Жұмыс бағдарламасы 10. 06. 2015ж. №1 басылым 5В080100 «Агрономия» мамандығына арналған
жүктеу/скачать 0,58 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ
СУДАН ШӨБІ (Sorghum sudanense) – астық тұқымдасына жататын бір жылдық өсімдік. Сабағы тік, жұмыр, биікт. 50 – 90 см, жуанд. 3 – 13 см, ашық жасыл түсті. Жақсы түптенеді, сабақтары тік өсетін сорттары өнімді және оруға қолайлы. Жапырағының ұз. 45 – 70 см, ені 2 – 4,5 см. Гүл шоғыры – көп масақты, шашыраңқы сыпыртқы, сыпыртқысының әр тармағының ұшында 1 тұқымды, 2 тұқымсыз масағы болады. Тұқымы сары, сұрғылт, қызыл не қара сопақша дәнек. Судан шөбінің шыққан жері Судан С-та көктеп шыққан жас өскіні зақымданып, өліп қалуы мүмкін. Құрғақшылыққа төзімді, бірақ суармалы жерлерде өнімді жақсы береді. Қара, қызыл қоңыр, сұр топырақтарда, су жайылмасында жақсы өссе, тым сілтілі, сортаң, батпақтанған және тығыз топырақтарда өспейді. ҚазақстандаС, 3 – 4С-қа қызған кезде өніп-өсе бастайды. Көктеп шығуы үшін қолайлы темп-ра 20 – 30мемлекеті. Оны пішен, сүрлем, көк балауса дайындау және дән алу үшін өсіреді. Сонымен қатар құнарлы мал азығы, мал таптап кеткеннен кейін де тез қалпына келіп, бір айдың ішінде қайтадан жайылым ретінде пайдалануға жарайды. Құнарлылығы жағынан бұршақ тұқымдасынан ғана аса алмайды. Көк шөбінде 12,3% протеин, 2,4% май бар, ал пішеніндегі осы көрсеткіштер 12,5 және 2,8%-ға тең. Судан шөбінің 100 кг көк балаусасында 17, пішенінде 52, сүрлемінде 228 мал азықтық өлшем бар. Оның әр га-нан 100 – 120 ц-ге дейін пішен, 250 – 350 ц көк балауса, 8 – 14 ц-ге дейін тұқым алуға болады. Судан шөбі – жылу сүйгіш өсімдік, дәні тұқым сіңірілген тереңдіктегі топырақ қыртысы 7 – 9 Атырау мен Қызылордаоблыстарынан басқа облыстардың барлығында өсіріледі. Тақырыптың көкейтестілігі. Павлодар облысының аграрлық аумағында соңғы жылдарда, еліміздің басқа аумақтарындағыдай нақты өзгерістер өтті. Нарықтық қатынастар жаңа құрылған ауылшаруашылығы кәсіпорындарының өндірістік мамандандырылуына елеулі өзгерістер енгізді және жаңаша жыртылған жерді қолдану мәселесін қойды. Осылайша, егер 1954 – 1995 жылдар аралығынды егістік жер негізгі алаңы, дала жіне құрғақ аймақтарда астықты сүрі жер ауыспалы егіс жүйесіндегі жаздық бидайға берілсе, енді оның 90 аса егісі дала аймағына көзделіп отыр. Бұл үдерістердің қорытындысында егістіктің алаңы 1990 жылдағы 3,46 млн.га, 2000 жылы 745 млн.га қысқартылды. Босатылған жыртылған жер алаңы 2,7 млн. га асты. Олардың негізгі қысқартылуы құрғақ дала аймағында өтті, ал регион аумағының шамамен 70 иеленеді. Осыған байланысты, 90 жылдардың ортасына қарай, тікелей мәселе қойылды, яғни нарықтық экономикаға сай жыртылған және артық босатылған жерлерді оңтайлы әдістерді қолдана отырып әзірлеу. Біз өткізген кешенді зерттеулер анықтады, нарықтық экономика жағдайында құрғақ дала аймағында судан шөбі дақылдары егісі құрайды. Осыған байланысты, өндіріске өсімдіктің түрлі ассортименті және осыған сәйкес жаңа дақылдар жинағына ұрық ауыстырғыш ауыспалы егіс ұсынылды. Жаңа жағдайда ауспалы егіске енетін сүрі жерлер түрлері туралы мәселе маңызды болды. Бұл мәселелер республиканың солтүстік-шығысы үшін мұнда жеңіл механикалық құрамымен жоғары эрозиялық қаупі бар топырақ кең тараған. Бұл топырақтардың агрегаттық құрамы таза сүрі жерлерде қарастырылған механикалық 4-5 есе жер өңдеуінде оңай бұзылады. Будан шығатын қорытынды бос емес сүрі жерлердің түрлерін зерттеудің мақсаттылығы әсіресе астық-бұршақбас және басқа дақылдармен. Сонымен қатар, сүрі жерді алып отырған дақылдардың агротехникалық аса жетілдірілген әдістерін әзірлеу де маңызды болып табылады. Өсімдік шаруашылығы диверсификациясы мәселелерін зерттеуі (1995-2000 ж.ж.) құрғақшылыққа төзімді азықтық судан шөбі дақылдарын егіп өсірудің жоғары тиімділігін анықтады. Қазіргі уақытта аумақтағы астықбұршақтұқымдас дақылдар егілмейді десе де болады. Судан шөбін өсіру көптеген қазіргі дала ауыспалы егісіндегі бар қиын мәселелерді шешуге мүмкіндік береді. Осылайша, ауыспалы егіске тарының жармалық дақылдарын, қарақұмықты және майлы дәнді күнбағысты енгізсе келесі жылы егістіктерде елеулі көлемде олардың қодрендері пайда болады. Сондықтан егіс үшін олардан кейін жер үстіндегі массасы пайда болған тары, күнбағыс, қарақұмық өсімдіктерімен аралас азықтық және сидералдық мақсат үшін қолданатын дақыл қажет. Бұл мәселелер ауыспалы егіс құрамына судан шөбін енгізгенде шешілуі мүмкін. Бұдан басқа аймақтағы мағызды мал шаруашылығы саласының дамуы шаруашылық етудің жаңа жағдайында оны азықпен қамтамасыз ету жүйесінің жоқтығынан тоқтап тұр. Судан шөбін егіп өсіру азық базасының елеулі нығаюына, дайындалушы азықтардың қоректілігінің елеулі түрде жақсаруына мүмкіндік береді. Осыған байланысты, өсімдіктердің жазғы жауындарға дейін сембілмей және ылғалды пайдалану максималды мөлшері жазғы жаңбырларға келуіне сәйкес дәнді дақылдардың себу мерзімін таңдау қажет. Судан шөбінің бекітілген қолайлы себу кезеңі жауын-шашынды жыл бойы болуымен тәуелді емес. Маусымдағы түскен жауын-шашыннан дәнділер өнімі себу мерзімінен тәуелді емес, 20-25 мамырдағы өткізілген себу шілдедегі жауын-шашыннан жоғары өнім береді., 27-30 мамырдағы себуден шілде-тамыздағы жауын максимуммен жақсы өнім алынады. ПАШҒЗИ өткізген зерттеулер судан шөбі үшін қолайлыы мерзім 25-30 мамырға дейін болды. Сондықтан, көктемде асығыс жасамай, себу мерзімінің қолайлы жағдай түсуін тосып, онда өсімдіктер толығымен жауын шашынды пайдалануын ескеру керек. Егіншіліктің жоғары мәдениетті шаруашылықтарының тәжірибесі мен ғылымында, әр нақтылы аймақ жағдайына бейімделген жаңалықтарды енгізу, жақсы сұрыпталған тары сорттар қосымша капиталды шығындарсыз әр гектардан қосымша 2,5-3,0 центер дән алуды қамтамасыз етеді. Зерттеу әдістері: қырлық, зертханалық-қырлық. Жұмыс мақсаты – ғылыми негіздемен азықтық ауыспалы егісті әзірлеу, бос емес сүрі жерлерде олардың тиімділігін анықтау, сүрі жерді иеленген судан шөбін егіп өсірудің оңтайлы әдістерін анықтау. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ Шабындық пен жайлым өсімдіктердің биологиясы. Сабақтану және жапырақтануына қарай өсімдіктердің түрлері. Көпжылдық шөптердің биологиясы Өсімдіктердің экологиясы туралы жалпы түсініктер Шалғын өсімдіктердің сапасын бағалау Шабындық және жайылым негізгі өсімдіктердің сипаттамасы Әдебиеттер Негізгі әдебиет 7.1.1 Ә.Оразбаев ж.т.б. Шалғын және жайылым шаруашылығы. Алматы,2015-564бет 7.1.2. В.В.Коломейченко. Кормопроизводство:Учебник.-Спб.: Изд. «Лань»,2015.-656. 7.1.3 Можаев Н.И., Серикпаев Н.А., «Кормопроизводство», Астана, 2002. Ковалев Ю.Н. и др. «Кормопроизводство», М., Академа 2004. 7.2 Қосымша әдебиет 7.2.1 Андреев Н.Г. «Луговодство». М., Колос.: 1981.-383с. 7.2.2 Синяков Л.А., Степанова Т.А., Цупек В.Ф. «Практикум поосновам агрономии с ботаникой», М., Колос, 1984. 7.2.3 Андреев А.Г. «Луговое и полевое кормопроизводство»., Агропром. Издат., 1989 г. 7.2.4 Можаев Н.И., Копытин И.П. «Кормопроизводство», Кайнар, 1986г 7.2.5Т.Р.Годлевская,И.В.Ларин и др.Практикум по луговодству и пастбищному хозяйству.Ленинград.Изд. «Колос».1968.-271с жүктеу/скачать 0,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|