(Магтоіа ЬоЬак), кіші саршұнақ
(Сііеііш рурпаёЩ , теңбіл саршұнақ
(С. иизіісив), аламан
(Сгісеіиз сгісеіш). (29-сурет). Қосаяқтардың
көбі шөл белдеміне тэн жануарлар болғанымен кейбіреулері дала
белдемінде кездеседі. Мысалы, үлкен қосаяқ
(Аііасіа^а пиуог), секіргіш қосаяқ (Л.
хіЫгіса), жүнбалақ қосаяқ
(Оірш за§Ша). Бұлардың бәрі Қазақстанның далалык өлкесінде кең тараған.
Кейбіреулері (жүнбалақ қосаяқ) құм сілемдерін куалай отырып
орманды дала, жапырақгы орман белдемшесіне дейін таралған.
Дала алақоржыны
(Ім%игш Іа§игиз), суыр, саршұнақ, Америка
құрлығының дала белдемінде мекендейтін «шалғын иті»
(Супотуз) деп аталатын саршұнаққа ұқсас кеміргіштер бір жерге топтасып
колониялық тіршілік ететін жануарлар. Олар жер астын шытырман
қуыстармен торлап, жер бетін іннің ауыз тесіктерімен және жым
жолдармен шұбарлайды. Кеміргіштер өсімдік жабьшдысына және
топыраққа үлкен әсерін тигізеді. Колониялық тіршілік қауіп-қатерден
сақтану үшін пайдалы.
Қандай бір қауіпті сезген біреуі: ыскырып немесе шиқылдап
хабар берісімен басқалары індеріне кіріп қорғанады.
Кеміргіпггермен көптеғен жыртқыш жануарлар қоректенеді және
олардың інін күзен, акқалақ, т.б. ұсақ сүтқоректілер, әртүрлі құстар
паналайтын, балалайтын орынжай болдырып пайдаланады.
Азиялық далада қоянтэрізділер
(Ьа£отогрһа) қатарына жататын
түйеқұлакгардьщ бірнеше түрі
(Осһоіопа сіаигіса, О. раііа&і) кездеседі.
Түйеқұлақтар колониялы тіршілік етіп, қыстық азық үшін ініне шөп
тасып, пішен жинайды. Қоянтэрізділерден далалық аймаққа тэн
жануардың бірі — орқоян
(Ьерш еигореш). Ол ін қазоайды, қысқа
пішен жинамайды. Көжектерін шөптің арасына, бұтаның түбіне жер
тпүнкьтайтып жасаған жатағына туады. Көжектері алғаш туғанда
*
жүні толық жетілген, көзі ашык ту ады, тез ересеиш
ш ш
і
ете бастайды.
Дала белдеміне тэн жұп тұяқты жануарлардың негізгі өкілдері —
ақбөкен
