Жаратылыстану-математика бағытында жалпы білім беретін мектептің 10-сыныбына арналған «Информатика» оқулығының мазмұны негізінде дайындалған

Сынып: 10 Қатысқандар: Қатыспағандар:

«қолжетімділік» терминдерінің маңызын түсіндіру

1. 
   Қазақстан Республикасында заңмен қорғалатын құпиялармен танысады.
   
2. 
   Ақпараттық қауіпсіздіктің құрамдас бөліктерін салыстырады.
   
3. 
   Қауіпсіздік жүйелеріне тұжырым жасайды.
   

Ақпарат-информация-Information, қауіпсіздік-безопасность-security, қауіпсіз жүйе-защищенная система- secure system, кепілдік- гарантия- guarantee

Елімізде заңмен қорғалатын құпияларды жазыңдар. Ақпараттық қауіпсіздіктің құрамдас бөліктері

Шаттық шеңберіне барлық оқушылар тұрады. Бастапқы бастаушы қолын бір рет қысады, екінші айналымда екі рет, үшінші айналымда үш рет қысады. Соңында бастауыш оқушыға жеткенде қанша қуат бергенін анықтайды.

Сандар

А4 парақты 8 бөлікке бөліп, әр бөлікке өткен тақырып туралы маңызды ақпаратты толтырады. Мәліметтерді толықтырып болған соң, бүкіл топ мүшелерінің біреуінен ұқсастықтарды байқайды, саралайды, мәліметтерді толықтырады.

А4 парағы

• 
  Желіде жұмыс істеуде қандай қауіп-қатер бар деп ойлайсың?
  
• 
  Интернетте қандай ақпаратты жариялауға болмайды?
  
• 
  Әлеуметтік желілерді пайдалануда қандай қауіп-қатер бар?
  

Оқушылар кітаппен жұмыс істейді. Түсінгендерін ортада талқылайды. Мұғалім оқушылардың білімдерін толықтырады.

bilimland.kz

- Біздің еліміздегі ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің қандай шаралары, заңдары бар? Талдаңдар.

6. 
   мин
   

6. 
   мин
   

- Ақпараттық қауіпсіздіктің құрамдас бөліктерін Венн диаграммасы арқылы салыстырыңдар.

Ақпараттық қауіпсіздіктің құрамдас бөліктерін салыстырады.

Кестемен жұмыс

Плакат, маркер, стикер

• 
  Қауіпсіздік жүйелерін анықтайды.
  
• 
  Қауіпсіздік жүйелерін салыстырады.
  

А4 парағы

Қағазға үш сұрақ жазып, ұшақ жасайды және келесі топқа ұшырады. Ол топ сұрақтарға жауап береді.

Оқушылар сабақтан алған әсерін басбармақтарын көрсету арқылы білдіреді.

сақтау

«Биопоэма» әдістері бойынша өткен тақырыпты пысықтау,

«Миға шабуыл», «Джигсо»,

«Венн диаграммасы» әдісі, деңгейлік тапсырмалар,

«Басбармақ»

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

2.

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері\ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?

Компьютерлік желілер мен ақпараттық қауіпсіздік

Сынып: 10 Қатысқандар: Қатыспағандар:

10.6.2.2 Деректерді шифрлау қажеттілігін бағалау

1. 
   Криптология, шифрлау ұғымдарын анықтайды.
   
2. 
   Криптология бөлімдерін анықтап, салыстырады.
   
3. 
   Криптология негізінде сөйлемдерді шифрлайды.
   

Мәтін-текст-text

Электрондық цифрлық қолтаңба-Электронная цифровая подпись-Electronic digital signature

Сен өзің үшін маңызды деректерді қалай қорғайсың?

Ерте заманда адамдар ақпаратты қорғаудың қандай әдістерін пайдаланған? Криптография, шифрлау дегеніміз не? Есіңе түсір!

Бүгінгі таңда ақпаратты қорғау мемлекеттік деңгейде және жеке адамдар үшін қаншалықты маңызды?

Бағдаршам

Үлестірме қағаздар

«Ақпаратты қорғау» сөзі

Оқушылар кітаппен жұмыс істейді. Түсінгендерін ортада талқылайды. Мұғалім оқушылардың білімдерін толықтырады.

... термині ... – құпия және ... – хабар деген ұғымдарды білдіретін грек сөздерінен шыққан. ... екі бөлімге бөлінеді: ... (шифрлау) және ... (криптоталдау). Криптографиямен айналысатын адамды ... деп атайды. ... - ақпаратты кілтсіз кері шифрлау ... мәселесімен айналысады.

• 
  Оқулықта берілген Шифрлау кестесіне талдау жасаңдар.
  

• 
  Шифрлау кестесін анықтайды.
  
• 
  Сөйлемдердің шифрлану жолын талдайды.
  

а) 2-суреттегі қазақ алфавитін пайдаланып,

«Кездесу кітапханада сағат онда» сөйлемін шифрла.

ә) 2-суреттегі қазақ алфавитіндегі әріптердің орындарын ауыстырып, «Кездесу кітапханада сағат онда» сөйлемін керішифрла. Не өзгеріс байқадың? Дескриптор:

Сөйлемдерді шифрлайды.

Оқушылардың жұмыстары балл қойылған фишкалар арқылы бағаланады. Оқушылар қоржындарына фишка жинау керек

7 мин

7 мин

5 мин

3 мин

Шағын қорапша, фишка

1. 
   «Криптология» ғылымының мақсаты не?
   
2. 
   «Шифрлау» дегеніміз не?
   
3. 
   Заманауи криптография неше бөлімнен тұрады?
   
4. 
   «Электрондық цифрлық қолтаңба» дегеніміз не? Оның қандай маңызы бар?
   

Оқушылар бұрыннан не білетінін, сабақта не білгенін және не білгісі келетінін кестеге жазады.

«Миға шабуыл»,

«Адасқан сөздер, деңгейлік тапсырмалар, кері байланыс орнату:

«БББ кестесі»

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

2.

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері\ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?

Сынып: 10 Қатысқандар: Қатыспағандар:

1. 
   «Идентификация», «аутентификация «ұғымдарын анықтайды
   
2. 
   Идентификациялау, аутентификациялау әдістерін салыстырады
   
3. 
   Идентификациялау мен аутентификациялаудың маңыздылығын тұжырымдайды.
   

идентификация-аутентификация-атрибутивті тәсіл-биометрикалық тәсіл- статистика-динамика-

Идентификация, аутентификация ұғымдарын жазыңдар.

Желі (мысалы, интернет) арқылы жұмыс жасайтын пайдаланушылардың басты мәселесіне не жатады деп ойлайсың? Негізде.

Идентификациялау дегенді қалай түсінесің? Желіде өз ақпараттарыңды қалай қорғайсың?

7 мин

Оқушыларға «әке», «ана», «бала», «дос» деген жазулары бар парақшалар таратылады. Оқушылар топтарға бірігеді. Әр топ өз аттары туралы бір шумақ өлең айтады.

Оқушылар өткен тақырып бойынша екі дұрыс, бір бұрыс жауабы бар тест құрастырып, жұптық жұмыс жасайды.

А4 парағы

• 
  Желі (мысалы, интернет) арқылы жұмыс істейтін пайдаланушылардың басты мәселесіне не жатады деп ойлайсың? Негізде.
  
• 
  «Идентификациялау» дегенді қалай түсінесіңдер?
  
• 
  Желіде өз ақпараттарыңды қалай қорғайсың?
  

Оқушылар кітаппен жұмыс істейді. Түсінгендерін ортада талқылайды. Мұғалім білімдерін толықтырады.

• 
  Идентификация және аутентификация біздің күнделікті өмірімізге қаншалықты еніп кеткен? Талдау жасаңдар.
  
• 
  Идентификация және аутентификация қай салада көп қолданылады?
  
• 
  Күнделікті идентификация және аутентификациялауды қандай орындарда кездестіреміз?
  

Оқулық bilimland.kz

• 
  «Аутентификация» ұғымын анықтайды.
  

• 
  Идентификациялау деректеріңді нашар пиғылды пайдаланушыларға қолды болмау үшін оны қорғаудың жолдарын ұсыныңдар.
  

• 
  Идентификациялау, аутентификациялау әдістерін анықтайды.
  
• 
  Аутентификациялау әдістерін салыстырады.
  

• 
  Идентификация мен аутентификация ақпаратты қорғауда қаншалықты маңызды екенін бағала.
  

• 
  Идентификациялау, аутентификациялаудың маңыздылығын тұжырымдайды.
  

2 мин

1. 
   «Идентификация» дегеніміз не?
   
2. 
   Аутентификация» дегеніміз не?
   
3. 
   Идентификациялаудың қандай тәсілдері бар?
   
4. 
   «Биометрлік аутентификация» дегеніміз не?
   

Оқушылар сабақтағы маңызды дегендерін еттартқышқа, әлі де іздену керек деген мәліметтерді қоржынға, қажет емес деген ақпаратты қоқыс жәшігіне салады.

1. 
   Желіде өзіңді идентификациялау үшін өзіңе ұнамды логин мен «Пароль таңдаудың ережелері» мен
   

2. 
   2-суретті пайдаланып, дукендерде тауарды идентификациялау және
   

орнату: «Тазалық»

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

2.

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері\ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?

Күні: Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 10 Қатысқандар: Қатыспағандар:

Сандарды бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне ауыстыра алады. Санау жүйесінің тәжірибедегі маңыздылығы туралы тұжырым жасай алады.

Сан-число-number, санау жүйесі-система подсчета-counting system, позициялық санау жүйесі-система позиционирования-positioning system, позициялық емес санау жүйесі-система без позиционного счета-non-positional counting system

Санау жүйесінің түрлері мен айырмашылықтарын жазыңдар.

Сандарды бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне ауыстыру үшін ... санау жүйелері қолданылады.

ағылшын тілінің әріптері қолданылады

5 мин

Оқушылар үшке дейін санау арқылы топтарға бірігеді.

Оқушыларға карточкада немесе стикерде белгілі бір сұраққа қатысты тоғыз идея беріледі (немесе өздері алдын ала жазады).

Олар өзінің бірінші басымдық берген карточкасын жоғарыға қояды, бұдан кейін екі карточканы екінші орынға қояды, үш карточканы үшінші орынға қояды, содан соң қайтадан екі және неғұрлым төмен артықшылығы бар карточка төменге орналастырылады. Осылай гауһар тас пішіні пайда болады.

Оқушылар бір-бірімен бітімге, келісімге қол жеткізуге ұмтылуы тиіс. Сондықтан олар карточкалардың ретін өзара талқылап, өз пікірлерін білдіреді:

1. 
   «Аналық тақта» дегеніміз не?
   
2. 
   Аналық тақтаға қандай құрылғылар жалғанады?
   
3. 
   Аналық тақта компоненттерінің қызметі?
   
4. 
   «Чипсет» деген не?
   
5. 
   Порт және оның қызметі
   
6. 
   Шина түрлері
   
7. 
   Компьютерде қандай қосымша тақталарын білесің?
   
8. 
   Жүйелік блоктың енгізу-шығару порттарына қандай құрылғылар жалғанады?
   
9. 
   Компьютер құрылысындағы аналық тақтаның рөлін бағалаңдар.
   

Сандар

• 
  «Санау жүйесі» дегеніміз не және қандай санау жүйелерін білесіңдер?
  
• 
  Компьютер қандай санау жүйесімен жұмыс істейді?
  
• 
  Бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне ауысуға бола ма?
  

2 мин

Оқушылар тест сұрақтарына жауап береді.

«Венн диаграммасы» әдістері, деңгейлік тапсырмалар, «Тест» әдісі, кері байланыс орнату:

«Табыс сатысы»

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

2.

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері\ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?

Деректерді ұсыну

Сынып: 10 Қатысқандар: Қатыспағандар:

әдісін біледі

1. 
   Сандарды бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне ауыстыру әдісін
   

2. 
   Санау жүйесін ауыстыру әдістерін өмірде қолданады.
   
3. 
   Санау жүйесінің компьютердің дамуындағы маңыздылығын талдайды.
   

санау жүйесі-система подсчета-counting system,

екілік санау жүйесі-система двоичного счета-binary counting system, сегіздік санау жүйесі-система с восемью подсчетами-the eight-count system, ондық санау жүйесі-система расчета десятичных чисел-decimal calculation system, он алтылық санау жүйеcі-шестнадцатеричная система-Hexadecimal

system

ағылшын тілінің әріптері қолданылады

7 мин

Топқа біріктіру: оқушылар есеп шығару арқылы топтарға бірігеді.

Мұғалім тапсырмасы үстіне жазылған бар пазлды алдын ала жасайды. Оны А4 форматты қағазда/жұқа қатырма қағазда жасап, содан кейін кесуге болады немесе арнайы программа пайдаланылады.

Оқушыларға пазл бөліктері таратылады.

1. 
   Оқушылар өз пазлының бөлігі бар басқа оқушыны табу үшін бөлме ішінде жүреді. Пазлдар, мысалы, әртүрлі түске боялуы мүмкін.
   
2. 
   Оқушылар өздерінің кездейсоқ топтарын тапқаннан кейін, олар командада жұмыс істеп, пазлды құрастырады және тапсырманы орындайды.
   
3. 
   Жарыс элементін қосу мақсатында мұғалім регламент орната алады.
   
4. 
   Тапсырма орындалғаннан кейін жауап алу жүргізіледі.
   

Есеп беру

Пазл, А4 парақ

• 
  Бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне қалай ауысуға болады?
  
• 
  Не үшін сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне ауыстырамыз?
  

Оқушылар кітаппен жұмыс істейді. Түсінгендерін қасындағы досына әңгімелеп береді.

Оқулық

1. 
   ^{Сыныпта 1111}2^{% ұл және 1101}2 ^{қыз бар.} Сыныпта неше оқушы бар?
   
2. 
   Менің 100 інім бар. Кішісі 1000 жаста, ал үлкені 1111 жаста. Үлкен інім 1001-сыныпта оқиды. Осылай болуы мүмкін бе? Себебін түсіндір?
   
3. 
   Төменде берілген сандарды ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар. 1)29, 2)36, 3)74, 4)46, 5)124, 6)37, 7)128, 8)64, 9)245 10) 189
   

А4 парағы, жұмыс дәптері

2 мин

Оқушылар тест сұрақтарына жауап береді.

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

2.

Сынып: 10 Қатысқандар: Қатыспағандар:

Ондық санау жүйесін сегіздік, оналтылық санау жүйесіне ауыстырады. Ондық санау жүйесін басқа санау жүйесіне және кері ауыстырады.

санау жүйесі-система подсчета-counting system,

екілік санау жүйесі-система двоичного счета-binary counting system, сегіздік санау жүйесі-система с восемью подсчетами-the eight-count system, ондық санау жүйесі-система расчета десятичных чисел-decimal calculation system, он алтылық санау жүйеcі-шестнадцатеричная система-Hexadecimal system

Санау жүйесінің түрлері мен айырмашылықтарын жазыңдар.

Сандарды ондық санау жүйесінен сегіздік, он алтылық жүйесіне ауыстыру үшін

... қолданылады.

ағылшын тілінің әріптері қолданылады

5 мин

Оқушылар сурет қиындыларын құрастыру арқылы топтарға бірігеді.

1. 
   Оқушыларға белгілі бір мәселеге негізделген болжалды сценарийлері бар матрица беріледі.
   
2. 
   Оқушылар кестеге санау жүйелерінің түрін жазады.
   
3. 
   Ондық санды әртүрлі санау жүйесіне түрлендіріп жазады.
   
4. 
   Қалай орындағанын түсіндіріп жазады.
   

Сурет қиындылары

2 мин

• 
  Ондық санау жүйесінен сегіздік және он алтылық санау жүйелеріне және кері ауысу қалай орындалады?
  
• 
  Компьютерде он алтылық санау жүйелері не үшін қолданылады?
  
• 
  Екілік санау жүйесіндегі сандарды ондық санау жүйесіне аударуда қолданылған формуланы түсіндір.
  
• 
  Санау жүйелеріндегі сандардың жазылуының сәйкестік кестелерімен ауыстыру әдісін қалай түсіндіруге болады?
  

Оқушылар сабақтан алған жақсы екі түсінігін,

Сынып: 10 Қатысқандар: Қатыспағандар:

1. 
   Логика және оның түрлерін анықтайды.
   
2. 
   Логикалық амалдарды анықтайды, салыстырады.
   
3. 
   Арнайы кестелерді қолданып логикалық амалдардың нәтижесін шығара алады.
   

Логика-логика-logics, пікір-мнение-opinion, коньюкция-коньюкция-conjunction, дизъюнкция-дизъюнкция-disjunction, логика алгебрасы-логическая алгебра-logic algebra, инверсия-инверсия-inversion

Ойлаудың негізгі формаларын жазыңдар. Логика ілімінің негізін қалаған ғалымдар ...

жалғаулықтары қолданылады.

2 мин

Сандар

7 мин

4 шықты. Мен қандай сан ойладым?» Қолдарында 4 саны бар оқушылар жауап береді де, бір топқа

отырады. Екінші тағы солай қайталанады. Үш топқа бөлінеді.
Өткен сабақты пысықтау: «Дүкен» әдісі

Үш топқа өткен тарау бойынша бес сұрақтан дайындауды тапсырады. Мұғалім санау жүйесі туралы деректерді карточкаларға жазып, араластырып, үш топқа бес данадан таратады. Әр топ өз тақырыптары бойынша мәлімет жинайды. Ол үшін дүкенге барып өз тақырыптары туралы мәліметті іздейді. Сатушы сұрақ қояды, сұраққа жауап беріп, тауарларын алып кетеді. Жауап бере алмаса, тақырыптарын толықтыра алмайды.

1. 
   Екілік санау жүйесі
   
2. 
   Сегіздік санау жүйесі
   
3. 
   Он алтылық санау жүйесі
   

Карточкалар

• 
  «Логика» дегеніміз не?
  
• 
  Компьютер мен логиканың арасында қандай байланыс болуы мүмкін?
  

Оқушылар кітаппен жұмыс істейді. Түсінгендерін ортада талқылайды.

• 
  Логика және логикалық амалдарды анықтайды.
  
• 
  Логикалық амалдарды салыстыра алады.
  

• 
  Төмендегі пікірлерді теріске шығарыңдар.
  
  1. 
     Бүгін театрда «Абай» қойылымы болады.
     
  2. 
     Жұп сандар жай сандар болады.
     
  3. 
     Самат өзіне берілген 5 тапсырманы да орындап шықты.
     
  4. 
     Барлық мектептерде спортқа қызығатын оқушылар табылады.
     

Логикалық амалдарды практикада қолдана алады.

• 
  Төменде қарапайым пікірлер берілген:
  
  1. 
     А={Монитор – ақпаратты қағазға басатын құрылғы};
     
  2. 
     В={Принтер – ақпартты енгізетін құрылғы};
     
  3. 
     С={Процессор – ақпаратты өңдеуші құрылғы};
     
  4. 
     D= {Тінтуір – ақпаратты сақтау құрылғысы};
     
  5. 
     E={Сканер – ақпаратты компьютерге көшіріп өткізетін құрылғы}.
     
• 
  1, 2, 3-кестелерді пайдаланып логикалық амалдардың нәтижесін табыңдар.
  

5) (А  В) 6) (С^ D) 7) А 8) В .

Ақиқат кестелерін қолданып логикалық амалдардың нәтижесін табады.

1 мин

Оқушылар тест сұрақтарына жауап береді.

Оқушылар сабақтан алған әсерін басбармақтарын көрсету арқылы білдіреді.

Шаттық шеңбері, Топқа біріктіру, «Дүкен» әдісі бойынша өткен тақырыпты пысықтау, «Миға шабуыл»,

«Жиксо», «Венн диаграммасы» әдісі, деңгейлік тапсырмалар,

«Тест» әдісі, кері байланыс орнату: «Басбармақ»

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

2.

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)? 1.

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері\ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?

Сынып: 10 Қатысқандар: Қатыспағандар:

1. 
   Логикалық амалдарды орындаудағы басымдықтарды анықтай алады.
   
2. 
   Ақиқат кестесін қолданып пікірлердің ақиқат немесе жалғандығын табады.
   
3. 
   Логикалық амалдардың ақиқаттық кестесін құра алады.
   

Ақиқат кестесі-таблица реальности-reality table, логикалық өрнек-логическое выражение-logical expression

Ақиқат кестесі дегеніміз – ....

Логикалық амалдардың ақиқат кестесін құрудың алгоритмін жазыңдар.

6 мин

арқылы топтарға бірігеді.

1. 
   Санау жүйесі. Санау жүйесінің түрлері
   
2. 
   Сандарды ондық жүйеден басқа санау жүйесіне ауыстыру
   
3. 
   Сандарды оналтылық, екілік санау жүйесінен ондық санау жүйесіне ауыстыру