«Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы» глоссарий анатомия

1.А.Г.Хрипкова Возрастная физиология и школьная гигиена. М., 1990

2.Ю. А. Ермолаева Возрастная физиология. М., 1985.

3.Н.Н. Леонтева, К.Б. Маринова Анатомия и физиология детского организма. М.,1986.

4.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

5. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

6. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

7.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

8. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,1978.

Дәріс 14.

Дәріс тақырыбы: Күн тәртібінің гигиенасы. Жеке бас гигиенасы.

Дәріс мақсаты: Күн тәртібі, оны дұрыс ұйымдастыру, құруды, жеке бас гигиенасын қалыптастыруды қарастыру.

Дәріс жоспары мен қысқаша мазмұны:

1.Күн тәртібі.

2.Дене күтімі.

3.Киім мен аяқ киімге қойылатын гигиеналық талаптар.

1. 
   1.А.Г.Хрипкова Возрастная физиология и школьная гигиена. М., 1990
   
2. 
   2.Ю. А. Ермолаева Возрастная физиология. М., 1985.
   
3. 
   3.Н.Н. Леонтева, К.Б. Маринова Анатомия и физиология детского организма. М.,1986.
   
4. 
   3.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.
   
5. 
   4. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.
   
6. 
   5. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.
   
7. 
   6.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.
   
8. 
   7. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,1978.
   

1.Еңбек сабақтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

2.Еңбек сабағы жүргізілетін бөлменің жарықталуы, желдету, жылытуы, құрал жабдықтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Оқушылардың еңбек әрекетін ұйымдастыру.

4.Мектеп жанындағы оқу-тәжірибелі үлескесінде жұмыстарын ұйымдастыруға қойылатын гигиеналық талаптар.

Кәсіптік оқу оқуды өмірімен жақындастырады, мектеп оқушыларының оқу материалын меңгеруін жеңілдетеді. Кәсіптік оқу мектеп оқушыларының дене еңбегіне қатысуымен тығыз байланысты. Дене еңбегінің орасан зор гигиеналық маңызы бар, егер ол дұрыс ұйымдасса және қарқындылығы мен ұзақтығы жағынан балалар мен жасөспірімдердің күшіне және мүмкіндіктеріне сәйкес келсе, онда мектеп оқушыларының денсаулығын нығайтып, оларды еңбекті құрметтейтін және сүйенетін саналы да тәртіпті азамат етіп тәрбиелейді, оларға өзіне өзі қызмет көрсету дағдысын сіңіреді. Мектептің төменгі сыныптарынң өзінде-ақ қол еңбегі сабақтары өткізіледі. Орта мектептің орталау және жоғарғы сыныптарда кәсіптік оқуда дене еңбегінің ролі айтарлықтай артады. Еңбек оқушылары жүйке жүйесінің күйіне игі әсерін тигізеді, бұрыннан бар шартты рефлекторлық байланыстардың жетілуіне және жаңа байланыстардың орнауына әсер етеді, қозғалыс дағдылары мен іскерліктерін дамытады, тыныс алу, қан айналысы мүшелерінің қызметін арттырады, зат алмасуды айтарлықтай күшейтеді және мектеп оқушыларының жұмысқа қабілеттілігін жақсы сақтауға көмектеседі.

Мектептегі еңбек сабақтарын енгізу мынандай гигиеналық мәселелерді шешуді талап етеді: еңбек сабақтары өткізілетін орынының гигиеналық сипаттамасы, материалдарға, саймандарға қойылатын талаптар; еңбек сабақтарының гигиенасы, еңбек сабақтарындағы оқушылардың жеке басының гигиенасы және олардың еңбегін қорғау. Бастауыш сыныптатарда қол еңбегі сабақтары кәсіптік оқудағы алғашқы қадам болып саналады. Қол еңбегі сабақтары оқу жоспарындағы барлық пәндермен тығыз байланысты бола тұра, арифметика, өлшеу жайлы білімдерін практика жүзінде игеруге көмектеседі. Бұл теориялық және практикалық білімдердің белгілі бір бірлігін жасайды. Қол еңбегі сабақтарының барысында оқушылар заттардың шама, форма, көлем, салмақ және т.б. қасиеттері туралы бірқатар нақты түсініктер алады. Бұл оқу материалдарын игеруді жеңілдетеді, мұның гигиеналық тұрғыдан алғанда маңызы зор. Қол еңбегі сабақтары көлбеу қақпағы бар партада, сынып бөлмелерінде өткізіледі. Еңбек сабақтарын өткізу жағдайларына қойылатын гигиеналық талаптар сынып бөлмесіне қойылатын талаптармен ауданы, ауа температурасы, ылғалдылығы, жарықтың түсуі, вентиляция сәйкес келуі керек. Еңбек сабақтарында оқушылардың отыруын, станоктарда жұмыс жасауларын, құралдарды дұрыс қолданып отыр ма, қауіпсіздік техникасы ережесін сақтап отыр ма екендерін мұғалім қадағалау қажет. V-VII сынып және жоғарғы сынып оқушыларының слесарлық және столярлық шеберханаларда өтілетін апта сайынғы екі сағаттық еңбек сабағы еңбек дағдыларын, тәртіптілікті қалыптастыруды, еңбекке деген ынтаны дамытуды көздейді, сөйтіп олар осы арқылы мектептегі оқуды өмір талаптарына жақындастырады. Еңбек сабақтарының гигиеналық жағынан нәтижелілігі бір қатар жағдайларға: оларды өткізу жағдайларына, оқушылардың жұмыс режиміне, сабақтарының құрылымына, оқушылардың ынтасына байланысты. Еңбек сабағының алғашқысында оқушыларды еңбек құралдарының жұмыс істеу ережелері, оларды дұрыс қолдану, жұмыс орындарын таза ұстаумен, қауіпсіздік техникалық ережелерімен таныстыру қажет.

ҚОЛДАНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР:

1.А.Г.Хрипкова Возрастная физиология и школьная гигиена. М., 1990

2.Ю. А. Ермолаева Возрастная физиология. М., 1985.

3.Н.Н. Леонтева, К.Б. Маринова Анатомия и физиология детского организма. М.,1986.

4.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

5. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

6. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

7.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

8. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,1978.
Межелік бақылау №1.

1. Мектеп гигиенасы пәні, мақсаты мен міндеттері.

2.Гигиена ғылымында қолданылатын әдістер.

3.Организмнің өсі және даму заңдылықтары.

4.Жас кезеңдері.

5.Сыртқы ортаның факторларының гигиеналық маңызы.

6.Ауаның, күннің, топырақтың және судың гигиеналық маңызы.

7.Сыртқы орта факторларымен организмді шынықтыру: шынықтыру принциптері, ауа, күн және сумен шынықтыру.

8.Мектеп жер участогына қойылатын гигиеналық талаптар.

9. Мектеп үйіне қойылатын гигиеналық талаптар.

10.Мектеп үйіндегі ауа және жарық режиміне қойылатын гигиеналық талаптар.

12.Мектепті сумен жабдықтау.

13.Мектепті жылыту.
Межелік бақылау №2.

1.Мектеп жабдығына қойылатын гигиеналық талаптар.

2.Мектеп партасына қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Парталарға оқушыларды дұрыс отырғызу.

4.Класс тақтасына қойылатын талаптар.

5. Шеберханалар мен лабораториялар жабдықтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

6.Мектептегі дене шынықтыру жабдықтарының гигиенасы.

7.Оқу құралдарына қойылатын гигиеналық талаптар.

1. 
   Балалардың физикалық өсіп – дамуын өлшейтін әдіс:
   

В) Соматоскопия.

С) Физиология.

D) Антропометрия.

Е) Геронтология.
2. Қан қысымын қандай құралмен өлшейді:

А) Периметр.

В) Тахометр.

С) Пульсометр.

D) Тонометр.

Е) Спирометр.

А) Цинга.

В) Ақшам соқыр.

С) Бери-бери.

D) Пеллагра.

Е) Анемия.

А) Д

С) К

Е) В
5. Қалқанша безінің жұмысының бұзылуынан пайда болатын ауру:

А) Лейкоз.

В) Дальтонизм.

С) Қант диабеті.

D) Базедов ауруы.

Е) Гипертония.
6. Жас кезеңнің критерилері:

А) Бойы және дене салмағы, өзін реттеу деңгейі.

В) Ойлау және сезу деңгейінің көрсеткіші.

С) Ішкі мүшелердің даму деңгейінің көрсеткіші.

D) Дене және мүшелердің көлемі, салмағы, қаңқаның сүйектенуі.

Е) Дене және мүшелердің көлемі, салмағы, сүйектің сүйектенуі, тістің өсуі, қаңқа бұлшықеттері және ішкі секреция бездерінің дамуы.

А) 9-10 жаста.

В) 11-12 жаста.

С) 12-13 жаста.

D) 15-16 жаста.

Е) 17-18 жаста.

А) Екі көзбен затты бір уақытта қарау.

В) Екі көзбен затты біртіндеп көру.

С) Затты қарағанда көру осінің конвергенциялануы.

D) Затты қарағанда көздің көру осінің дивергенциясы.

Е) Затты көлемді көру.

А) Холериктерде.

В) Меланхолик.

С) Флегматик .

D) Санигвиник.

Е) Астеник.

А) Көру өткірлігі.

В) Көздің сындыру күші.

С) Алыстан көргіштік.

D) Аккомадация.

Е) Жақыннан көргіштік.

А) 7л.

С) 7,8л.

Е)5-5,5л.

А) 1 және 2.

В) 3 және 4.

С) 2 және 5.

D) 2 және 4.

Е) 1.
13. Қарын сөліндегі тұз қышқылының қабілеті:

А) Ферментті.

В) Антибактериалды.

С) Гормонды.

D) Ішектік.

Е) Қарын.
14. Бас миының бөлімдері:

А) Рефлекторлы және өткізгіш.

В) Артқы, ортаңғы ми, мишық, ми бағанасы және алдыңғы ми.

С) Сопақша ми, Варолиев көпірі, артқы ми, ортаңғы ми, мишық, аралық ми, артқы ми.

D) Сопақша ми, артқы ми (көпір, мишық), ортаңғы ми, аралық ми, шеткі ми.

Е) Сопақша, ортаңғы, аралық, алдыңғы ми және үлкен ми шарлары, лимбиялық жүйе.

А) Маңдай.

В) Төбе.

С) Самай.

D) Шүйде.

Е) Инсулярлы.

А) 5

С) 4

Е) 3
17. Без қызметінің күшеюі:

А) Гипофункция.

В) Гиперфункция.

С) Гипертрофия.

D) Атрофия.

Е) Гипокинезия.
18. Дені сау адамның 1 мм куб қанында эритроциттер саны қанша:

А) 4,5 млн.

В) 3 млн.

С) 4 млн.

D) 5млн.

Е) 5,5 млн.

А) Шартсыз.

В) Шартты.

С) Рефлекторлы.

D) Шартты-рефлекторлы.

Е) Шартсыз-рефлекторлы.

А) Ақ зат.

В) Сұр зат.

С) Сұр және ақ зат.

D) Жүйке түйіндері.

Е) Постсинаптикалы мембрана.

А) Дене және аяшықтары.

В) Қабығы, ядро, протоплазма.

С) Сома, дендрит, аксон.

D) Қабық, ядро, митохондрии, аксон, дендрит.

Е) Ақ зат және сұр зат.

А) Антиген.

В) Антидене.

С) Антогонист.

D) Адреналин.

Е) Ацетилхолин.

А) Меланхолик.

В) Сангвиник.

С) Флегматик.

D) Ретардант.

Е) Холерик.

А) Фибриноген.

В) Ферменттер.

С) Гемоглобин.

D) Гормон.

Е) Дәрумендер.

А) Су мен минералдың алмасуына әсер етеді.

В) Белок алмасуына әсер етеді.

С) Май алмасуына әсер етеді.