мысшылардың сан алуан түрі кездесетін аса күрделі әлеуметтік құры-
лым. Бал жинаушы, бөбектер тәрбиешісі де, тазалықшы да осында.
110
А ГР А Р Л Ы К РЕВО ЛЮ ЦИЯ
Бірақ ара өсірушілер омартадан заңгерлерді әлі кездестірген емес.
Араларға заңгерлөрдің қажеті шамалы, өйткені әлдекім тазалықшы-
араларға өмір сүру, бостандық пен бақытқа ұмтылу қүқықтарын беру-
дөн бас тартпады немесе Бостон айлағына салған жұмыртқаларын
суға батырып, омарта конституциясын бұзатындай қауіп те жоқ.
Ал адамдар мүндай қылықты удайы жасайды. Sapiens-тердің өлеу-
меттік қалыбы қиял аясына жататындықтан, адам ұжымы онсыз өмір
сүрө алмайды, жай ғана өз ДНҚ-сына көшіріп алады да, ұрпақтарына
жалғап отырады. Осынау заңдардың, әдет-ғұрыптардың, жөн-жосық-
тардың, мінез-қүлықтардың және адами қоғамның қызмет етуі жөнін-
дөгі нүсқамаларды құрайтын нәрсенің барлығын сақтау үшін саналы
күш-жігер қажөт, өйтпесе әлеуметтік қүрылыс әп-сәтте қүлап тынады.
Мысалы, Хаммурапи патша өз азаматтарын ақсүйектерге, қарапайым
халыққа және құлдарға бөлуді заң жүзінде бекітті. Бүл табиғи бөлініс
емес, адам генінен оның ешқандай ізін таба алмаймыз. Бабылдықтар
патша «ақиқатын» өз жадтарында үстай алмаса, олардың қоғамы қыз-
мет міндетін атқарудан қалар еді. Хаммурапи өз ұлына берген ДНҚ-да
қарапайым адамды өлтірген ақсүйек 30 шекел күміс төлеуге тиістігі
жөнінде ақпарат жоқ. Хаммурапидың өз ұлдарын патшалық заңына
оқытып-үйретуіне тура келді, ұлдары мен немерелері дө осы ақпарат-
ты ұрпағына саналы түрде дарытты.
Империялар мен патшалықтар ақпараттың ауқымды мөлшерін өн-
дірөді. Заңдарға қоса, мәмілелер мен алым-салықтар туралы есептер-
Достарыңызбен бөлісу: |
