Жұмыс бағдарламасы Павлодар бекітемін

Кафедра мәжілісінде ұсынылды 22 .қараша . 2004 ж., хаттама № 6

Биология-химия_институтының оқу әдістемелік кеңесінің келісімімен өтті

“ 31 ” тамыз 2004ж. №___ хаттамасы

ОӘК төрайымы ___________ Ж. А. Адамжанова "____"_____ 2004ж.

(қолы)

КЕЛІСІЛДІ

институт Директоры __________ К.У. Базарбеков "____"_______ 2004ж.

ОӘБ_бастығы _____________ Л.Т. Головерина "____"_______2004ж.

Студенттерге жалпы жануарлар организімінің ішінде өтетің физиологиялық процестер тұралы білім

• 
  Студенттерді жүйке жүйесінің құрылысы мен оның бөліктерінің қызмет ерекшеліктерімен таныстыру;
  
• 
  Орталық жүйке жүйесінің және оның ең негізгі бөлімі- үлкен ми сыңарлары қыртысының құрылысы мен қызметін және соған тікелей байланысты адамның жоғары жүйке әрекетін зерттеу;
  
• 
  ОЖЖ мен ЖЖӘ-іне байланысты физиология ғылымында соңғы жылдары ашылған жаңалықтармен таныстыру;
  
• 
  Жануарлардың психологиялық әрекетін қамтамасыз ететін физиологиялық механизмді білуге үйрету;
  
• 
  Сыртқы және ішкі орта туралы әр түрлі ақпараттарды миға жеткізіп, талдайтын анализаторлар, сенсорлық жүйелер туралы қазіргі көзқарасқа сай мағлұмат беру;
  

• 
  Жануарлардың ОЖЖ мен ЖЖӘ-нің психикалық қызметін, анализаторлар және сенсорлық жүйелер туралы қазіргі көзқарасқа сай мағлұматтарды білу керек.
  
• 
  Жүйке жүйесінің құрылысы мен оның бөліктерінің қызмет ерекшеліктерін және жануарлардың ЖЖӘ-ін зерттеуді игере білу керек.
  

Бұл курстың мазмұнын меңгеру үшін зоология, физиологиясы, валеология, мектеп гигиенасы, психология сияқты пәндердің түсініктері мен материалдарын білуі керек.

3.Пәннің мазмұны

Физиология терминіне сипаттама. Даму тарихы. Зерттеу әдістері.Жануарлар организімінде өтетің физиологиялық процестер.

Физиологиялық процестерді реттеу механизмі. Гомеостаз, оның маңызы, қызметі.Физиологиялық процестерді реттеу механизмі.

Қан құрылысы, қызметі. Жүрек пен қан тамырлардың физиологиясы. Қан жүйесінің физиологиясы. Жануарларда атқаратың қызметтері. Ерекшеліктері.

Жүрек бұлшықетінің ерекшеліктері. Жүрек фазалары. Қан қысымы.
4-ші Тақырып Жүрек тамыр жүйесі Жүрек еті-микроструктурасының ерекшеліктері, физиологиялық қасиеттері. Жүрек циклінің фазалары. Жүрек гемодинамикасы реттелуі. Жүрек аритмиялары. Тамырдағы қан қысымы. Артериалдық қысым
5-ші Тақырып Тыныс алу бөлігі-ацинус; тыныс алу, тыныс шығару механизмі. Плеврааралық қуыс. Өкпенің тіршілік сыйымдылығы. Тыныс алу мүшелерінің аурулары, профелактикасы.
6-ші Тақырып Іштегі ас қорытылуы. Өттің ас қорытудағы маңызы. Ас сіңірілуі. Зат алмасу. Белок, майлар алмасуы, реттелуі. Көмірсу және минералды заттардың алмасуы, реттелуі. Витаминдер, физиологиялық қызметі

7-ші Тақырып Сыртқа шығару процестері. Нефронның құрлысы мен қызметі.несеп құрлысы. Несеп жасалуы, реттелу процесі. Несептің шығарылуы. Зәр шығару жүесіне қатысты аурулар, олардың алдын алу шаралары

8-ші Тақырып Бұлшық еттердің құрылысы. Еттердің жиырылуы. Еттің функционалдық бірлігі. Еттің күші, шаршауы.

Бірыңғай салалы еттр жұмысының реттелуі.

9-ші Тақырып Болмысты сигналды жүйелер. Динамикалық стереотип. Жоғары нерв әрекетінің типтері


3.2 Зертханалық сабақтар мазмұны
Зертханалық сабақтың мақсаты: студенттерді жануарлар физиологиясы пәнінде экспериментті зерттеу әдісіне бейімдеу, алған білімдерін қорытындылау, жинақтау және бекіту.

1-ші Тақырып Жануарлар физиологиясы пәні, мазмуны, зерттеу әдістері, басқа пәндермен байланысы.

Физиология терминіне сипаттама. Даму тарихы. Зерттеу әдістері.Жануарлар организімінде өтетің физиологиялық процестер.

Физиологиялық процестерді реттеу механизмі. Гомеостаз, оның маңызы, қызметі.Физиологиялық процестерді реттеу механизмі.

Қан құрылысы, қызметі. Жүрек пен қан тамырлардың физиологиясы. Қан жүйесінің физиологиясы. Жануарларда атқаратың қызметтері. Ерекшеліктері.

Жүрек бұлшықетінің ерекшеліктері. Жүрек фазалары. Қан қысымы.
4-ші Тақырып Жүрек тамыр жүйесі Жүрек еті-микроструктурасының ерекшеліктері, физиологиялық қасиеттері. Жүрек циклінің фазалары. Жүрек гемодинамикасы реттелуі. Жүрек аритмиялары. Тамырдағы қан қысымы. Артериалдық қысым
5-ші Тақырып Тыныс алу бөлігі-ацинус; тыныс алу, тыныс шығару механизмі. Плеврааралық қуыс. Өкпенің тіршілік сыйымдылығы. Тыныс алу мүшелерінің аурулары, профелактикасы.
6-ші Тақырып Іштегі ас қорытылуы. Өттің ас қорытудағы маңызы. Ас сіңірілуі. Зат алмасу. Белок, майлар алмасуы, реттелуі. Көмірсу және минералды заттардың алмасуы, реттелуі. Витаминдер, физиологиялық қызметі

7-ші Тақырып Сыртқа шығару процестері. Нефронның құрлысы мен қызметі.несеп құрлысы. Несеп жасалуы, реттелу процесі. Несептің шығарылуы. Зәр шығару жүесіне қатысты аурулар, олардың алдын алу шаралары

8-ші Тақырып Бұлшық еттердің құрылысы. Еттердің жиырылуы. Еттің функционалдық бірлігі. Еттің күші, шаршауы.

Бірыңғай салалы еттр жұмысының реттелуі.

9-ші Тақырып Болмысты сигналды жүйелер. Динамикалық стереотип. Жоғары нерв әрекетінің типтері


3.3 Студенттің өздік жұмысының мазмұны.
Мақсаты: Студенттерге курстың кейбір маңызды тақырыптарын өздігінен меңгертіп, білімдерін тереңдету.

Тақы-рып №	Мазмұны	Әдебиеттер	Бақылау түрі
1	Физиологияның даму кезеңдері, мәні, зерттеу әдістемелері. Физиологияның басқа ғылымдардың дамуындағы маңызы (психология, медицина, педагогика) Тітіркендіру заңдары. Қозғыш ұлпалардығы биоэлектрлік құбылыстар.	Сәтпаева Х.Қ., Нілдібаева Ж.Б. Адам физио-логиясы. Гальперин С.И., Татарский Н.Э. Методики иссле-дования ВНД человека и жи-вотных.	Ауызша сұрау
2	Нерв жүйесінің дамуы (фило-және онтогенез). Нерв талшықтарының қасиеттері. Нервтерден қозу өтудің заңдары. Нерв жүйесін зерттеудегі И.М Сеченов пен И.П Павловтың ролі. Орталық нерв жүйесіндегі қозу мен тежелу процестері(иррадиация, индукция) Реципроктық тежелу. Ухтомскийдің доминанта туралы ілімі. Үлкен жарты шарлар қыртысының филогенетикалық дамуы, зерттеу әдістері.	Сәтпаева Х.Қ., Нілдібаева Ж.Б. Адам физио-логиясы. Төленбеков И.М. Нерв жүйесінің физиологиясы. Чудина Ю.А. Физиология нервной системы человека.	Коллоквиум, ауызша сұрау
3	Қан құрлысы, қызметі. Қан клеткаларының маңызы. Қанның иммундық қасиеттері. Иммунитет ілімі. Қан клеткаларының пайда болуымен, бұзылуы, олрдың реттелуі.	Сәтпаева Х.Қ., Нілдібаева Ж.Б. Адам физио-логиясы. Төленбеков И.М. Нерв жүйесінің физиологиясы. Алейникова Т.В. Физиология ЦНС.	реферат, ауызша сұрау
4	Жүрек еті-микроструктурасының ерекшеліктері, физиологиялық қасиеттері. Жүрек циклінің фазалары. Жүрек гемодинамикасы реттелуі. Жүрек аритмиялары. Тамырдағы қан қысымы. Артериалдық қысым.	Розен А.Б. Осно-вы эндокриноло-гии. Сәтпаева Х.Қ., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиоло-гиясы.	әңгіме-лесу, ауызша сұрау
5	Тыныс алу бөлігі-ацинус; тыныс алу, тыныс шығару механизмі. Плеврааралық қуыс. Өкпенің тіршілік сыйымдылығы. Тыныс алу мүшелерінің аурулары, профелактикасы.	Төленбеков И.М. Нерв жүйесінің физиологиясы. Чудина Ю.А. Физиология нервной системы. Батуев А.С. Высшая нервная деятельность.	әңгіме-лесу, реферат
6	Іштегі ас қорытылуы. Өттің ас қорытудағы маңызы. Ас сіңірілуі. Зат алмасу. Белок, майлар алмасуы, реттелуі. Көмірсу және минералды заттардың алмасуы, реттелуі. Витаминдер, физиологиялық қызметі.	Төленбеков И.М. Нерв жүйесінің физиологиясы. Сәтпаева Х.Қ., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиоло-гиясы. Витамины и жизнь. М., Наука,1969г	әңгіме-лесу, тест
7	Сыртқа шығару процестері. Нефронның құрлысы мен қызметі.несеп құрлысы. Несеп жасалуы, реттелу процесі. Несептің шығарылуы. Зәр шығару жүесіне қатысты аурулар, олардың алдын алу шаралары.	Агаджанян Н.А. Основы физиологии..	Реферат ауызша сұрау
8	Бұлшық еттердің құрылысы. Еттердің жиырылуы. Еттің функционалдық бірлігі. Еттің күші, шаршауы. Бірыңғай салалы еттр жұмысының реттелуі.	О.В.Есырев Роль транспортных АТФ вэлектромеханического сопряжении мышц. Алматы, 1983г	әңгіме-лесу ауызша сұрау
9	Болмысты сигналды жүйелер. Динамикалық стереотип. Жоғары нерв әрекетінің типтері	Коситский Физиология человека. М-1985	Рефе-раттар
10	Талдағыштар, жалпы құрлысы. Рецепторлардың жіктелуі және қасиеттері. Көздің және құлактың аурулары, олардың алдын алу шаралары. Дәм және иіс талдағыштары. Қозғалыс, тепе-тендік және тактилдік талдағыштары.	М.Р.Могендович, Б. Телекин Анализатор и внутренние органы. М-1971г	әңгіме-лесу ауызша сұрау
11	Ішкі секреция бездері. Гормондар. Гормондардың гипер және гипофункциясы. Гипофиз. Эпифиз. Қалқанша безі. Қарынасты безі	Я.Д Киршенблат Общая эндокриология. М-1971г	Рефе-раттар ауызша сұрау
12	Зат алмасу. Белок, майлар алмасу, реттелуі. Көмірсу және минералды заттардың алмасуы, реттелуі. Энергияның алмасуы, зерттеу әдістері. Негізгі алмасу. Зат алмасуының бұзылуынан пайда болатын аурулар.	А.В. Коробкова Нормальная физиология.М-1985г	Рефе-раттар ауызша сұрау

4. Әдебиеттер

1. 
   Сәтпаева Х.Қ., Нілдібаева Ж.Б., Өтепбергенов Ө.А. Адам физиологиясы. -Алматы: Білім, 1995
   
2. 
   Төленбеков И.М. Нерв жүйесінің физиологиясы. -А.: Ана тілі,1992
   
3. 
   Гальперин С.И., Татарский Н.Э. Методики исследования ВНД человека и животных.
   
4. 
   Чудина Ю.А. Физиология нервной системы человека.
   
5. 
   Алейникова Т.В. Физиология ЦНС.
   
6. 
   Розен А.Б. Основы эндокринологии.
   
7. 
   Батуев А.С. Высшая нервная деятельность. -М.: Высшая школа, 1991
   
8. 
   Агаджанян Н.А. Основы физиологии.
   
9. 
   Нуамов К.И Зоология позвоночных.
   
10. 
    Шарова А.М Зоология позвоночных
    

1. 
   Вальдман А.В. Психофармакология эмоций.
   
2. 
   Беритов И.С. Общая физиология мышления и нервной системы.
   
3. 
   Досмұратов Б. Балалардың нерв аурулары.
   
4. 
   Ермолина Н.В. Нервные заболевания детей. М., 1997
   
5. 
   Гарбузов В.И. Захаров А.И., Исаев Д.Н. Неврозы у детей и их лечение. – М., 1977
   
6. 
   Захаров А.И. Неврозы у детей и подростков. – М.,1988
   
7. 
   А.В. Петровский. Общая психология.
   

1. 
   Хамиев С., Ізбасаров Д., Мұғалімова М. Физиология практикумы. А.: Республикалық баспа кабинеті,1995
   
2. 
   Санюкевич Л.И. Лабораторные занятия по анатомии и физиологии ребенка с основами школьной гигиены. Минск: Вышэйшая школа, 1985
   
3. 
   Липченко В.Я., Самусев Р.П. Атлас нормальной анатомии человека. Москва: Медицина, 1983
   
4. 
   Гуминский А.А., Леонтьева Н.Н., Маринова К.В. Руководство к лабораторным занятиям по общей и возрастной физиологии. М.: Просвещение, 1990
   

реферат тақырыптары:

1. 
   Мидың онтогенезі.
   
2. 
   Жүйке жүйесінің эволюциясы.
   
3. 
   Физиология даму кезендері.
   
4. 
   Парабиоз.
   
5. 
   Синапстар.
   
6. 
   Жүйке жүйесінің қатты соққыдан зақымдануы.
   
7. 
   Адамда ЖЖӘ-нің типтері, оны тәрбиелеудің маңызы.
   
8. 
   Физиологиялық кибернетика.
   
9. 
   Адам психикасының онтогенезі.
   
10. 
    Мидың әрекеттік асимметриясына байланысты адамда болатын типтік ерекшеліктер.
    
11. 
    Хрономедицина.
    
12. 
    ЖЖӘ-нің жасқа байланысты өзерістері.
    
13. 
    Ұйқының маңызы және оған қойылатын гигиеналық талаптар.
    
14. 
    Ұйқының патологиялық түрлері.
    
15. 
    Эмоциялық күйзелістің зардаптары.
    
16. 
    Гиподинамия.
    
17. 
    Висцеральды анализаторлардың маңызы.
    
18. 
    Жұлынның зақымдануы, оның ағзаға тигізетін әсері.
    
19. 
    Анализаторға тән ортақ қасиеттер (мысалдармен дәлелдеу).
    
20. 
    Тежелудің биологиялық маңызы.
    

Мамандықтың оқу жұмыс жоспарынан көшірме

050802 «Зоотехния» мамандығы бойынша

Оқу түрі

Бақылау түрлері

Студенттің оқу жұмысының көлемі

Курс және семестр бойынша сағаттардың бөлінуі

Барлығы

Курс

3 Семестр

4 Семестр

емт

сын

кж

бж

бәрі

Ауд

өзд

дәр

пр

зер

өзд

дәр

пр

Зер

өзд

Күндізгі орта білім негізінде

3

72

54

36

18

36

36

Жұмыс бағдарламасын келісу парағы

«Адам және жануарлар физиологиясы» бойнша сүрактар

1. 
   Физиология пәні оның дамуының негізгі кезендері.
   
2. 
   Физиология зерттеу әдістері.
   
3. 
   Педагогика, психология, жалпы және мектеп гигиенасы, медицина, аул шаруашылығы дамуындағы физиологияның маңызы.
   
4. 
   Тітіркену. Тітіркедіргіштер. Тітіркендіргіштердің жіктелуі.
   
5. 
   Қозу. Қозғыштық.
   
6. 
   Тітіркену зандары.
   
7. 
   Мембраналық-иондық теория.
   
8. 
   Тыныштық потенциалының пайда болуы механизмі.
   
9. 
   Әрекет потенциалының пайда болуы механизмі.
   
10. 
    Нейро. Нейрондардың жіктелуі.
    
11. 
    Жүйке талшықтарының құрылымы және қызметі.
    
12. 
    Рефлекс. Рефлекторлық доға. Рефлекстің жіктелуі.
    
13. 
    Қозуды өткізудің біржақтылығы. Қозудың кешігіп өтуі. Қозудың жинақталуы (суммация).
    
14. 
    Окклюзия. Ырғақтың тасымалданнуы.
    
15. 
    Шаршау. Оттегінің жетіспеушілігіне сезімталдығы. Жүйке орталығының тонусы.
    
16. 
    ОЖЖ-гі тежелуідің ашылуы.
    
17. 
    Тежелудің түрлері.
    
18. 
    Тежеуші медиаторлар.
    
19. 
    Зерттеу әдістері.
    
20. 
    Қыртыс нейронының негізгі типтерінің функционалды маңызы.
    
21. 
    Қыртыс және қыртысасты құрылымдардың өзара әрекеті.
    
22. 
    Шартсыз тежелу және оның балалардағы көріну ерешеліктері.
    
23. 
    Шартты тежелу және оның түрлері. Оның балалардағы ерекшеліктері.
    
24. 
    Балалардағы шартты тежелудің түзілуі-тәрбиенің физиологиялық негізгі.
    
25. 
    Бірінші және екінші сигналдық жүйелер.
    
26. 
    ЖЖӘ-нің негізгі типтері.
    
27. 
    ЖЖӘ типтерін ескеру.
    
28. 
    Талдағыштар. Олардың құрылысы және түрлері.
    
29. 
    Көру, есту талдағыштары.
    
30. 
    Талдағыштардың жасқа байланысты ерекшеліктері.
    
31. 
    Ішкі секрекция бездері туралы түсінік. Олардың зерттеу әдістері.
    
32. 
    Гормондардың физиологиялық ролі.
    
33. 
    Бүйрек үсте безі. Бүйрек үсті безі гормондары. Бүйрек үсті безінің гипер және гипофункциясы.
    
34. 
    Қанның құрамы және қасиеттері.
    
35. 
    Плазманың және қан жасушаларының атқаратын қызметі.
    
36. 
    Қан құю топтары. Rh фактор.
    
37. 
    Жүрек бұлшық етінің қасиеттері.
    
38. 
    Өткізу жүйесі.
    
39. 
    Жүрек-тамыр ауруларын алдын алу.
    
40. 
    Ұлпаны оттегімен қамтамасыз етудегі гемоглобиннің ролі.
    
41. 
    Оксигемоглобиннің қисық диссоциациясы.
    
42. 
    Көмірқышқыл газының қисық диссоциациясы.
    
43. 
    Ішек-қарын жолдарын зерттеу әдістері.
    
44. 
    Астың ауыз қуысыдағы, асқазандағы, ішектегі қорытылуы.
    
45. 
    Ішек-қарын жолдары бөлімдері жұмысының реттелуі.
    
46. 
    Ақуыз алмасуы.
    
47. 
    Майлар алмасуы.
    
48. 
    Алмасу процестерінің реттелуі.
    
49. 
    Жеңіл атлетикамен шұғылданудың ағзаға тигізетін әсері.
    
50. 
    Азық-түліктердің негізгі топтарының құрамы.
    
51. 
    Азық-түліктердің энергетикалық қүндылығы.
    
52. 
    Тамақтану тәртібінің физиологиялық тұрғыдан түсіндірілуі.
    
53. 
    Бүйрек, несептің түзілуі.
    
54. 
    Бүйректің қызметі.
    
55. 
    Бұлшық ет жұмысының бүйрекке және тер бездеріне тигізетін әсері.
    
56. 
    Жүрек жиырылуының жүйелілік және минуттық көлемі.
    
57. 
    Гемодинамикалық шарттардың жүрек жұмысына тигізетін әсері.
    
58. 
    Жүрек күшінің резерві.
    
59. 
    Жылу түзілу мен жылу реттелудің физиологиялық механизмдері.
    
60. 
    Адамның дене температурасы.
    
61. 
    Бұлшық ет жұмысы кезіндегі жылу реттелудің ерекшеліктері.