жарықтың кванттық қасиеті байқалатын құбылыстарды зерттейтін оптиканың бөлімі

 

 

ЖАРЫҚТЫҢ ҚЫСЫМЫ

 

Комптон эффектісі

 

Жарықтың  корпускулалық  қасиеттері 

Комптон  эффектінде

  айқын  байқалады  –  қысқа 

толқынды  электромагниттік  сәулелердің  (рентген  және  γ  сәулеленудің)  заттың  бос  (әлсіз 

байланысқан)  электрондарында  серпімді  шашырауы. 

Осының  салдарынан 

толқын  ұзындығы  ұзарады

.  Бұл 

ұзару 

түскен 

сәуленің 

 

толқын 

ұзындығына  және  шашыратқыш  заттың  табиғатына 

тәуелді  емес,  тек 

 

шашырау  бұрышымен  ғана 

анықталады: 

 

Мұндағы 

λ’

 

шашыраған  сәуленің  толқын  ұзындығы, 

λ

С

  – 

комптондық  толқын 

ұзындығы. 

Электронда шашырағанда:  

 

Фотон  (энергиясы 

  және  импульсі 

)  электронмен  соғылғанда  (

  электронның  тыныштықтағы  энергиясы  , 

    -  электронның  тыныштықтағы 

массасы), оған өз энергиясының және импульсінің бір бөлігін береді де қозғалыс бағытын 

өзгертеді (шашырайды). Осы серпімді соқтығыс кезінде энергияның 

 және   

  импульстің  сақталу  заңдары  орындалады,  мұндағы 

  -  

соқтығыстан кейінгі электронның релятивлік энергиясы. 

Сонымен     

,

. 

 Бұдан 

.      

 ескерген мына өрнекті аламыз: 

. 

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТǃǃǃ