Тіршілік немесе жасушалық цикл деп, белгілі уақыт аралығында
жасушаның құрылымдық және функциональдық сипаттарында жүретін
заңды ӛзгерістерді айтады.
Жасушалық цикл – аналық жасушаның бӛліну нәтижесінде пайда
болған жас жасушаның келесі бӛлінуге немесе тіршілігін жоюға дейінгі
аралықта ӛтетін кезеңдері. Жасушалық цикл келесі кезеңдерден тұрады:
1. жасушаның кӛбею кезеңі (митоздық цикл);
2. арнайы қызмет атқару кезеңі;
3. тыныштық кезеңі.
Клетка типіне байланысты тіршілік циклындағы кезеңдердің
ұзақтығы жалпы ӛзгеріп отырады (1-сурет). Ұдайы бӛлінетін ұлпаларда,
мысалы ішек эпителийінде және тері эпидермисінде жасушалар үнемі
митоздық бӛліну сатысында болады (80%). Ал қалғандары жіктеліп,
арнайы қызметтер атқарады. Бауырдың және бүйректің тек ғана 5-10%
жасушалары ұдайы бӛлінеді, ал қалғандары арнайы қызмет атқарады. Бұл
мүшелердегі ұлпа жасушалары жарақаттанған жағдайда, жасушалары
қайта жіктеліп, митоздық жолмен бӛліне алады. Жүйке және бұлшық ет
ұлпалары эмбриональды даму соңында қайтымсыз жіктеліп, арнайы
қызмет атқарады.
58
Қазіргі кезде барлық эукариоттардың (ашытқылардың, ӛсімдіктердің,
жануарлар мен адамдардың) жасушалық циклын реттейтін молекулалар
анықталған. Жасушалық циклды бақылайтын гендердің арнайы класы
ашылған. Жасушалық циклды реттеуде маңызды рӛл атқаратындардың
бірі –
