Кінәлі
Кейбір зерттеушілөр жауапкершілікті ата-бабаларымыздан алып
тастап, кінәні климаттың көнөттен құбылуына (мүндай жағдайларда кі-
нөні үйреншікті кінәлігө) жүктегісі келеді. Бірақ sapiens-тің қатысы бол-
мағанына сену қиын. Үш дәйөк олардың дәлелін жоққа шығарып, дәл
біздің түрдің Австралия мегафаунасын бүлдіргенін әшкерелейді.
Біріншіден, 45 мың жыл бұрын Австралияның климаты ауысқанның
өзінде де ол түбегейлі өзгөріп кеткен жоқ қой. Ауа райының қолайсызды-
ғынан ірі де күшті жануарлар жаппай қырылып қалуы неғайбілдеу. Қазір
бәрі климаттың өзгерісіне жабады, ал, шындығын айтсақ, жер климаты
ешқашан тұрақты болған емөс. Температура деңгейі мен ауа райы үэдік-
сіз құбылып отырды. Ғаламшар тарихындағы кез келген оқиға қандай да
бір климат өзгерісіне сәйкес келеді.
Біздің ғаламшар талай рет жылыну мен суыну цикпдерін өткерді.
Соңғы миллион жыл ағымында орташа есеппен әр 100 мыңжыл сайын
кезекті мұз дәуірі келіп отырды. Соңғы мүз дәуірі 75 мың жыл бұрын бас-
талып, 15 мың жыл бұрын аяқтапды. Ол онша қатал болған жоқ, бірақ
оның аса суық екі кезеңі шамамен 70 мың және 20 мың жыл бурын өтті.
Алып дипротодондар Австралияда 1,5 миллион жылдай бурын пайда
болып, кемінде он муз дәуірін аман-есен өткерді. Олар үшін қатерлі муз
дәуірінің ең суық кезеңіңде - шамамен 70 мың жыл бурын да олар жап
пай қырылмады. Ендеше, неліктен осынау алыптар 45 мың жыл бурын
жойылып кетті? Әлбетте, сол кезде тек дипротодондар жойылса, муны
сәтсіз сәйкестікке балар едік. Алайда, сонымен бірге Австралия экожү-
йесі 90%-дан аса ірі жануарларын жоғалтты. Иә, бул жанама дәлелдер,
әйтсе де сәйкестікке: Австралияның барлық аңы қурлыққа адам келген
кезде ғана суықтан өле қалғанына сену қиын3.
5 -728
Достарыңызбен бөлісу: |
