емес. Өйткені олардың қарапайым көзқарасы бойынша адам құқықта-
рының негрлерге ешқандай қатысы жоқ еді.
Америкалық қиялдағы тәртіп те кедей мен бай иерархиясын дәріп-
теді. Сол кездегі америкалықтардың көпшілігі бай ата-аналардың ба-
ла-шағасына өз капиталы мен бизнесін беруінен туындайтын теңсіз-
дікті сөлекет көрген жоқ. Олар теңдікті өте қарапайым: бай мен кедей
бір ғана заңға бағынады деп түсінді. Жұмыссыздыққа байланысты жәр-
демақы, баршаға бірдей білім беру немесе медициналық сақтандыру
туралы сөз қозғалған жоқ. Бостандықты бүгінгіден басқаша түсіндірді.
1776 жылы қоғамның төменгі топтары (әсіресе қаранәсілділер, үндіс-
тер, Қүдайым асылықтан сақтасын, әйелдер) билікке үміткер болады
деп ойлаған емес. «Бостандық» сөзі тек бір ғана нәрсені: «мемлекет
122
АГРАРЛЫҚ РЕВОЛЮЦИЯ
жекеменшікті (төтенше жағдайларды айтпағанда) тәркілей немесе мү-
лікті пайдалану жөнінде иесіне нұсқау бере алмайды» деген түсінікті
білдірді. Осылайша, америкалық қияли тәртіп байлық иерархиясын
сақтап қалды, оны біреулер Құдайдың өзі белгіледі деп пайымдаса,
келесілері табиғаттың бұлжымас заңы ретінде қабылдады. Табиғат
адамды сіңірген еңбегі үшін байлықпен марапаттап, жалқаулығы үшін
жарлылыцпен жазалайды деп ойлады.
Еркін адамдар мен қүлдардың және ақнәсілді мен қаранәсілдінің,
бай мен кедейдің барлық ерекшеліктері туралы әңгіме ойдан шығар-
ған сандырақ еді (еркек пен әйелге белу туралы кейінірек айтамыз).
Алайда тарихта болаттай берік қағида бар: кез келген қиялдағы ие-
рархия өзінің ойдан шығарылғанын терістеп, өзін табиғи әрі қажет
құрылым ретінде жариялайды. Мысалы, бостандар мен құлдардың
Достарыңызбен бөлісу: |
