Құрылу тәртібі бойынша құжаттар алғашқы және біріктірілген болып бөлінеді

Құрылу тәртібі бойынша құжаттар алғашқы және біріктірілген болып бөлінеді.

Алғашқы құжаттар әрбір жеке әрекетке олар орындалған сәтте құралады. Мысалы, кіріс кассалық ордері, шығыс кассалық ордері, материалдарды босатуға тлап, төлем тапсырмасы, негізгі құралдарды беру-тапсыру актісі, негізгі құралдарды істен шығару актісі және т.б.

Біріктірілген құжаттар құрылған алғашқы құжатардың негізінде ресімделеді. Оларды пайдалану біртекті әрекеттерге бақылау жасауды жеңілдетеді. Олар растаушы, бухгалтерлік толтырылған және аралас болуы мүмкін. Мысалы, аванстық есептер, кассалық есептер, шоттардан банк көшірмелері, топтастырылған және жинақтау ведомостары.

Әрекеттерді бейнелеу әдісі бойынша құжаттар бірреттік және жинақтау құжаттары болып бөлінеді.

• Әрекеттерді бейнелеу әдісі бойынша құжаттар бірреттік және жинақтау құжаттары болып бөлінеді.
• Бірреттік құжаттар бір рет жеке әрекетті немесе бірнеше бәруақытта орындалатын әрекеттерді бейнелеу үшін қолданылады. Ресімделгеннен кейін бірретік құжат бухгалтерияға түседі және бухгалтерлік есепте бейнелеу үшін негіз болып табылады. Мысалы, кіріс және шығыс кассалық ордерлері, есеп айырысу-төлем ведомостары және т.б.
• Жинақтау құжаттары біртекті қайталанатын әрекеттерді бейнелеу үшін нақыталатын кезеңге (апта, декда, ай) құрылады. Кезеңнің соңында есеп жазбалары үшін пайдаланылатын көрсеткіштер бойынша жиындары есептелінеді. Жинақтау құжаттары біріктірілген құжаттардан айырмашылығы біріктірілген құжаттар алғашқы құжаттардың негізінде толтырылады, олардың жиыны болып табылады, ал жинақтау құжаттары әрекеттердің жинақталуы жолымен біртіндеп құрылатын алғашқы құжат. Жинақтау құжаттарына лимиттік-алу карталары, екі апталық не айлық нарядтар және т.б. табылады.
• Толтырылған жері бойынша құжаттар ішкі және сыртқы болып бөлінеді.
• Ішкі құжаттар кәсіпорында ішкі әрекеттерді бейнелеу үшін құрылады. Мысалы, кассалық кіріс және шығыс ордерлері, актілер, нарядтар, есеп айырысу-төлем ведомостары және т.б.
• Сыртқы құжаттар нақты кәсіпорыннан тыс, ресімделген түрде келіп түсетін құжаттар болып келеді. Мысалы, шот-фактуралар, банк көшірмелері, тауарлы-көлік накладнойлары және т.б.
• Толтыру әдісі бойынша құжаттарды қолмен жасалынған және есептік техниканың көмегімен жасалынған құжаттарға жіктеуге болады.
• Қолмен толтыру жолымен құрылған құжаттар қолмен не жазба машинасымен толтырылады.
• Есептік техниканың көмегімен толтырылатын құжаттар автоматты түрде өндіріс әрекеттерінің орындалу сәтіндегі ақпаратын тіркеуге алады.