Использование интерактивной доски в процессе обучения русскому языку и литературе

Сынып 3 топқа бөлінеді. Әр топ мүшелері кімнің атынан хат жазылатынын анықтау үшін тақырыптарға жеребе тартады. «Хат авторлары» тізімін «Санаға (ақыл-еске) шабуыл» әдісімен анықтауға болады. Оқушылар ұсынған варианттар ұсынады, ал мұғалім оларды тақтаға жазады.

Мұғалім бұл хаттардың бағытын, оларды әсемдеу шарттарын, көлемін айтып түсіндіреді. Топтың жұмыс уақытын белгілейді, бұған қоса, әр хаттың талдауының қалай өтетіндігін айтып шығады. Оқытудың бұл түрі оқушыны тек қызықтырып қана қоймайды, оның пайдалы жағы да көп.

Нәтижесінде өтіліп жатқан тақырып бойынша оқушылардың тек білімін байқау ғана емес, сонымен бірге олардың бойында бір нәрсеге сыни көзқараспен қарау, сараптау және материалды жалпылау дағдыларын қалыптастырып, дамытуға болады.

Ұйымдастыру кезеңі – 5 минут

«Саналық шабуыл» −3 минут

Жеребе – 2 минут

Топтық жұмыс – 10 минут

Хаттарды оқу – 15 минут (әрқайсысына 3 минуттан)

Жұмысқа анализ – 10 минут

Жұмыстың сараптау бөлімін мұғалім немесе арнайы дайындалған оқушылар тобы жүргізе алады (оларға сараптама кезінде жетекшілікке алуға тиісті критерийлер тізімі алдын ала беріледі).

І-топ: «Елбасы Н.Назарбаевқа хат».

ІІ-топ: «Аяулы анама хат».

ІІІ-топ: «Ұлан» Республикалық жасөспірімдер мен балаларға арналған газетке хат жазу.

(Жеребе бойынша анықталады).

«Саналық шабуыл» барысында «хат авторлары» ретінде оқушы, студент, және т.б. аталуы мүмкін.

Жарыс ойыны арқылы оқулықтағы жаттығуларды сөз тіркесі, байланысу түрлері туралы білімдерін қамти отырып, тіл дамыту жұмысын жүргізу.

Астында – І деңгей сұрақтары, оның үстінде – ІІ деңгейдің, ең үстінде ІІІ деңгей сұрақтары. Үш топтағы әр секторда 12 сұрақ қамтылады. Жүргізуші нөмірді араластырып, соған сәйкес нөмірлі оқушы сол нөмірдің сұрағына жауап береді. Сол үлгі бойынша жауаптар бағаланады. Егер толық жауап болса, ойыншының ІІІ-ші деңгейдегі тапсырманы орындаса – 1 балл. Ал жауап бере алмаса, онда басқа оқушы жауап беріп 0,5 балл алуына мүмкіндік туады. Ал ІІ деңгейдегі тапсырмаға толық жауап берсе, 2 балл, ал жауап бермесе , 1 балл қойылады. Егер жауап бере алмаған жағдайда бөтен оқушы жауап берсе 1 балл алады.

ІІ деңгейдегі тапсырмаға толық жауап берілсе 3 балл қойылып, толық ауап берілмесе 1,5 балл қойылады. Ал егер жауап бере алмаса, орнына топтағы басқа оқушы жауап беріп, 1,5 балл ала алады.

Әр топқа бірдей тапсырмалар дайындалады, жүргізушінің қолында әр сұрақтың жауап үлгісі болады.

2. Сөз тіркесі құрылысына қарай неше түрге бөлінеді? Қандай?

3. Матаса байланысқан сөз тіркесін не деп айтамыз? Оның жасалу жолдары қандай?

ІІ деңгей (жазбаша)

1. Оқулығыңды ашып, ондағы 259-жаттығудың бірінші абзацына қарап, ілік септігіндегі сөздерді тауып, матаса байланысқан сөз тіркестерін жасаңдар.

2. Оқулығыңдағы 259-жаттығудың екінші абзацына қарап, ілік септігіндегі сөздерді тауып, матаса байланысқан сөз тіркесін жасаңдар.

3. Оқулығыңдағы 259-жаттығудың үшінші абзацына қарап, ілік септігіндегі сөздерді ауып, матаса байланысқан сөз тіркесін жасаңдар.

1. Матаса байланысқан сөз тіркесінен 2 сөйлем құрап жаз.

2. Матаса байланысқан сөз тіркесінен 2 сөйлем құрап жаз.

3. Матаса байланысқан сөз тіркесінен 2 сөйлем құрап жаз.

3. Матаса байланысқан сөз тіркесін матасу деп айтамыз. Матасу дегеніміз – біріншісі зат есім немесе заттанған сөз ілік септік жалғауында келу арқылы байланысқан сөз тіркесі.

259-жаттығу. Бірінші абзацтағы ілік септігінде тұрып матаса байланысқан сөз тіркестері: жыңғыл шыршасының аз ғана селдіреген жерінен;

259-жаттығу. Екінші абзацтағы ілік септігінде тұрып матаса байланысқан сөз тіркестері: екі лақтың бірі, тағының сақтығы, лақтың сақтығын, біздің екі жігіт мылтықтарын алды;

259-жаттығу. Екінші абзацтағы ілік септігінде тұрып матаса байланысқан сөз тіркестері: әлем жұртшылығының жете тани бермейтініне.

6. 
   бағалау парағы.
   
7. 
   Үш күрделілік деңгейдегі тапсырмалары бар парағы
   
8. 
   Жауап үлгілері.
   

Бұл сабақта оқушылар өз даярлық деңгейіне қарай тапсырмаларды таңдай алады. Әр оқушының алдында үстелде барлық үш күрделілік деңгейіндегі сұрақтары бар парақтар жатады. (Әр парақта 2 тапсырмадан).

Оқушылар деңгейді таңдайды:

ІІІ деңгей тақырып бойынша алынған ақпаратты қолданып, жеткізе білуді талап етеді.

ІІ деңгей сұрақтары бұл ақпаратты талдай білуін талап етеді.

І деңгей (едәуір күрделі деңгей) сұрақтар шығармашылық сипаттағы тапсырмалардан тұрады, мұнда оқушылар ақиқатты бағалап, ол туралы өз пікірлерін білдіріп, оны негіздеп, дәлелдей білуі тиіс.

Жауаптар әр деңгейдің ішінде бес баллдық жүйемен бағаланады. Оқушылардың өздеріне тиісті деңгейді таңдап алуға уақыт беріледі (2-3 минут). Әрбір сұраққа немесе тапсырмаға дайындалу үшін оқушыларға 7-5 минут уақыт беріледі. Оқушылар жұп-жұбымен отырады. ІІІ деңгей мен ІІ деңгей тапсырмаларын таңдап алғандар жауап береді. Сосын мұғалімнен жауап үлгілерін алып, сыныптастарының жауабын салыстырады да, бағалау парағына бір-біріне баға қояды.

Мұғалім дайындық барысында оқушыларға көмек бере алады. І күрделілік деңгейінің тапсырмасын алған оқушылардың жауабын мұғалім өзі тексеріп, бағалайды.

Бұдан әрі 2-3 сұрақтардың жауаптары да осы үлгімен дайындалады.

Жұмыс аяқталған соң, ІІ және ІІІ деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген оқушылар әр сұраққа қойылған бағалары негізінде өз сыныптасына бір ортақ баға шығарып, оны да бағалау парағына енгізіп, мұғалімге тапсырады.

І деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген оқушылардың бағалау парағын мұғалім өзі толтырады.

Б А Ғ А Л А У Е Р Е Ж Е С І :

«5» бағасы – жұмыс қатесіз орындалса;

«4» бағасы – елеусіз қателер жіберілсе;

«3» бағасы – жұмыстар 6, одан да көп қателер жіберілсе қойылады.
ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Конверттегі сөздерден тұрақты сөз тіркесін құрастырып мағынасын ашып айт.

2. Мына берілген сөз топтарының қайсысы сөз тіркесі, қайсысы күрделі сөз екенін айырып, дәптеріңе бағанға бөліп жаз:

Қара торы, қара торы қыз, кетіп қалды, үйде қалды, он сегіз, ақ сары, арғы шеткі.
ІІ деңгей тапсырмалары:

1. Оқулықтағы 250-жаттығуды оқып шығып, қарамен жазылған сөздердің сөз тіркесі, күрделі сөз және тұрақты тіркес екенін анықтап дәптеріңе топтап жаз.

2. 254-жаттығуды оқып шығып, қарамен жазылған сөз тіркестерін түріне қарай ажыратып (есімді ме, етістікті ме), бөліп жаз.
І деңгей тапсырмалары:

(шығармашылық тапсырмалар)

1. Синтаксистік тіркестерді (сөз тіркесі, күрделі сөз, тұрақты тіркес) пайдаланып, сыныптас бір оқушыға мінездеме бер.

2. Тұрақты сөз тіркесі – ойды көркемдеп, әсерлеп жеткізу құралы. Ендеше сен ойыңды әсерлі де көркем жеткізуде тұрақты сөз тіркесін қолданасың ба? Қанша тұрақты сөз тіркесін білесің? Дәптеріңе жазып мағынасын ашып келтір.

Конверттегі тұрақты сөз тіркестері:

Сөз тіркесі	Күрделі сөз	Тұрақты тіркес
Өскелең мәдениеті Үнді Қытай, Византия мемлекеттерімен сауда-саттық жасап Мақтанышпен айтамыз. Әбу Насір әл-Фарабидің есімі	Көне түркілер Тұран жерінде Түркі қалаларында Сауда-саттық Қол өнер Жібек жолының бойына Бағдат обсерваториясы	Жол ашқан

Есімді сөз тіркесі	Етістікті сөз тіркесі
Шәкірттерінің бірі Дос болған адам	Балалары еді Қазақ балалары да болған Орыс балалары еді Ізерлей ізденіп Құныға кітап оқып Домбыра тартып, ән салып, жаза бастайды өлеңдер болады

І деңгейдің оқушыларына жауап парағы дайындалмайды. Себебі оларға берілетін тапсырмалар шығармашылықпен жұмыс үлгісінде болады.

1. Конверттегі сөздерден тұрақты сөз тіркесін құрастырып мағынасын ашып айт.

2. Мына берілген сөз топтарының қайсысы сөз тіркесі, қайсысы күрделі сөз екенін айырып, дәптеріңе бағанға бөліп жаз:

Қара торы, қара торы қыз, кетіп қалды, үйде қалды, он сегіз, ақ сары, арғы шеткі.
ІІ деңгей тапсырмалары:

1. Оқулықтағы 250-жаттығуды оқып шығып, қарамен жазылған сөздердің сөз тіркесі, күрделі сөз және тұрақты тіркес екенін анықтап дәптеріңе топтап жаз.

2. 254-жаттығуды оқып шығып, қарамен жазылған сөз тіркестерін түріне қарай ажыратып (есімді ме, етістікті ме), бөліп жаз.

І деңгей тапсырмалары:

(шығармашылық тапсырмалар)

1. Синтаксистік тіркестерді (сөз тіркесі, күрделі сөз, тұрақты тіркес) пайдаланып, сыныптас бір оқушыға мінездеме бер.

2. Тұрақты сөз тіркесі – ойды көркемдеп, әсерлеп жеткізу құралы. Ендеше сен ойыңды әсерлі де көркем жеткізуде тұрақты сөз тіркесін қолданасың ба? Қанша тұрақты сөз тіркесін білесің? Дәптеріңе жазып мағынасын ашып келтір.

Сөз тіркесі	Күрделі сөз	Тұрақты тіркес
Өскелең мәдениеті Үнді Қытай, Византия мемлекеттерімен сауда-саттық жасап Мақтанышпен айтамыз. Әбу Насір әл-Фарабидің есімі	Көне түркілер Тұран жерінде Түркі қалаларында Сауда-саттық Қол өнер Жібек жолының бойына Бағдат обсерваториясы	Жол ашқан

Есімді сөз тіркесі	Етістікті сөз тіркесі
Шәкірттерінің бірі Дос болған адам	Балалары еді Қазақ балалары да болған Орыс балалары еді Ізерлей ізденіп Құныға кітап оқып Домбыра тартып, ән салып, жаза бастайды өлеңдер болады

2. «Қазақстан экономикалық әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында» (Жолдау) «Егеменді Қазақстан». 1 наурыз 2005 жыл.

3. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы мен тұжырымдамасы. «Егеменді Қазақстан». 2004 жыл 16 қазан.

4. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан». «Ақтөбе» газеті. 1 наурыз 2007 жыл.

5. «Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы». «Қазақстан мұғалімі» 20 қаңтар 2004 жыл.

6. Н.Назарбаев. Қалың елім қазағым. Алматы – 1998 жыл.

7. Н.Назарбаев. Әділеттің ақ жолы. Алматы – 1991 жыл.

Сабақтың барысы және оның мазмұны:

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, түгелдеу, оқушылардың зейінін ұйымдастыру.
   
2. 
   Өткен сабақтан алған білімдерін бекіту.
   
3. 
   Жаңа тақырыпты түсіндіру.
   

«Саясаткер биыл өтетін сайлаудың жағдайын ойлайды, қайраткер биыл туған баланың тағдырын ойлайды» деген сөз бар екен. Иә, бүгінгі халықтың болашағын, келер күнін ойлап, тағдырына бар ниетімен алаңдаған қайраткер ағаларымыздың атқарып жатқан нәтижелі істері осы сөздің куәсі. Ең алдымен ауызға алатынымыз – Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев.

Азия құрлығының өзіне көшбасшылық бестік ішінде Жапонияны, Қытайды, Оңтүстік Кореяны атаса, Қазақстанның сол құрамға кіруі, әлемнің ең шапшаң дамушы он елінің бірінші ондығына енгізілуі тегіннен тегін емес. Дегенмен, айтар ауызға жеңіл болып көрінгеніме, бұл жетістік асқан қиындықпен және Президентіміздің саяси ерік-жігерін, жүргізіп отырған саясатының аса шеберлігімен келді.
Ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың ел болашағы үшін жасаған стратегиясы мен халыққа жасаған Жолдаулары:

Қазақстан-2030» стратегиясы. Қазақстан Орталық Азия Барысына айналады. Бұл стратегия 1997 жылы 11 қазанда жарияланды. Стратегияда жеті бағыт бөле көрсетілген.

1. 
   Ұлттық қауіпсіздік
   
2. 
   Ішкі саяси тұрақтылық пен қоғамның топтасуы
   
3. 
   Экономикалық өсу.
   
4. 
   Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты.
   
5. 
   Энергетика ресурстары.
   
6. 
   Инфрақұрылым. Көлік және байланыс.
   
7. 
   Кәсіби мемлекет.
   

Астананың Ақмолаға көшірілуі – ұлттық қауіпсіздігімізге тікелей жол ашты, т.б.

2004 жыл қаңтар айы – «Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы.

2004 жыл 11 қазан №1459 Жарлық – ҚР-нда білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған бағдарламасы. Онда 4 бағыт көрсетілген. Олар:

1) 12 жылдық жалпы орта білім.

2) Орта білімнен кейінгі кәсіптік білім.

3) Бакалавриат – магистратура – докторантура.

4) Білім беру сапасын бағалаудың ұлттық жүйесі.

2004 жыл 19 наурыз – «Бәсекеге Қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін» атты Жолдауы.

2005 жыл 18 ақпан – «Қазақстан экономикалық әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында» атты Жолдауы.

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, түгелдеу, оқушылардың зейінін ұйымдастыру.
   
2. 
   Үй тапсырмасын сұрау. Қ.Ысқақ. «Қоңыр күз еді» повесін оқып, мазмұнымен танысып келу.
   

Оқушыларды 3 топқа бөлеміз. Олардың тақырып мазмұнын қаншалықты игергенін байқау үшін 3 кезеңнен тұратын жарыс ойынын ұйымдастырамыз. І тур. Әр топ өз қалаулары бойынша әңгіменің бір бөлімінен көрініс қояды. Қойылған көріністің мәнділігіне (әр топтың сауаттылығы), орындау шеберлігіне мән беріп, тиісінше баға береміз.

5-сабақ

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, класты тексеру
   
2. 
   Сабақтың мақсатын айту.
   
3. 
   «Өз жартыңды тап» оқыта үйрету ойыны
   

Жұмыс жұпқа бөлініп жүргізіледі.

Оқушылар бір-бірін бақылау мақсатында жазбаша орындаған тапсырманы болғаннан кейін дәптерлерін ауыстырады немесе ауысша айтады. Жұмыс бір уақытта жүргізіліп жатады.

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, класты тексеру
   
2. 
   Сабақтың мақсатын айту.
   
3. 
   Үй тапсырмасын тексеру. Тау бөктерінде қоңыр күздің күн батар
   

4. 
   Жаттығулармен жұмыс. 1) 251-жаттығу. Оқып шығып, әр сөйлемдегісөз тіркесін, күрделі сөздер мен тұрақты тіркестерді бөлек-бөлек жазу.
   

2) 252-жаттығу. Өздері класта отырып, күрделі сөздер мен тұрақты тіркестерді тауып жауып жазып, солардан сөз тіркестерін құрау. Содан кейін сөйлем етіп жазу.

Үлгі: жерден жеті қоян тапқандай – тұрақты тіркес. Мысалы: Асқар жерден жеті қоян тапқандай қуана жүгіріп келді.

3) Карточкамен жұмыс жүргізу.

5. Бағалау.

6. Үй тапсырмасы: Әдебиет оқулығындағы Қ.Ысқақтың «Қоңыр күз еді» әңгімесінен тұрақты сөз тіркесі мен күрделі сөздерді табу.