Комптон эффектісі
Жарықтың корпускулалық қасиеттері
Комптон эффектінде
айқын байқалады – қысқа
толқынды электромагниттік сәулелердің (рентген және γ сәулеленудің) заттың бос (әлсіз
байланысқан) электрондарында серпімді шашырауы.
Осының салдарынан
толқын ұзындығы ұзарады
. Бұл
ұзару
түскен
сәуленің
толқын
ұзындығына және шашыратқыш заттың табиғатына
тәуелді емес, тек
шашырау бұрышымен ғана
анықталады:
Мұндағы
λ’
шашыраған сәуленің толқын ұзындығы,
λ
С
–
комптондық толқын
ұзындығы.
Электронда шашырағанда:
Фотон (энергиясы
және импульсі
) электронмен соғылғанда (
электронның тыныштықтағы энергиясы ,
- электронның тыныштықтағы
массасы), оған өз энергиясының және импульсінің бір бөлігін береді де қозғалыс бағытын
өзгертеді (шашырайды). Осы серпімді соқтығыс кезінде энергияның
және
импульстің сақталу заңдары орындалады, мұндағы
-
соқтығыстан кейінгі электронның релятивлік энергиясы.
Сонымен
,
.
Бұдан
.
ескерген мына өрнекті аламыз:
.
