Ж. Қазақ филологиясы кафедрасы
Комедия жанрының дамуы. Плавт. Теренций
жүктеу/скачать 2,7 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 6 Дәріс. Көне рим әдебиетінің «Алтын ғасыры»
| Комедия жанрының дамуы. Плавт. Теренций.
Ежелгі рим әдебиетінің классикалық кезеңі б.э.д ІҮ ғасырда құлиеленушілік құрылым – полистің күйреуімен аяқталды. Грекия үшін классикаданкейінгі кезең басталды. Бұл дәуірді “эллинизм кезеңі” деп те атайды. Бұл кезеңге бірыңғай баға беру қиын. Себебі, осы уақыттағы Грекияның әлеуметтік-экономикалық жағдайы туралы түрлі тарихшыларда түрлі пікір бар. Дегенмен ір анық нәрсе – бұл дәуірде бұрынғы ұсақ жер иелерінің орнына ірі құлиеленуші шонжарлар келді. Осы құлиеленуші қоғамдағы өндірістік күштің өсуі полистерді жаңа жаулап алушылық соғыстарға итермелей бастады. ¤йткені қоғамда қара жұмыс күшіне деген сұраныс күрт артты. Осындай әлеуметтік кткклизмдердің ақыр аяғы аты әлемге белгілі Ескендір Зұлқарнайының жаугершілік жорықтарына әкеп соқтырды. Ол б.э.д. ІҮ ғасырдың екінші жартысында өз билігінің шарықтау шегіне жетті. Ескендір патшаның қоластына сол кездегі ең ірі мәдени және экономикалық аймақтардың түгелдейі дерлік қарады. Әрине, құлиеленушілік құрылымның дамуы сол кездегі жер иелену саясатына да өз ықпалын тигізді, яғни әрбір шонжардың қол астындағы құлдардың санының өсуімен қатар олардың еңбегін пайдаланатын жаңа жерлерге деген сұраныс та мейлінше күшейе түсті. Міне, жоғарыда атап кеткндей, жаулап алушылық соғыстардың екінші себебі осында жатыр. Саяси тұрғыдан қарастырсақ, ежелгі Грекиядағы бұл кезең – абсолюттік монархия дәуірі. Абсолюттік монархия полич тұрғындарының бұрынғыдай мемлекет саясатына тікелей араласуына тиым салды. Классикалық кезеңдегі полистің саяси өмірі мен эллинизм дәуіріндегі мемлекет өмірінің арасындағы жер мен көктей айырмашылық сол кезең әдебиетіне де өз әсерін тигізді. Айталық, демократиялық полистер кезеңіндегі швғармалар көбінесе патриотизм сезіміне толы болса, кейінгі дәуір шығармалары толық аполитизммен ерекшеленді. Олар әдеттегідей саяси немесе философиялық көзқарастарғ, пайымдауларға тоқталмай, тек күнделікті күйкі тірлікті ғана суреттейтін құралға ғана айналды. Осы уақытта тарих сахнасына шыққан жаңа әдеби арна – жаңааттикалық комедия. Оның көрнекті өкілі – Афиндік Менандр. Алайда қоғамның алға қойған қатал талаптарына тартымды жауаптары азайған грек комедиясы көрермен сұранысын біртіндеп жоғалта бастады. Қоғам талаптарын қамтамасыз ете алатын жаңа әдеби жанрлар қажет болды. Осы кезде өзімен бірге қарапайым тұрмыс-тіршілікті бейнелеу тенденциясын өмірге ала келген жанр - ежелгі грек романы. Грек романында орын алған тақырыптар ауқымы онша кең емес – махаббат, неке, жанұя, тәрбие мен оқыту мәселелері, сондай-ақ күнделікті қоғам өміріндегі болып жататын тұлғалар арасындағы ұсақ қақтығыстар және т.б. Эллинизм дәуірінің тағы бір ерекшелігі – осы кезеңдегң ғылыми әдебиеттің дамуы. Евклидтің геометриялық еңбектері, Архимедтің математика мен механика заңдарына арналған, Птолемейдің астрономия ғылымына арнаған еңбектері – бәрі осы дәуір туындылары. №6 Дәріс. Көне рим әдебиетінің «Алтын ғасыры» жүктеу/скачать 2,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|