Вирустардың морфологиялық сипаттамасы

Вирустар – тұқым қуалаушылық қасиеті бар, өзгеруге, көбеюге бейім өте ұсақ, тірі микроорганизмдер. Вирустардың бактериялардан айырмашылығы – жасушалық құрылысы болмайды, тек қана бір нуклеин қышқылы – ДНҚ немесе РНҚ болады. Жасуша ішінде генетикалық дәрежедегі паразиттер болып саналады. Ақуыз синтездейтін рибосомалары болмайды, сондықтанда оларда зат алмасу жүрмейді. Вирус құрылысының компоненттері: капсомер-ақуызды бөлек бірлігі, капсид-капсомерлерден құралған, нуклеокапсид – нуклеин қышқылы мен капсид ақуызының кешені, вирион – вирустың бүтін бөлшегі. Вирустардың құрамы өте қарапайым. Олар нуклеин қышқылынан және оларды қоршап жататын – капсид және суперкапсид деп аталатын қабаттардан, сондай-ақ вирус қабығының сыртындағы рецепторлардан (синонимі – бекітуші ақуыздар, тікенектер) құралады. Аздаған ферменттер болады, олардың біреулері вирус нуклеин қышқылдарының репликациясына және вирус ақуыздарының транскрипциясына қажет, ал басқалары – жасушаның ішіндегі метоболиттік процесстерді өзгертіп немесе тежей отырып, зат алмасу процесстерінің вирустардың бөлшектерін құрастыру үшін жұмыс істейді.

Вирустарды жіктеуде мынадай қасиеттері мен негізгі белгілері ескеріледі:нуклеин қышқылының типі, нуклеин қышқылының молекуласындағы шынжыр тізбек саны, вирионның мөлшері мен саны,әрі симметриялық типі, сыртқы қосымша капсидінің болу-болмауы,негізгі өсіп-өніп, көбейетін жері т.б.

Морфологиялық құрылысы бойынша вирустар 2 топқа бөлінеді:

1.жай, қарапайым құрылысы – нуклеин қышқылы және оны қоршаған капсидтен тұрады (полиомиелит вирусы, аденовирустар, құтыру вирусы)

2.күрделі құрылысты – нуклеин қышқылынан, капсид және суперкапсидтен тұрады.