі.
Классикалық би өрнектері.
Халық билерінің әсемдігі.
Би қимылын музыка ырғағымен.
Биді сахналық көркемдеу.
Қорытынды сабақ.
«Балауса» би үйірмесінің күнтізбелік жоспары
№
|
Сабақтың тақырыбы
|
Уақыты
|
Мерзімі
|
Әдіс- тәсілдері
|
І тарау.Кіріспе
|
1
|
Би туралы мәліметтермен таныстыру және әңгімелеу
|
1530-1700
|
01.09.15 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
2
|
Бастапқы қалып. Денені дұрыс ұстау.
Тұрақтылыққа арналған жаттығулар
|
1530-1700
|
03.09.15 ж.
|
Топпен жұмыс
|
3
|
Ұлдар мен қыздардың көпшілікке иіліп сәлем беруін үйрету
|
1530-1700
|
08.09.15 ж.
|
Әңгімелеу, топпен жұмыс
|
ІІ тарау.Музыка-ырғақту әліппесі
|
4
|
Қол , аяқ (позициялары) тұғырлары
|
1530-1700
|
10.09.15 ж.
|
Сұрақ-жауап
|
5
|
Дөңгелекте әр түрлі қимылмен жүгіру
|
1530-1700
|
15.09.15 ж.
|
Топпен жұмыс
|
6
|
Айналу түрлері
|
1530-1700
|
17.09.15 ж.
|
Әңгімелеу
|
7
|
Жіпше қимылы
|
1530-1700
|
22.09.15 ж.
|
Білімді тексеру
|
8
|
Би жаттығулары. Жаттығуларды қайталау
|
1530-1700
|
24.09.15 ж.
|
Топпен жұмыс
|
ІІІ тарау Классикалық би өрнектері
|
9
|
Этюд
|
1530-1700
|
29.09.15 ж.
|
Әңгімелеу, топпен жұмыс
|
10
|
Ронд
|
1530-1700
|
01.10.15 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
11
|
Классикалық жаттығулар
|
1530-1700
|
06.10.15 ж.
|
Білімді тексеру
|
12
|
Матрос биі
|
1530-1700
|
08.10.15 ж.
|
Топпен жұмыс
|
13
|
Растяжка
|
1530-1700
|
13.10.15 ж.
|
Білімді тексеру
|
14
|
Вальс
|
1530-1700
|
15.10.15 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
15
|
Балдық би
|
1530-1700
|
20.10.15 ж.
|
Топпен жұмыс, сұрақ-жауап
|
16
|
Қазақ вальсі
|
1530-1700
|
22.10.15 ж.
|
Білімді тексеру
|
17
|
Өзбек би туралы түсінік
|
1530-1700
|
27.10.15 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
18
|
Өзбек биінің қадамын үйрету
|
1530-1700
|
29.10.15 ж.
|
Білімді тексеру
|
19
|
Өзбек биі
|
1530-1700
|
03.11.15 ж.
|
Сұрақ-жауап,топпен жұмыс
|
ІҮ тарау.Халық биінің әсемдігі
|
20
|
Шығыс биі туралы түсінік
|
1530-1700
|
12.11.15 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
21
|
Шығыс биінің қимылдары
|
1530-1700
|
17.11.15 ж.
|
Білімді тексеру
|
22
|
Шығыс биін талдау
|
1530-1700
|
19.11.15 ж.
|
Топпен жұмыс
|
23
|
Қуыршақ биі
|
1530-1700
|
24.11.15 ж.
|
Білімді тексеру
|
24
|
Қуыршақ биінің қимылдары
|
1530-1700
|
26.11.15 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
25
|
Қуыршақ биін талдап үйрету
|
1530-1700
|
03.12.15 ж.
|
Сұрақ-жауап топпен жұмыс
|
26
|
Орыс биі туралы түсінік
|
1530-1700
|
08.12.15 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
27
|
Орыстың халық билерінің элементтері
|
1530-1700
|
10.12.15 ж.
|
Топпен жұмыс
|
28
|
Орыстың халық биі
|
1530-1700
|
15.12.15 ж.
|
Білімді тексеру
|
29
|
Украйын биі туралы түсінік
|
1530-1700
|
22.12.15 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
30
|
Украйын биі «Аты»
|
1530-1700
|
24.12.15 ж.
|
Білімді тексеру
|
31
|
Украйын биінің қадамдарын үйрету
|
1530-1700
|
29.12.15 ж.
|
Топпен жұмыс, сұрақ-жауап
|
Үтарау .Би қымылын музыка ырғағымен
|
32
|
«Павлин» биі туралы түсінік
|
1530-1700
|
12.01.16 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
33
|
«Павлин» бинің қимыл қозғалысын үйрету
|
1530-1700
|
14.01.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
34
|
«Павлин» биі қадамдарын үйрету
|
1530-1700
|
19.01.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
35
|
«Павлин» биі
|
1530-1700
|
21.01.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
36
|
«Сальса » би туралы түсінік
|
1530-1700
|
26.01.16 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
37
|
«Сальса» биін талдап үйрету
|
1530-1700
|
28.01.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
38
|
«Сальса» биі қимылдары
|
1530-1700
|
02.02.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
39
|
«Үнді» биі туралы түсінік
|
1530-1700
|
04.02.16 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
40
|
«Үнді» биі қимылдары
|
1530-1700
|
09.02.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
41
|
«Үнді» биі
|
1530-1700
|
11.02.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
42
|
«Хорезм» биі туралы түсінік
|
1530-1700
|
16.02.16 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
43
|
«Хорезм» қимыл қозғалыстары
|
1530-1700
|
18.02.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
44
|
«Хорезм» биі
|
1530-1700
|
23.02.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
45
|
Қазақтың ұлттық биі туралы түсінік
|
1530-1700
|
25.02.16 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
46
|
Қазақтың халық билерінің қимыл қозғалыстары
|
1530-1700
|
01.03.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
47
|
Қазақ биі «Білезік»
|
1530-1700
|
03.03.16 ж.
|
Топпен жұмыс, сұрақ-жауап
|
48
|
Домбыра тарту өрнектері
|
1530-1700
|
10.03.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
49
|
Қазақ биінің өрнектері
|
1530-1700
|
15.03.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
50
|
Қазақ биінің жүру түрлері
|
1530-1700
|
17.03.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
ҮІ тарау. Биді сахналық көркемдеу.
|
51
|
«Цыган» биі туралы түсінік
|
1530-1700
|
05.04.16 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
52
|
«Цыган» биінің жаттығулары
|
1530-1700
|
07.04.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
53
|
«Цыган» биін талдап үйрету
|
1530-1700
|
12.04.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
54
|
«Грузин» биі туралы түсінік
|
1530-1700
|
14.04.16 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
55
|
«Грузин» биілеріндегі қол мен аяқтың қозғалыстары
|
1530-1700
|
19.04.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
56
|
«Грузин» биі «Лезгинканы» үйрету
|
1530-1700
|
21.04.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
57
|
«Африкалық» биі туралы түсінік
|
1530-1700
|
26.04.16 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
58
|
«Африкалық» қимыл-қозғалыстарын үйрету
|
1530-1700
|
28.04.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
59
|
«Африкалық» биін талдау.
|
1530-1700
|
03.05.16 ж.
|
Сұрақ-жауап,топпен жұмыс
|
60
|
Қазіргі заманғы билердің қимылдары
|
1530-1700
|
05.05.16 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
61
|
Қазіргі замаңғы билерді үйрету
|
1530-1700
|
10.05.16 ж.
|
Білімді тексеру
|
62
|
Қазіргі замаңғы билерді талдап үйрету
|
1530-1700
|
12.05.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
63
|
Қазіргі замаңғы би
|
1530-1700
|
17.05.16 ж.
|
Әңгімелеу, сұрақ-жауап
|
64
|
Билерді қайталау
|
1530-1700
|
19.05.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
ҮІІ тарау.Қорытынды
|
65
|
Би үйірмесінің қорытынды сабақ.
|
1530-1700
|
24.05.16 ж.
|
Топпен жұмыс
|
Пайдаланылған әдебиеттер:
Сымбат. Ш.Жиенқұлова
Музыка и движение. С.И.Бекина, Т.П.Ломова, Е.Н.Соковнина
Классический танец.
Танцы друзей. Тряченко
Тайна танцы. Ш.Жиенқұлова
Интернет желісі
Үйірмеге қатысатын оқушылар тізімі
Р/с
|
Оқушының аты-жөні
|
Сыныбы
|
Өтілетін күні
|
1.
|
Шәмшиева Дана
|
8
|
Сәйсенбі
(1500-1700)
Бейсенбі
(1500-1700)
|
2.
|
Елеусізова Сағыныш
|
8
|
3.
|
Сейткереева Динара
|
7
|
4.
|
Оразбаева Арайлым
|
7
|
5.
|
Шәкір Аружан
|
7
|
6.
|
Мұхамедиярова Айару
|
7
|
7.
|
Бодан Нұрай
|
6
|
8.
|
Арыстан Данияр
|
6
|
9.
|
Махмұт Ғалымжан
|
6
|
10.
|
Әбділда Гүлназым
|
5
|
11.
|
Кеңес Діндар
|
5
|
12.
|
Махмұт Досымжан
|
5
|
13.
|
Айдарбек Жансая
|
5
|
Достарыңызбен бөлісу: |