Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤
жүктеу/скачать 0,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі 7сынып
| § 40. ДЕМЕУЛIК ШЫЛАУЛАР
Демеулiк шылаулар демеулiктер деп аталады. Олар µз шылауында тºрІан сµзге я сµйлемге к¼шейту, тежеу, шектеу, сºрау, болжалды³, к¼м±н сия³ты ³осымша маІына ¼стейдi, бiра³ септеулiктер жал- Іаулы³тар сия³ты сµздердi де, сµйлемдердi де байла- ныстыра алмайды. Мысалы: Алдымда толІан ма³сат, толІан таґдау. Алайын мынауын ба, анауын ба? ( С. Т. ) Ертеґ емес, б¼гiн-а³, ³азiр-а³ ж¼рсек еттi . 118 ( М. ¡ .) Їлкен ¼йге кiрген соґ б±рi де кiшiрейiп кеткендей, отырІандар ³ºмандай Іана болып ³алыпты . ( ў. М .) Бiрiншi сµйлемде ба демеулiгi сµйлемге сºрау маІынасын ¼степ, мынауын ж±не анауын сµздерiмен Іана тiркесiп тºр. Екiншi сµйлемде -а³ демеулiгi б¼гiн, ³азiр сµздерiнiґ шылауында ³олданылып, ол сµздерге к¼шейткiш м±н ¼стеген. Їшiншi сµйлемде де демеулiгi б±рi сµзiне к¼шейткiш м±н ¼степ, Іана демеулiгi ³ºмандай сµзiнiґ шылауында жºмсалып, оІан шектiк м±н ¼степ тºр. Бiра³ олардыґ бiрде-бiрi сµз байланыс- тыру ³ызметiн ат³армайды. Демеулiктер орыс тiлiндегi «частицы» деген кµмекшi сµздерге с±йкес келедi. Демеулiктер негiзгi сµзге (сµйлемге) ¼стейтiн маІы- насына ³арай бiрнеше т¼рге бµлiнедi: 1. Сєраулы³ демеулiктер: ма (ме, ба, бе, па, пе), ше . 2. К¼шейткiш демеулiктер: -а³, -ау, -ай, ±сiресе, да, (де, та, те). Да (де, та, те) шылауы к¼шейткiш м±ндi бiлдiрiп, бiрде демеулiк болса, бiрде бiрыґІай м¼шелердi, сµйлемдердi ыґІайластыра байланыстырып, жалІаулы³ шылау ³ызметiн ат³арады. Мысалы: Сен де бiр кiрпiш д¼ниеге. Кетiгiн тап та, бар, ³алан. (Абай) Бºл сµйлемде жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|