ЖҰмыс бағдарламасы «Электрэнергетика»

ОЖ бойынша проректоры

_________Н.Э. Пфейфер

«____»__________2007 ж.

Құрастырушы: т.ғ.д., профессор ______________ Өтеғұлов Б.Б
Электрэнергетика кафедрасы

ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
«Электрэнергетика» пәні бойынша
050718 - Электрэнергетика мамандық тәлiмгерлері үшiн
Жұмыс бағдарламасы мамандықтың Мемлекеттік жалпы міндетті білім стандарты ҚР МЖМБ 3.08.093-2006 050718 - Электрэнергетика мамандығы бойынша, типтік оқу жоспары негізінде әзірленген және С. Торайғыров атындағы ПМУ Ғылыми кеңесінің мәжілісінде бектілген 2007 ж. «___»_________ №___ хаттама.

Кафедра мәжілісінде ұсынылған 2007 ж. «___»_________

№___ хаттама.
Кафедра меңгерушісі И.В. Захаров
Энергетикалық факультет әдістемелік кеңесімен мақұлданған

2007ж «___» ____________ № ___ хаттама

Факультет деканы А.П. Кислов 2007ж «____»________

ЖБ және ӘЖ бастығы Л.Т. Головерина 2007ж «____»__________.

«Электрэнергетика» пәні жоғары мамандандырылған білімнің – бакалавриаттың профильді пәнің әрі қарай оқып үйренудің негізі болып табылады.

Студенттер электрэнергетиканың заңдық базасын және даму тенденциясы бойынша, Қазақстан Республикасының энергетикалық ресурстарын, оларды электр энергиясына түрлендіру тәсілдері және амалдарын, тасымалдау принциптерін, энергияны тарату, энергожүйенің электрлік бөлігінің қалыпсыз режимдерін және зақымдалуларын автоматты түрде жою тәсілдерін, Қазақстан Республикасының негізгі тұтынышылары туралы мағлұматтар алады.

1.2 Пәннің міндетті

Студенттер оқу үйрету үрдісінде тұтынышыларды электрэнергиямен қамтамасыз ету концепциясын, электрэнергетика құрылымен түсіну, олардың әртүрлі тараптары арасындағы қатынасынтуралы мағлұматтар алады.

Пәнді игеруде студенттер мағлұматтар алады:

- тауар сияқты электр энергия негіздері туралы және оны тұтыну мен берумен байланысты себептер туралы;

- электр энергетикалық жүйе жұмыс режимдердің қалыпты мен апатты режимдер туралы;

- энергожүйе элементтердің релелік қорғау мен автоматты жаңа техника туралы;

- электр энергия жеткізу кезінде экология проблемелер туралы және қоршаған ортаға әсерін.

Пәнді игеруде студенттер білуге тиісті:

- электрэнергетикалық жүйе элементтердің негізгі жұмыс принциптерін және окнструкция жасаун;

- электр станция мен қосалқы станциялардың құрлымдық сұлбаларын;

- электр станция мен подстанция режимдердің негізгі жобалау сұрақтарын және есебін;

- тұтынышыларды электрменжабдықтау сапасын анықтау негізгі көрсеткіштерін;

- электрэнергетикалық жүйелердің релелік қорғау мен апатты қарсы автоматика арнау, негізгі қасиеттері мен оған қойылатын талаптар, релелік қорғау мен автоматика элемент база туралы негізгі мәліметтер, таралуы тораптардың релелік қорғау сұлбалары.

Пәнді игеруде студенттер істеу білуге тиісті :

- күштік трансформаторлар арқылы қуат ағын есептеу;

- қуат пен энергия шығын есептеу;

- электр торапта кернеу құлаун және шығые есептеу;

- тараулы электр тораптардың қарапайым токтар қорғау параметрлерін таңдау.

1.6 Пререквизиттер: химия, физика, электртехника теориялық негіздері.

2 Пәнің мазмұны

Тематический план дисциплины

Форма Ф СО ПГУ 7.18.2/07

ПӘНІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
№ п/п	Тақырып аталуы	Сағат саны ОКБ ССО/ ДОКБ
		Дәріс.	Тәжіриб.	СӨЖ
1	2	3	4	6
1	Кіріспе	2/0	0/0	2/0
2	Электр станциялар	10/4	8/2	20/35
3	Электржүйелер мен тораптар	10/3	6/3	20/35
4	Электрменжабдықтау	12/5	8/4	28/28
5	Релелік қорғау мен автоматтандыру	10/5	8/3	31,5/32
6	Қалыптаспаған және қайта жағғытылатын энергия көздері	1/1	0/0	17/45
БАРЛЫҒЫ:		45/18	30/12	112,5/175

2.1 Дәріс сабақтарының мазмұны

Кіріспе. Электрэнергетиканың демографиялық аспектісі. Адамның тұрмыстық және өндірістік әрекетінің энергиямен қамтамасыз ету, су проблемасын, жер атомосферасының оттегі қорының шығындалу проблемасын және қалпына келтіру.

Электрэнергетика құрылымы – электр энергияны өндіру, жеткізу, тарату, пайдалану. Электр энергияның тәуліктің, маусымдық және жылдық пайдалану графигі. Электр энергияның тәуліктік, маусымдық және жылдық пайдалану графигі. Электрэнергиның заңдық базасын, негізгі түсінктер және субьектілер. Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Электрэнергетика туралы» заңы.

Қазақстанның және жер шарының энергетикалық ресурстары – көмір, мұнай, газ, ядролық, отын, суресурсы, жел және күн энергиясы, біріншілік энергоресурстардың сипаттамалары, шартты отын. Қазақстанның энергоресурстардың картасы.

1 Тақырып. Электрлік станциялар

Электрэнергияны алудың негізгі тәсілдері, электрстанциялардың типі және электр станциялардың электр энергиясын өндіру үрдісінің технологиялық ерекшеліктері.

Отын-энергетикалық кешендері, олардың қызмет атқару ерекшеліктері. Электр станциялар энергожүйенің негізгі элементі.

Электр станциялардың негізгі қондырғылары, конструкциялық ерекшеліктері. Негізгі қондырғыларды пайдаланудағы негізгі мақсат. Электр станциялар және қосалқы станциялардың коммутациялық және қосымша қондырғылары, олардың жұмыс және пайдалану ерекшеліктері.

Электр станцияларын жобалау және есептеудің негізгі сұрақтары.

2 Тақырып. Электр энергия жүйелері және тораптары

Электр энергия жүйелері жекелеген элементтердің өзара байланысы, ол дегеніміз электрэнергиясын өндіру, түрлендіру, жеткізу, тарату және пайдалану үшін арналған. Бірлескен энергожүйенің техникалық және экономикалық артықшылықтары. Электр тораптарының мақсаты және оларға тән ерекшеліктері.

Электрэнергетика жүйелерінің элементтерінің негізгі конструктивті орындалуы және жұмыс принциптерінің негіздері.

Электрэнергияны жеткізуге байланысты көкейкесті мәселелер. Электр желісінің қалыпты жұмысы, электр энергиясын алыс қашықтыққа жеткізу. Озық технологияларды қолдану негізінде энергияны жеткізудің жаңа тәсілдерін жобалау және іске асыру.

Өректендіру көздері мен электр энергия қабылдау пункты. Реактивті қуатты компенсациялау. Сыртқы және ішкі электрмен жабдықтау сұлбасы.

Өндіріс кәсіпорындарының тораптарының кернеу режимдері. Кернеу деңгейі, кернеу ауытқуының себептері. Өндіріс кәсіпорындарының электр тораптарында кернеуді реттеу.

Салалар бойынша электр жабдықтау (Тау-Кен өндірісі, қара, түсті, текстильді, химиялық өндіріс орындары, металлургия, машина жасау).

Релелік қорғаныстың мақсаты және оның энергожүйедегі алар орны. Элементтік базаның конструктивті дамуының кезеңдері және оның даму тенденциясы. Релелік қорғанысқа қойылатын негізгі талаптар және негізгі қасиеттері.

Энергожүйенің магистралді желілерінің және тарату тораптарының негізгі қасиеттері. Энергожүйенің қалыпсыз жұмыс режимдері және зақымдану түрлері.

Релелік қорғаныстың элементтік базасы. Өлшеуіш, логикалық сигналдық және орындаушы мүшелері. Оперативті ток көздері.

Тарату тораптарының релелік қорғанысының сұлбалары. Жоғары және асажоғары кернеудегі күштік және коммутациялық құралдардың конструкциялық ерекшеліктері.

Жоғары жиілікті қорғаныстар туралы жалпы түсінік. Жоғары жиілікті трактіні қосу және өндеу қондырғылары. Релелік қорғанысы және автоматика техникасы.

Апатқа қарсы автоматты басқару жүйесінің құрылымы. Апатқа қарсы автоматиканың техникасы, ЖЖ арна бойынша аптқа қарсы автоматиканың командаларын жеткізетін аппаратура туралы жалпы түсінік.

5 Тақырып. Қалыптаспаған және қайта жаңғыртылатын энергия көздері

Өндірілмейтін энергоресурстарды пайдалану-жел, күн сәулесі, мұхиттар энергиясы, термальдік сулар.

Жер шарының жел энергоресурсы, Қазақстанның жел кадастрі, желэлектрстанцияларының конструкциясы және принципалды сұлбасы.

Виндрароторлы электкүштік қондырғылар, ауылшаруашылығындағы автономды тұтынушыларды электрмен жабдықтау, алыс қашықтықтағы обьектілерге, жолдарға қызмет көрсету.

Қорытынды. Электрэнергетикадағы экономикалық қатынас және энергетикалық ресурстарды рационалді пайдалану. Электрүнемдеу, электрэнергетиканың экологиялық аспектілері.
2.2 Тәжирибелік сабақтардың мазмұны

Курстың теориялық негізгі жағдайларын дағдыру және электрэнергетиканың практикалық есептерін шешуінде дағды алу тәжирибелік сабақтардың мақсаты болады.

Екіорамалы мен үшорамалы трансформаторлардың, автотрансформаторлардың активті мен реактивті кедергілерді есептеу. Күштік трансформаторлардың трансформация коэффициентін және автотрансформатордың керекті коэффициентін анықтау.

Күштік трансформаторлардың мен автотрансформаторлардың жүктемелі жағдайы. Жүйе қосалқы станцияларда екіорамалы, үшорамалы мен автотрансформаторлар арқылы қуат ағындарын есептеу. Трансформаторларда мен автотрансформаторларда активті мен реактивті шығын анықтау.

Өткізгіштіктердің мен электрлік аспаптардың электрдинамикалық пен термиялық тұрақтылығын анықтау.

Ток пен кернеу өлшеуштік трансформаторларын таңдау.

Тақырып 2. Электр энергия жүйелері және тораптары

Электр тораптардың алмастыру сұлба түрлері, оның параметрлерін есептеу: желілердің активті мен реактивті кедергілерін, желілердің активті мен реактивті өткізгіштіктерін.

Электр тораптарда қуат пен энергия шығын есептеу.

Электр тораптарда кернеу құлау мен жоғалуы есептеу.

Қыздыру рұқсат етілген шарты бойынша сымдардын мен кабельдердің таңдау мен тексеру.

Расчет режимов разомкнутых линий с односторонним и двусторонним питанием.

Қарпайым электржеткізудің статикалық орнықтылығын есептеу.

Желіде ҚТ кезінде қарапайым электржеткізудің динамикалық орнықтылығын есептеу.

Релелік қорғаныс пен автоматика тізбектер үшін ҚТ тоқтарын есептеу.

Біржақты мен екіжақты қоректендірумен фаза арасындағы ҚТ – нан тез әсерімен ток отсечкасының тағайыншамаларын анықтау.

Біржақты қоректендірумен желілерде жерге қосылған ҚТ – нан тез әсерімен ток отсечкасының тағайыншамаларын анықтау.

Фаза арасындағы ҚТ – нан трансформаторлардың ток отсечкасының тағайыншамаларын есептеу.

Фаза арасындағы ҚТ- нан желі мен трансформаторлардың барынша көп ток қорғау тағайыншамаларын есептеу.

Курстың негізгі теориялық жағдайларын дағдуы мен электрэнергетикалық жүйелердін мен олардың қарапайым қорғауның негізгі сипатамаларын зертеу тәжирибелік дағдын алу.

1. 
   Өлшеуштік ток трансформаторлар.
   
2. 
   Өлшеуштік кернеу трансформаторлар.
   

1Бір жақты көректендірумен электр тораптын бір фазаның орнықтылық жұмыс режимі.

2 Екі жақты көректендірумен электр тораптын бір фазаның орнықтылық жұмыс режимі.

Тақырып 4. Релелік қорғаныс және автоматика

1 Ток трансформаторлардың қосу сұлбалары.

2 Кернеу трансформаторлардың қосу сұлбалары.

3 Бір жақты көректендірумен екі электржеткізу желілердің барынша көп ток қорғау / отсечкасы.