Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы
жүктеу/скачать 188,63 Kb.
|
9-11 сынып оқушыларына арналған диктанттар жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- 158 Жыл басы
| 116 сөз,газеттен
№154 Табиғатты қорғайық! Табиғат қорғау ісіне өздерінің тіршілік әрекетімен көмектесетін жәндіктер де бар. Солардың бірі - кәдімгі еңбекқор құмырсқалар. Бүгінде олардың шаруашылыққа тигізетін пайдасы дәлелденіп отыр. Бау-бақша, орман-тоғайлардың жауы зиянкес жәндіктермен күресте бұл құмырсқалар орасан көмек көрсетуде. Мысалы, қарағай жібек құртының бір өзі тәулігіне алпыс қылқан жапырақ жеп бітіреді, ал олардың қалақ тобы мыңдаған гектар жасыл желекті құртып жібере алады. Ал бір ғана құмырсқаның өзі жыл сайын жиырма миллиондай, ал жұптарымен жүз жиырма миллиондай жәндікті, жүз елу миллиондай жұлдыз-құртын құрта алады екен. Құмырсқа илеуінің «еңбекқорлары» бір күнде әр гектар орманның төрттен бір бөлігін зиянкестерден тазартып отырады. Құмырсқаның емдік қасиеті де бар. Оның уы кейбір жұқпалы ауруды құрта алатыны тәжірибеде анықталады. Сондықтан бұл кішкентай жәндікті қорғау, көбейту мәселесі қолға алынып отыр. 122 сөз, газеттен №155 Наурыз Наурыз - қазақша жыл басы. Наурыз күні - қазақ халқы наурыз қоже, наурыздама беретін күн. Бірақ жыл басын наурыздан бастап санау жалғыз қазақтарда ғана, өзбектерде ғана емес, жер - жүзілік халықтың бәрінде де бар десек бекер болмас. Наурызда күн мен түн теңеледі де, жылынады. Күздігуні суықтың ызғарынан өліп қалған табиғат аспаннан құйылған жылудың әсерімен қайтадан тіріледі. Қар ериді, көл бұзылады, өзен, сай тасиды, көк шығады. Қазақ халқы-мал баққан шаруа халық. Қазақтың мал бағу шаруасы табиғаттың түрлі өзгеріс қалпына байланысты. Наурыз айында қазақтың малы төлдейді. Бір малы шаруаның екеу болып, кіріс кіретін ай. Сол үшін қазақта наурыздың қадірі тағы да артығырақ. «Наурыз» сөзі - парсы сөзі: - «нау» - жаңа, «руз» - жыл деген сөзден алынған. 110 сөз, газеттен №156 Күз Тамыз айының аяқ кезінде күн салқындайды. Оны, әсіресе, таңертең ерте сезуге болады. Қырқүйекте кейде жеңіл аяздар да болып қалады. Ертеңгісін шөптер мен үй шатырына қырау түседі. Дала барған сайын жалаңаштана береді. Гүлдер қурап, шөптер сола бастады. Ағаштардың жапырақтары түрлі түсті. Тек қарағай, шыршалар ғана жап -жасыл. Күздік бидай даланы көркейтіп барқыттай жайқалып тұр. Уақытында бәрі де солады. Бірақ күздік егін үсілмейді. Ақша қардың астында кауіпсіз көктемге шейін жатады. Жыл құстары жылы жаққа ұшып кетті. Адамдар құстармен қимай қоштасты. Көктемге дейін оларды сағынышпен күтеді. Күз - жыл мезгілдерінің ең бір тамаша уақыты. Күзгі табиғат адамның көңіл күйіне де көп әсер етеді. 100 сөз,К.Д.Ушинскийден №157 Ана Ана! Бұл сөз жер бетіндегі әр тіркесте бар. Ол - көркем, сүйкімді да ұлы сөз. Бесікте жатқан бала соны айтып былдырлайды. Оны жасөспірім мен шал да, боранмен алысып жүрген эвенк пен үндіс те қайталап айтады. Байлығы шалқыған үйден де, кедейдің лашығынан да осы құдіретті сөз естіледі. Даңққа бөленген артист әр уақытта анасын жадында сақтайды, әндерінде жырлайды, суретші оның бейнесін мәңгі қалдырады, сәулетші оны тастан қашайды. Ана - барлық адамның және бүкіл дүниенің символы... Ана баласын ол әйгілі немесе елеусіз болсын, король немесе қайыршы болсын - бәрібір сүйеді, ана үшін оның ешқандай мәні жоқ, ана үшін - бұл менің ұлым деген қарапайым да жоғары қастерлі бір - ақ ұғым бар. Ана одан басқа ештеңені білмейді. 111 сөз, Эквадор жазушысы Ф.Кампас №158 Жыл басы Қай уақытта, қай халықта болса да жаңа жыл сол халықтың шаруа жағдайына қарай белгіленген. Европа жұрттарының бір жерінде жаңа жыл - бірінші қаңтарда, бір жерінде бірінші қыркүйекте. Азияда жаңа жыл жазғытұрым, қазақ елінде - 22 наурызда. Қазақ жаңа жылы дін әсерінен таза. Бұл күні ешбір құлшылық, дін әдеттері жасалмайды. Бар болғаны - ел бір- бірімен көрісіп: «Жасың құтты болсын!» - дейді. Жаңа жыл күні қазақ күн райына қарай алдағы жазды рақатты, рақатсыз болады деп болжау жасайды. Қар тез кете ме, жаз жылдам бола ма деп те болжау жасайды. Жаңа жыл күні қазақ әдетінше әр үйде қазан-қазан көже пісіреді. Бұл көже ішу-келе жатқан жазбен ұшырасып, қарсы алып, ас ішу ретінен аққа көшу. Міне, қазақтың жаңа жылының барлық маңызы - шаруашылық маңыз. Қазақтың жаңа жылы - жазғытұры күн мен түннің теңелген күні (22 наурыз) болады. Жаңа жылдың ертеңіне жарық, жылы күні қараңғы суық түннен ұзара бастайды. Бұл реттен қазақ жаңа жылы ғылым қойнына да барып кіріп қалады. жүктеу/скачать 188,63 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|