Мөлдір су тамшыларынан тұратын тұман неліктен мөлдір емес?

Тұман жер бетін жауып тұрған ауа қабатындағы қаныққан су буы. Олай болса, ол сансыз жекелеген су тамшыларынан тұрады. Су тамшыларына түскен жарық сәулесінің біршамасы сынады. Осы құблыс су буының барлық тамшыларында жүретіндіктен ауа қабатындағы жылы бағытта тарайтын шашыранды жарық сәулелерінің ағыны туындайды. Сондықтанда, бірбеткейлік жойылады. Сондықтанда, бірбеткейлік жойылады. Нәтижесінде тұман бұлыңғыр, күңгірт тартуы сондықтан.

№30-жаттығу

1. Дененің беті қандай жағдайда: қызыл, жасыл, ақ, қара болады? Тәжірибеде қалай көрінеді?

Дененің түсінің тек бір түсі болуы өзіне түскен ақ жарықтың құрама бөліктерінің тек бір түсін ғана шағылдырып, басқа түстердің бәрін жұтуынан (сіңіруінен).

Дененің ақ болып көрінуі өзіне түскен барлық құрама сәулелердің бәрін шағылдырады. Барлық шағылған түстер бір нүктеге жиналғанда ақ түсті береді.

Тәжірибеде көру үшін ақ жарық шоғын үшқырлы призмадан өткізіп алынған мокохроматты түстерді жеке түстен тұратын жарық сүзгілерінен (фильтрінен) өткізіп көруге болады.

2. Егер онша шұғыл емес ыдысқа су толтырып, оның ішіне жазық айнаны доғал бұрыш жасай орналастырса, онда су бетіне күн жарығы түскенде, қабырғада немесе бөлме төбесінде күн спектрін алуға болады. Осы тәжірибені жасап, оны сипаттап беріңдер.

Күннен келген параллель сәуле шоғы су бетін сынып айнаға түскеннен соң шағылып су мен ауа шекарасында екінші рет сынып қабырғаға түскенде тұтас спектр ала-аламыз. Тұтас спектрдің алынуына себеп айна мен ауа шекарасындағы су бөлігі үшқырлы призма қызметін атқарады. Біз үшқырлы призмадағы сәуленің жүру жолы призмадан өткенде (ауалы кеңістікке) призманың қалың жағына қарай сынайтынын білеміз. Осылайша күн сәулесінің призмадан өту жолын сызуға болады.

3. Шырақ пен от жалынынан, электр шамы қылынан, электрплита сымынан, электрлік доға мен неон шамынан, үй бөлмесі шамы ұшқынынан қандай түсті спектрлер алынады?

Шырақ, от жалыны, электр шамы, үй шамдарынан тұтас спектр аламыз. Неон шамынан жеке түс (яғни) неонның шығару не жұту спектріне сай түсті спектр аламыз. Бұл сұрауға жоғарғы сыныптарда толық мәлімет аласыңдар.

4. Жасыл топырақты қызыл шыны арқылы қарасақ, бізге ол қандай түспен көрінеді?

Қызыл шыны өзінен тек қызыл түс ғана шағылдырады және өткізеді. Басқа түстердің бәрін сіңіреді. Сондықтан жапырақ бізге қара жапырық болып көрінеді. Бұл табиғат заңдылық.

5. Медициналық шамдағы ультра күлгін сәуле неге «Таудағы күн» деп аталады?

Жер бетінде ультра күлгін сәуленің мөлшері тау бетіндегіден аз. Ультра күлгін сәуле өткір болғандықтан тауға шыққанда ультра күлгін сәуледен қорғану үшін көзге күлгін түсті көзәйнек киеміз. Күлгін түсті шыны ультракүлгін сәулені шағылдырады және сіңіреді.

Атмосфералық ауа қабаты біздерді ультра күлгін сәуледен қорғайтын қамал. Тауда, биіктеген сайын ультра күлгін сәуле мөлшері көбейеді. Медицинада «Таудағы күн» деу содан.

6. Екі бірдей спиртті термометрлердің түсін екі түрлі бояумен бояп, күн астына қойса олардың температураны көрсетуі бірдей бола ма?

Болмайды. Бояудың түсіне тәуелді өзгереді. Қызылы көп, басқасы аз көрсетеді.

1. d = 3F; F
А. d = 3F; болғада:
Кескін: Нақты, кері, кішірейген. d=2F; болғанда:

Кескін: Нақты, кері, өз үлкендігіндей. F

Кескін: нақты, кері, ұлғайған. d

Кескін: ұлғайған, тура, жорамал.

Кескін барлық жағдайда: Нақты, тура, кішірейген.

3. Линза көмегімен экранда шамның айқын кескіні алынды. Экран мен шамның арасын өзгерту арқылы кескін қалай өзгереді?

Бұл сұрауға жауап беру үшін 1 сұраудағы алынған кескіндерді мұқиат зерделеуіміз қажет. Алынған кескіндерге қарай отырып:

а) Шамды алыстатсақ, онда экранды жақындатуымыз керек.

б) Шамды жақындатсақ, онда экранды алыстатуымыз керек.

4. Екі жинағыш линза берілген. Өзара параллель сәулелер екі линзаданда өтіп, сол параллель күйінде қалу үшін линзаларды қалай орналастыру керек?

5. Жинағыш линза қандай жағдайда нәрсенің кескінін көрсеттік сәулелерді шашыратып жібереді.

Жинағыш линзалық алдына қойылған дене линзаның фокусы мен линза арасына орналасса, онда сәулені шашыратып жібереді. Бұндай жағдайдағы дене кескіні тура, ұлғайған, жалған кескін шығады.

6. Жинағыш шыны линза суға батырылды. Осы жағдайда линзаның оптикалық күші өзгере ме?

F₁=Fo

о дан

F₁ F_о

жүктеу/скачать 0,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: