Жануарлар морфологиясы латын ветеринариялық терминологиясымен


Сурет - 31. Сол жақ жауырынның бұлшықеттері



бет17/17
Дата29.03.2017
өлшемі3,56 Mb.
#12581
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17

Сурет - 31. Сол жақ жауырынның бұлшықеттері. Шошқалар - А; латеральды беті; Б – медиальды беті; В – дорсальды беті; Ірі қара мал; Г - латеральды беті; Д - медиальды беті; 1 – білік алды; 2 - екібасты; 3 – ішкі тоқпан жілік бұлшықеті; 4 – тізені жазғыш кәрі жілік бұлшықеті; 5 – үшінші (ІІІ) бақайдың арнаулы жазғыш бұлшықеті; 6 - бақайдың жалпы жазғыш бұлшықеті; 7 – жауырын үсті бұлшықеті; 8 - қырарты бұлшықеті; 9 - дельта тәрізді бұлшықеті; 10 – ұзын басы және 11 – латеральды иықтың ұшбасты бұлшықеті; 12 - тізені жазғыш шынтақ бұлшықеті; 13 – үлкен жұмыр бұлшықеті; 14 – білек шандырын кергіш бұлшықеті ; 15 - медиальды иықтың ұшбасты бұлшықеті; 16 - тізені бүккіш шынтақ бұлшықеті; 17 - тізені бүккіш кәрі жілік бұлшықеті; 18 – жауырын асты бұлшықеті; 19 - құстұмсықты-тоқпан жілік бұлшықетті; 20 – дөңгелек айналдырғыш; 21 - үлкен саусақты алыстатқыш бұлшықеті; 22 – бесінші бақайдың арнаулы жазғыш бұлшықеті; 23 – бақайдың беткейлік бүккіш бұлшықеті; 24 – бақайдың бүйірлік жазғыш бұлшықеті; 25 – бақайдың терең бүккіш шынтақ басының бұлшықеті; 26 – бақайдың терең бүккіш бұлшықеті; 27 – сүйекаралық бұлшықет.
IV Бақылау сұрақтары:

1. Иық буынына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау, сонымен қатар иық пен жауырын сүйегінде оның орналасқан орнын белгілеу.


25 САБАҚ

Тақырыбы: Алдыңғы аяқ бұлшық еті.

I. Сабақтың мақсаты:

1. Шынтақ буынының бұлшықеттерін оқып-зерттеу және оны орыс, латын тілінде атау. Сиыр қаңқасында олардың орналасқан жерін көрсету және алған білімді бекіту.

II. Материалмен қамтамасыздандыру.

1. Сиырдың қаңқасы – шынтақ сүйегінің буыны.

III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.

IV Бақылау сұрақтары
Шынтақ буынына әсерін тигізетін бұлшық еттер




Бекітілген орны



Бұлшық ет атауы

Жауырын,тоқпан жілік

Білек қаңқасы

1

Иықтың екібасты бұлшықеті -

m .biceps brachii



Жауырынның төмпешігінен

Кәрі жіліктің бұдырында

2

Тоқпан жілік бұлшықеті

- m .brachialis



Артында, тоқпан жіліктің мойынының астында

Кәрі жіліктің бұдырында

3

Иықтың үшбасты бұлшықеті -

m . triceps brachii







а

Ұзын басы

- m . caput longurn



Жауырынның каудальды шеті

Шынтақ төмпешігінде

б

Латеральдық бас –

m . caput laterale



Тоқпан жіліктің шынтақ сызығы

Шынтақ төмпешігінде

в

Медиальдық бас –

m'. caput mediale



Тоқпан жіліктің медиальды беті

Шынтақ төмпешігінде

4

Шынтақ бұлшықеті -

rn .anconeus



Шынтақ сүйегінің шеттерінде

Шынтақ төмпешігінде

5

Білек шандырын кергіш бұлшықеті - m .tensor

faciae antibrachii



Жауырынның каудальды шеті

Шынтақ төмпешігінде


IV. Бақылау сұрақтар

1. Шынтақ буынына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау, сонымен қатар жауырын, тоқпан жілік пен білек қаңқасы сүйегінде оның орналасқан орнын белгілеу.

26 САБАҚ

Тақырыбы: Алдыңғы аяқ бұлшық еті.

I. Сабақтың мақсаты:

1. Тізе буынының бұлшықеттерін оқып-зерттеу және оны орыс, латын тілінде атау. Сиыр қаңқасында оның орналасқан жерін көрсету және алған білімді бекіту.

II. Материалмен қамтамасыздандыру.

1. Сиырдың қаңқасы – тізе сүйегінің буыны.

III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.

IV Бақылау сұрақтары
Тізе буынына әсерін тигізетін бұлшық еттер




Бекітілген орны



Бұлшықет атауы

Кәрі жілік пен тоқпан жілікте

Алдыңғы жіліншікте




Латеральды беті

1

Тізені жазғыш кәрі жілік бұлшықеті

- m. extensor carpi radialis



Тоқпан жіліктің жазғыш айдаршықүсті

Алдыңғы жіліктің бұдырында

2

Тізені жазғыш шынтақ бұлшықеті

- m. extensor carpi ulnaris



Тоқпан жіліктің жазғыш айдаршықүсті

Алдыңғы жілік пен қосымша сүйекте

Медиальды беті

3

Тізені бүккіш кәрі жілік бұлшықеті

- m. flexor carpi radialis



Тоқпан жіліктің бүккіш айдаршықүсті

Медиальды беті

4

Тізені бүккіш шынтақ бұлшықеті

- m. flexor carpi ulnaris



Бүккіш айдаршықүсті мен шынтақ өсіндісі

Тізенің қосымша сүйегі

5

Үлкен саусақты алыстатқыш бұлшықеті - m. abductor pollicis longus

Кәрі жіліктің латеральды шеті


Алдыңғы жіліншік


IV Бақылау сұрақтары

1 Тізе буынына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау, және тізе сүйегінің буыны қалай орналасқанын көрсету.

27 САБАҚ

Тақырыбы: Алдыңғы аяқ бұлшық еті.

I. Сабақтың мақсаты:

1. Бақай буындарының бұлшықеттерін оқып-зерттеу және оны орыс, латын тілінде атау. Сиыр қаңқасында оның орналасқан жерін көрсету және алған білімді бекіту.

II. Материалмен қамтамасыздандыру.

1. Сиырдың қаңқасы – алдыңғы аяқ қаңқасының буыны.

III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.

IV Бақылау сұрақтары
Бақай сүйектерінің буынына әсерін тигізетін бұлшық еттер


Бекітілген орны

Бұлшықеттің атауы

Проксимальды ұшы

Дистальды ұшы

Латеральды беті

1

ІІІ бақайдың арнаулы жазғыш бұлшықеті

- m. extensor digiti tertii proprius



Тоқпан жіліктің жазғыш айдаршықтан

Тұяқ сүйегінде

2

Бақайдың жалпы жазғыш бұлшықеті - m. extensor digitalis communis

Тоқпан жіліктің жазғыш айдаршықустінен

Тұяқ сүйегінде

3

Бақайдың бүйірлік жазғыш бұлшықеті - m. extensor digitalis lateralis

Шынтақ буынында

Екінші және төртінші саусақ

Медиальды беті

4

Бақайдың беткейлік бүккіш бұлшықеті –

m. flexor digitalis sublimis



Тоқпан жіліктің бүккіш айдаршықүстінде


Ортаңғы бөліктің III,IV бақай саусақтарында

5

Бақайдың терең бүккіш бұлшықеті - m. flexor digitalis profundus

Тоқпан, кәрі жілік және шынтақ сүйегінің үшбасты бүккіш айдаршыұүстінен басталады

III,IV бақай саусақтары тұяқ сүйегінің пальмерлы бетінде

6

Сүйекаралық орташа- m. interoseus medius

Алдыңғы жіліншіктің пальмарлы бетінде

Бақайдың арнаулы жазғыш сіңірі мен қосымша сүйектерде


IV Бақылау сұрақтары

1 Бақай сүйектерінің буынына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау, және бақай сүйектерінің буыны қалай орналасқанын көрсету.

28 САБАҚ

Тақырыбы: Артқы аяқ бұлшық еті.

I. Сабақтың мақсаты:

1. Жамбас-ортан жілік буындарының бұлшықеттерін оқып-зерттеу және оны орыс, латын тілінде атау. Сиыр қаңқасында оның орналасқан жерін көрсету және алған білімді бекіту.

II. Материалмен қамтамасыздандыру.

1. Сиырдың қаңқасы – жамбас буынының бұлшықеті.

III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.

IV Бақылау сұрақтары
Жамбас-ортан жілік буынына әсерін тигізетін бұлшық еттер


Бекітілген орны



Бұлшықеттің атауы

Проксимальды ұшы

Дистальды ұшы

1

Беткей бөксе бұлшықеті –

m.glutаeus superficialis



Жалпақ бұлшықет тері астында орналасады және сол сүйекке жабыспайды, тек қасындағы бұлшықеттермен бұрымдалып өседі

2

Ортаңғы бөксе бұлшықеті -

m.glutaeus medius



Бөксе беті, сербек және құйымшақ сүйегі

Үлкен ұршық

3

Терең бөксе бұлшықеті - m.glutaeus profundus

Шонданай сүйегі

Үлкен ұршық

4

Санның екібасты бұлшықеті –

m. biceps femoris



Құйымшақ және шонданай сүйегі

Тобықтың латеральды бетінде, жота асықты жілікте, өкше төмпешігінде.

5

Жартылай сіңірлі бұлшықет -m.semitendinosus

Шонданай сүйегі

Асықты жілік жотасы мен табан сүйегінің медиальды бетінде

6

Жартылай жарғақты - m.semimenbranosus

Шонданай сүйегі

Асықты жілік пен ортан жіліктің айдаршығында

7

Санның шаршы бұлшықеті - m.guadratus femoris

Шонданай сүйегі

Ортан жілік




Сурет-32. Жамбас бұлшық еті. Жоғарыда – ірі қара мал (I – артынан, II – латеральды жағынан; III - алдынан). Астында – шошқа (IV - латеральды және V – медиальды жағы); 1 - Ортаңғы бөксе бұлшықеті; 2- Санның екібасты бұлшықеті; 3- Жартылай сіңірлі бұлшықет; 4- Жартылай жарғақты; 5- Бақайдың беткей бүккіш бұлшық етінің сіңірі; 6- Білек шандырын кергіш бұлшықеті; 7- Санның төрт басты бұлшықеті; 8- алдыңғы асықты жілік бұлшықеті; 9 – шыбық сүйек ұзын; 10- Бақайдың ұзын жазғыш бұлшықеті және үшінші шыбық бұлшық еті; 11- бұлшықеттердің қөлденең байламдары; 12 - құйрықты; 13- балтыр бұлшықеті; 14 - ахил сіңірі; 15- Бақайдың терең бүккіш бұлшықеті; 16- ІV - бақайдың арнаулы жазғыш бұлшықеті; 17- Ортаңғы бөксе бұлшықеті; 18- Терең бөксе бұлшықеті; 19- Санның екібасты бұлшықеті; 20- Санның шаршы бұлшықеті; 21- Санды жақындатқыш бұлшықет; 22- сымбат бұлшықет; 25- Ішкі жапқыш бұлшықеті; 26-үлкен бөксе бұлшықеті; 27-кішкентай бөксе бұлшықеті; 28-мықын бұлшық еті; 29- Тігінші бұлшықет; 30- Қырлы бұлшықет.
IV Бақылау сұрақтары

1 Жамбас-ортан жілік буынына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау және бөксе тобының бұлшықеттері қалай орналасқанын көрсету.


29 САБАҚ

Тақырыбы: Артқы аяқ бұлшық еті.

I. Сабақтың мақсаты:

1. Жамбас-ортан жілік буындары мен тобық буынының бұлшықеттерін оқып-зерттеу және оны орыс, латын тілінде атау. Сиыр қаңқасында оның орналасқан жерін көрсету және алған білімді бекіту.

II. Материалмен қамтамасыздандыру.

1. Сиырдың қаңқасы – жамбас, ортан жілік пен тобық буындарының бұлшық еті.

III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.



IV Бақылау сұрақтары
Жамбас-ортан жілік буындары мен тобық буынына әсерін тигізетін бұлшық еттер



Бұлшық еттер бекітілген орны



Бұлшықеттің атауы

Проксимальды ұшы

Дистальды ұшы

1

Тігінші бұлшықет -m.sartorius

Мықын сүйегі

Тобық буыны

2

Қырлы бұлшықет -m.pectineus

Мықын-шат сүйегінің төмпешігі


Ортан жілік

3

Сымбат бұлшықет -m.gracilis

Бөксенің бірге тұтасып өсуі

Асықты жілік

4

Санды жақындатқыш бұлшықет - m. adductor

Шонданай сүйегі

Ортан жілік

5

Сыртқы жапқыш бұлшықеті - m.obturator externus

Жабық тесік

Ұршықаралық шұңқыр

6

Ішкі жапқыш бұлшықеті - m. obturator internus

Мықын сүйегі

Ұршықаралық шұңқыр

7

Санның төрт басты бұлшықеті - quadriceps femoris







а

Тік басы –

m.rectus femoris



Мықын сүйегінің арнаулы төмпегінен басталады.

Тобық буыны

б

Латеральды басы - m.vastus lateralis

Ортан жіліктің латеральды бетінен басталады

Тобық буыны

в

Медиальды басы –

m.vastus medialis



Ортан жіліктің медиальды бетінен басталады

Тобық буыны

г

Аралық басы –

vastus internus



Ортан жіліктің дорсальды бетінен басталады

Тобық буыны


IV Бақылау сұрақтар:

1 Жамбас-ортан жілік буындары мен тобық буынына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау және сиыр қаңқасында бұлшықеттердің қалай орналасқанын көрсету.


30 САБАҚ

Тақырыбы: Артқы аяқ бұлшық еті.

I. Сабақтың мақсаты:

1. Тілерсек буынының бұлшықеттерін оқып-зерттеу және оны орыс, латын тілінде атау. Сиыр қаңқасында оның орналасқан жерін көрсету және алған білімді бекіту.

II. Материалмен қамтамасыздандыру.

1. Сиырдың қаңқасы – артқы аяқ буындарының бұлшық еті.

III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.

IV Бақылау сұрақтары
Тілерсек буынына әсерін тигізетін бұлшық еттер



Бұлшық еттер бекітілген орны

Бұлшықеттің атауы

Проксимальды ұшы

Дистальды ұшы

1

Балтыр бұлшықеті -m.gastrocnemius

Ортан жіліктің плантарлы шұңқыры

Өкше төмпешігі

2

Өкше бұлшықеті -m.soleus

Асықты жіліктің латеральды айдаршығынан басталады

Өкше төмпешігі

3

Алдыңғы асықты жілік бұлшықеті -

m.tibialis anterior



Асықты жілік

Тілерсек

4

Үшінші шыбық бұлшық еті - m.peronaeus tertius

Ортан жіліктің жазғыш шұңқыры

Тілерсек

5

Шыбықты ұзын бұлшықеті - m.peronaeus longus

Асықты жіліктің латеральды айдаршығынан басталады

Тілерсек


IV Бақылау сұрақтары:

1. Тілерсек буындарына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау және осы бұлшықеттер қалай орналасқанын көрсету.


31 САБАҚ

Тақырыбы: Артқы аяқ бұлшық еті.

I. Сабақтың мақсаты:

1. Бақай буынының бұлшықеттерін оқып-зерттеу және оны орыс, латын тілінде атау. Сиыр қаңқасында оның орналасқан жерін көрсету және алған білімді бекіту.

II. Материалмен қамтамасыздандыру.

1. Сиырдың қаңқасы – артқы аяқ буындарының бұлшық еті.

III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.

IV Бақылау сұрақтары
Бақай буындарына әсер ететін бұлшықеттер.





Бұлшықетті бекіту орны




Бұлшықеттің атауы

Проксимальды ұшы

Дистальды ұшы

1

Бақайдың ұзын жазғыш бұлшықеті - m. extensor digitalis longus

Ортан жілік пен сирақ сүйектерінің жазғыш шұңқырлары

Тұяқты

2

Бақайдың бүйір жазғыш бұлшықеті - m. extensor digitalis lateralis

Сирақ буынның байламы

Ортаңғы бөліктің IV бақай саусақтары

3

Үлкен бақайдың ұзын жазғыш бұлшықеті -

m. extensor digitali I longus- шошқаларда



Шыбық сүйек

Екінші бақай саусағында

4

Бақайдың беткей бүккіш бұлшықеті - m. flexor digitalis pedis sublimis

Ортан жіліктің плантарлы шұңқыры

Ортаңғы бөліктің III және IV бақай саусақтары

5

Бақайдың терең бүккіш бұлшықеті - m. flexor digitalis pedis profundus

Асықты жілік сүйегі

Дистальды бөліктің III және IV бақай саусақтары

6

Сүйекаралық бұлшықет - m.interossei

Тілерсектің маңында

Дистальды бөліктің III және IV бақай саусақтары


IV Бақылау сұрақтары:

1. Бақай буындарына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау және осы бұлшықеттер қалай орналасқанын көрсету.



Әдебиеттер тізімі


  1. Акаевский А.И. Анатомия домашних животных. М. Колос, 1975.

  2. Вракин В.Ф. и др. Практикум по анатомии с основами гистологии и эмбриологии сельскохозяйственных животных. М.; КолосС,2003.

  3. Глаголев П.А., Иппалитова В.И. Анатомия домашних сельскохозяйственных животных с основами гистологии и эмбриологии. М. Колос,1977.

  4. Жанабеков К., Макашев Е. Жануарлар анатомиясы. – Алматы, «Білім», 1996-336 бет.





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет