Исмаилов Б. Р. Техногенді сипаттағы апаттарды модельдеу және бағалау пәнінен дәрістер жинағы

Техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды модельдеу мәселесін Turbo Pascal-да шешу

жүктеу/скачать 1,37 Mb.

бет	17/41
Дата	25.04.2022
өлшемі	1,37 Mb.
	#140838

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 41

Байланысты:
лекция

2.Техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды модельдеу мәселесін Turbo Pascal-да шешу

Техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың даму қарқындылығын болжау және идентификация моделінің алгортмдері Turbo Pascal 7.1 бағдарламалау ортасында қаралады. Бағдарламаны құрмас бұрын кейбір таңбаларды ауыстырып, жаңа белгілеулер жасап аламыз. Атап айтсақ:

=

=

Осылайша белгілеулер енгізіп болған соң, техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың даму қарқындылығын болжау алгортмін есептейміз. Бұл есепті шешпес бұрын идентификация моделін бағдарламалау тілінде шығарып, және мәндерін табу арқылы 1-суреттегі алгортмнің шешімін табамыз.Процестің интенсивтілігін анықтайтын масштаб коэффициенттерін есептейміз.

Идентификация моделін есептеуді Turbo Pascal 7.1 бағдарламалау ортасында жазамыз. және мәндерін есептеуде есепті шығару моментіндегі соңғы өлшем нөмірін пайдалану арқылы [1..5] аралығында қарастырамыз.

идентификация моделінің бағдарламасы

Program M;

Var t:array [1..5] of real; Y: array [1..5] of real;
i: integer; S, P, P1, S1, N, a0, a1, k, k1: real;
Begin
S:=0;
P:=1;
P1:=0;
S1:=0;
for i:=1 to 5 do begin
read (t[i], Y[i]);
S:=S+t[i];
P:=P+Y[i];
S1:=S1+sqr(t[i]);
P1:=P1+t[i]*Y[i];
End;
a1:=(N*P1-P)/(N*S1-S);
a0:=(P-a1*S)/N;
k:=exp(a0);
k1:=a1;
write (k,k1);
End.

Мұндағы S, P, P1, S1, a0, a1белгілеулерінің әрбірін ашып жазамыз.

і-ші өлшем уақытының мезетіндегі қосындысы:

Бақылау параметрі үшін өлшеу шамасын келтіру қосындысы:

Уақыт мезетіндегі і-ші өлшем уақытының квадратталған қосындысы:

і-ші өлшем мезетіндегі уақыты мен бақылау параметрі үшін өлшеу шамасын келтіру қосындысы:

Есепке алынатын тәуелсіз айнымалылар:

(2.5) және (2.6) формулаларынан және тәуелсіз айнымалыла-рын есептеуді мынадай түрде қарастырамыз:

Модельдердің параметрлерін өлшеу:

(2.9)

идентификация моделіне есептеулер жүргіземіз. Ол үшін біз ең алдымен мен шамаларына өзіміз таңдап мән береміз. есепті шығару моментіндегі соңғы өлшем нөмірін пайдалану арқылы 1-ден 5-ке дейін сандар береміз. Берілген мәндерді келесі кестеден қараймыз.

Кесте 1.1

	1	2	3	4	5
,м	1,491	1,648	1,822	2	2,013
,с	1	2	3	4	5

Ендеше (2.1) – (2.8) формулаларын есептеп шығамыз.

=1;
=1;
1,491;

(2.1) формуласы бойынша:

(2.2) формуласы бойынша:

(2.3) формуласы бойынша:

(2.4) формуласы бойынша:

(2.5) формуласы бойынша:

(2.6) формуласы бойынша:

Табылған және мәндерін (2.7) формуласына қойып, жағдайдың таралу процесін және интенсивтілігін анықтайтын масштаб коэффициенттерін анықтаймыз:

Осылайша қалған қадамдардыда осы реттпен есептеп, шешімін аламыз.

=2;
=2;
1,648;

(2.1) формуласы бойынша:

(2.2) формуласы бойынша:

(2.3) формуласы бойынша:

(2.4) формуласы бойынша:

(2.5) формуласы бойынша:

(2.6) формуласы бойынша:

Табылған және мәндерін (2.6) формуласына қойып, жағдайдың таралу процесін және интенсивтілігін анықтайтын масштаб коэффициенттерін анықтаймыз:

=3;
=3;
1,822;
;

=4;
=4;
2;
;

=5;
=5;
2,013;
;

Табылболған және мәндерін (2.6) формуласына қойып, жағдайдың таралу процесін және интенсивтілігін анықтайтын масштаб коэффициенттерін анықтаймыз:

Есепті қорытындылай келе және графигін тұрғызамыз.

Сурет 1. ТСТЖ даму қарқындылығын болжау графигі

Енді идентификация моделінің графигін тұрғызамыз.

Техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың даму қарқындылығын болжауды Turbo Pascal 7.1 бағдарламалау ортасында қарастырамыз.
ТСТЖ даму қарқындылығын болжауда табылған және модельдің параметрлерін өлшеу бойынша идентификация моделін және критикалық уақытын есептейміз.
формуласына және масштаб коэффициенттерін қою арқылы мынаны аламыз:

=1 болғанда:

Олай болса, табылған мәндерді орнына қоямыз.

=2 болғанда:

Олай болса, табылған мәндерді орнына қоямыз.

=3 болғанда:

Олай болса, табылған мәндерді орнына қоямыз.

=4 болғанда:

Олай болса, табылған мәндерді орнына қоямыз.

=5 болғанда:

Олай болса, табылған мәндерді орнына қоямыз.

Ал енді критикалық уақытын есептейміз. Формуласы мына түрде жазылады:

=1 болған кезде:

=2 болған кезде:

=3 болған кезде:

=4 болған кезде:

=5 болған кезде:

идентификация моделінің графигі 7-суретте көрсетілген.

Сурет 2. Бағдарламаның қолданушылық интерфейсі

жүктеу/скачать 1,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 41