128
ИМАНИ ГҮЛ
Жердің домалақтығы
Құранның:
«Түнді күндіздің үстіне, күндізді түннің
үстіне орайды»
48
– деген
аяты жердің шар тәріздес
екендігін меңзейді.
Араб тілінде «такуир» сөзі домалақ нәрсенің сыр-
тына бір нәрсені орау, байлау деген мағынаны білдіреді.
Демек, жер шар тәріздес болғандықтан күн мен түн үшін
«орайды»
сөзі қолданылып отыр. Күн мен түннің тәулік
бойы өзара алма-кезек ауысып отыруы Жер шары домалақ
пішінде болған жағдайда ғана жүзеге асады. Міне, Құран
осылайша «такуир» сөзі
арқылы Жердің шар тәріздес
екендігін білдіруде. «Назиғат» сүресінің отызыншы аяты
жер пішінінің аздап сопақтау екендігін:
«Содан кейін
жерді түйе құсының жұмыртқасы пішініне келтірді»
49
– деп айқын білдіреді.
Батыс әлемі он алтыншы ғасырдың өзінде жердің
домалақ екендігін дәлелдемек болған ғалымдарын инкви-
зиция сотында қаралап, отқа жағу жазасымен қорқытқаны
тарихтан белгілі. Мұның бәрі
шіркеудің ғылымға қарсы
болғандығынан туындады. Батыста жердің домалақ
екендігін әрі өз осьін және күнді айналатындығын
атақты
ғалым Коперник біле тұра, сол кездегі ғылым-білімге қас
шіркеу поптарынан қорыққандықтан ашық айта алмады.
Тың жаңалық жайлы Коперниктің бұл кітабы өзі дүние
салғаннан кейін ғана жарыққа шықты. Коперниктің бұл
еңбегі он сегізінші ғасырға
дейін батыс елінде тыйым
салынған бірқатар кітаптардың қатарында болды.
Коперниктен кейін Италияның атақты ғалымы Гали-
лео Галилей Жердің домалақтығын әрі оның өз-өзін және
күнді айналуда екендігін өз кітабында жазған еді. Алайда
48
Зумар сүресі/5
49
Бұл аяттағы «اَها َحَد», «дахаһа» сөзінің: төседі, жайды деген
мағыналары да бар.
