Тәжірибелік сабақтардың тақырыптық жоспары
№
|
Тақырыбы
|
Өткізілу түрі
|
Сабақтың ұзақтылығы (сағат түрінде)
|
|
№ 1 Кредит
|
|
|
1-2.
|
Дәрілік өсімдіктер мен дәрілік өсімдік шикізаттарының номенклатурасы және жіктелуі (құрамындағы биологиялық белсенді заттарға байланысты).
|
Тәжірибелік сабақ
|
6
|
3-4.
|
ҚР дәрілік өсімдіктердің шикізаттық базасының құрылу ерекшеліктері. Дәрілік өсімдіктердің экологиясы.
|
Тәжірибелік сабақ
|
6
|
|
№ 2 Кредит
|
|
|
1.
|
Фармакогностикалық талдау әдістерін меңгеру (макроскопия). ДӨШ әртүрлі морфологиялық топтарын (жапырақтары, шөбі, гүлдері, жемістері, тұқымдары, қабығы, тамырлары мен тамырсабақтары) талдау.
|
Зертханалық жұмыс, хаттама толтыру
|
3
|
2.
|
Фармакогностикалық талдау әдістерін меңгеру (микроскопия). ДӨШ әртүрлі морфологиялық топтарын (жапырақтары, шөбі, гүлдері, жемістері, тұқымдары, қабығы, тамырлары мен тамырсабақтары) талдау.
|
Зертханалық жұмыс, хаттама толтыру
|
3
|
3-4.
|
Фармакогностикалық талдау әдістерін меңгеру (сапалық және гистохимиялық реакциялар). ДӨШ әртүрлі морфологиялық топтарын (жапырақтары, шөбі, гүлдері, жемістері, тұқымдары, қабығы, тамырлары мен тамырсабақтары) талдау.
|
Зертханалық жұмыс, хаттама толтыру
|
6
|
|
№ 3 Кредит
|
|
|
1.
|
Құрамында полисахаридтері бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, сапалық реакциялары, шырыштарға гистохимиялық реакциялар, хроматографиялық анықтау, сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
3
|
2.
|
Құрамында май және май тәріздес заттары бар дәрілік өсімдіктер, шикізаттар және өнімдер (сыртқы белгілері, микроскопиясы, майларға гистохимиялық реакциялар, сандық анықтау, кейбір константтарын анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
3
|
3.
|
Құрамында дәрумендері бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, сапалық реакциялары (хроматографиялық анықтау), ДӨШ аскорбин қышқылы мен каротиноидтарды сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
3
|
|
№ 4 Кредит
|
|
|
1-2.
|
Құрамында эфир майы бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, эфир майына гистохимиялық реакциялар, фармакопеялық әдістеме бойынша шикізаттағы эфир майын сандық анықтау, эфир майының кейбір константтарын анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
6
|
3-4.
|
Құрамында алкалоидтары бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, сапалық реакциялары (хроматографиялық анықтау), нормативтік құжатқа сәйкес сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
6
|
|
Барлығы: 60 сағат
|
|
|
|
№ 5 Кредит
|
|
|
1.
|
Құрамында ащы заттары, иридоидтары бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, сапалық реакциялары, сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
3
|
2.
|
Құрамында жүрек гликозидтері бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, сапалық реакциялары (хроматографиялық анықтау), нормативтік құжатқа сәйкес сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
3
|
3.
|
Құрамында сапониндері бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, сапалық реакциялары, хроматографиялық анықтау, глицирризин қышқылын сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
3
|
|
№ 6 Кредит
|
|
|
1.
|
Құрамында фенолгликозидтері мен лигнандары бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, сапалық реакциялары (хроматографиялық анықтау), нормативтік құжатқа сәйкес сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
3
|
2.
|
Құрамында кумариндері мен хромондары бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, сапалық реакциялары (хроматографиялық анықтау), нормативтік құжатқа сәйкес сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
3
|
3-4.
|
Құрамында антрацентуындылары бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, люминесцентті микроскопия, сапалық реакциялары (хроматографиялық анықтау), фармакопеялық әдістеме бойынша сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
6
|
|
№ 7 Кредит
|
|
|
1-2.
|
Құрамында флавоноидтары бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, сапалық реакциялары (хроматогра-фиялық анықтау), нормативтік құжатқа сәйкес сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
6
|
3-4.
|
Құрамында иілік заттары бар дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау (сыртқы белгілері, микроскопиясы, сапалық реакциялары (хроматографиялық анықтау), фармакопеялық әдістеме бойынша иілік заттарды сандық анықтау).
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс
|
6
|
|
№ 8 Кредит
|
|
|
1-2.
|
Дәрілік өсімдік шикізатын қабылдау, талдау үшін сынаманы таңдау. Шикізатқа тауартану талдауы: құрамында ұсақталған бөліктерді, қоспаларды, ылғалдылықты, жалпы және 10% тұз қышқылында ерімейтін күлді; әсер ететін және экстрактивті заттарды, шикізатты қамба зиянкестерімен залалсыздандыру дәрежесін анықтау.
|
Ауызша сұрау, нормативтік құжаттармен жұмыс
|
6
|
3-4.
|
Ұсақталған дәрілік өсімдік шикізаттарын талдау: кесілген, ұнтақталған, жинақтар, брикеттер, таблеткалар, гранулалар және т.б.
|
Ауызша сұрау, зертханалық жұмыс, хаттама толтыру
|
6
|
|
Барлығы: 45 сағат
|
|
|
|
Жалпы: 90 сағат
|
|
|
Студенттің өзіндік жұмысының тақырыптық жоспары
№
|
Тақырыбы
|
Өткізілу түрі
|
Сағат саны
|
|
№ 1 Кредит
|
|
|
1.
|
Пәннің негізгі түсініктері: дәрілік өсімдік, дәрілік өсімдік шикізаты, жануар тегінен шыққан шикізат, биологиялық белсенді заттар.
|
Рефераттар
Конспекттер
Глоссарий
Тесттік тапсырмалар құрастыру
Ситуациялық есептер (кейс-стади)
Кроссвордтар
Постерлік баяндама
Тақырып бойынша эссе Кластерлер
Презентациялар
Ғылыми мақалаларды талдау,
ғылыми мақалаларға шолу
Тақырыптық альбом
Портфолио және т.б.
|
4
|
2.
|
Дәрілік өсімдік шикізатының жіктелу жүйесі (химиялық, морфологиялық, ботаникалық, фармакологиялық және басқа). Біріншілік және екіншілік биосинтез өнімдері.
|
4
|
3.
|
Қазақстан Республикасында жабайы және мәдени түрде өсірілетін дәрілік өсімдіктерді жинаудың қазіргі жағдайы.
|
4
|
4
|
Өсімдіктердің биотехнологиясы. Өсімдік жасушаларын мәдени өсіру.
|
5
|
5.
|
Дәрілік өсімдіктерде биологиялық белсенді заттардың жиналуына қоршаған ортаның жағдайы мен онтогенетикалық факторлардың әсері.
|
5
|
6.
|
Дәрілік өсімдік шикізатын медицинада қолдану және пайдалану жолдары.
|
5
|
|
№ 2 Кредит
|
|
1.
|
Дәрілік өсімдікті дайындау бойынша құжаттармен, нұсқаулы мәліметтермен, бұйрықтармен танысу.
|
4
|
2.
|
Дәрілік өсімдікті дайындау бойынша құжаттармен, нұсқаулы мәліметтермен, бұйрықтармен танысу.
|
5
|
3.
|
Дәрілік өсімдік шикізатын жинау, біріншілік өңдеу, кептіру, дәрілік шикізатты қалыпты жағдайға келтіру. ДӨШ-на нормативті құжаттар.
|
4
|
4.
|
Құрамында улы және күшті әсер ететін заттары бар дәрілік өсімдік шикізатын дайындау ерекшеліктері.
|
5
|
5.
|
Қазақстанның дәрілік өсімдіктері, олардың қолдану жолдары.
|
5
|
6.
|
ДӨШ стандарттау. Фармакогностикалық талдау: бүтін және ұсақталған, таблеттелген және брикеттелген дәрілік шикізаттың макроскопиясы және микроскопиясы.
|
4
|
7.
|
Дәрілік өсімдік шикізатын қаптау, маркілеу, көліктеу және сақтау.
|
4
|
|
«ДӨШ жүйелеу, дәрілік өсімдіктердің шикізат базасы, фармакогностикалық талдау әдістері» тақырыптар бойынша аралық бақылау
|
Сұхбаттасу, компьютерлік тестілеу
|
2
|
|
№ 3 Кредит
|
|
|
1.
|
Тағамдық өсімдіктер – дәрумендер көзі.
|
|
5
|
2.
|
Құрамында полисахаридтері бар (крахмал, шырыштар, пектинді заттар, инулин) дәрілік өсімдіктер мен ДӨШ.
|
4
|
3.
|
Клетчатканың алу көзі. Медициналық және фармацевтикалық тәжірибеде қолданылу жолдары.
|
5
|
4.
|
Шайырлы өсімдіктер. Шайырлардың фармацевтикалық тәжірибеде қолданылуы.
|
5
|
5.
|
Майлардың құрылысы мен қасиеттері. Майлардың биосинтезі және олардың өсімдікте жиналуына әсер ететін факторлар. Майлардың триглицеридтеріне ілеспелі заттар.
|
4
|
6.
|
Өсімдік және жануарлар майлары. Майда және суда еритін дәрумендер.
|
4
|
|
№ 4 Кредит
|
|
1.
|
Эфир майын алу. Эфир майларын зерттеу және стандарттау.
|
4
|
2.
|
Ациклды, моноциклды және бициклды монотерпендер. Сесквитерпендер.
|
4
|
3.
|
Ароматерапия ұстанымдары.
|
5
|
4.
|
Эфир майының өсімдіктер үшін маңызы және олардың жиналу динамикасының заңдылықтары.
|
5
|
5.
|
Өсімдіктер әлемінде алкалоидтардың таралуы. Өсімдіктердің құрамындағы алкалоидтарға сыртқы факторлардың әсері.
|
5
|
6.
|
ДӨШ-нан алкалоидтарды бөліп алу әдістері.
|
4
|
7.
|
Алкалоидтардың физика-химиялық қасиеттері және оларды ДӨШ-да анықтау әдістері.
|
4
|
|
«Құрамында полисахаридтер, майлар, эфир майлар, дәрумендер және алкалоидтар бар ДӨШ талдау» тақырыптар бойынша аралық бақылау
|
Сұхбаттасу, компьютерлік тестілеу
|
2
|
|
Барлығы: 120 сағат
|
|
|
|
№ 5 Кредит
|
|
1.
|
Иридоидтар. Ащы гликозидтер. Медициналық тәжірибеде қолданылуы.
|
4
|
2.
|
Құрамында жүрек гликозидтері бар дәрілік өсімдік шикізаттарын биологиялық және химиялық әдістермен стандарттау. Карденолидтер. Буфадиенолидтер.
|
4
|
3.
|
Өсімдік шикізатынан жүрек гликозидтерін бөліп алу және олардың құрамын анықтау ұстанымдары.
|
5
|
4.
|
Стероидты және тритерпенді сапониндер. Тетрациклды тритерпендер. Химиялық құрылысы және қасиеттері.
|
4
|
5.
|
Құрамында сапониндері бар дәрілік өсімдіктерді тамақ және жеңіл өнеркәсібінде қолданылуы.
|
5
|
6
|
Тио- (S-гликозидтер) и цианогликозидтер.
|
4
|
7.
|
Белгілі фармацевтикалық фирма – өндірушілердің жаңа фитопрепараттары, олардың номенклатурасы, құрамы, қолданылуы.
|
5
|
|
№ 6 Кредит
|
|
1.
|
Фенол қосылыстарының жалпы сипаттамасы. Жіктелуі.
|
4
|
2.
|
Құрамында фенилпропаноидтары мен лигнандары бар дәрілік өсімдіктер мен шикізаттар.
|
5
|
3.
|
Құрамында кумариндері және хромондары бар дәрілік өсімдік шикізаттарының жалпы сипаттамасы, қасиеттері және қолданылуы.
|
4
|
4.
|
Кумариндер мен хромондардың медициналық-биологиялық маңызы.
|
5
|
5.
|
Антрацентуындыларының қасиеттері, оларды дәрілік өсімдік шикізаттарынан бөліп алу және анықтау әдістері. Медицинада қолданылуы.
|
4
|
3.
|
Антрацен туындыларының медициналық-биологиялық маңызы.
|
5
|
5.
|
«Құрамында ащылар, жүрек гликозидтер, сапониндер, фенологликозидтер, кумариндер, хромондар және антрагликозидтері бар ДӨШ талдау» тақырыптар бойынша аралық бақылау
|
Сұхбаттасу, компьютерлік тестілеу
|
2
|
|
№ 7 Кредит
|
|
|
1.
|
Құрамында биологиялық белсенді заттарының әртүрлі химиялық құрамы бар дәрілік өсімдіктер мен дәрілік өсімдік шикізаттарының ботаникалық және фармакогностикалық сипаттамасы және қолданылуы.
|
4
|
2.
|
Құрамында биологиялық белсенді заттарының әртүрлі химиялық құрамы бар дәрілік өсімдіктер мен дәрілік өсімдік шикізаттарының ботаникалық және фармакогностикалық сипаттамасы және қолданылуы.
|
4
|
3.
|
Құрамында жүрек-қан тамырлар жүйесіне әсер ететін және Р-дәруменді
белсенділік көрсететін флавоноидтары бар дәрілік өсімдіктер мен шикізаттар.
|
5
|
4.
|
Құрамында қабынуға және жараға қарсы әсер ететін флавоноидтары бар дәрілік өсімдіктер мен шикізаттар.
|
5
|
5.
|
Иілік заттардың жалпы сипаттамасы, жіктелуі. Иілік заттарды бөліп алу, зерттеу әдістері және олардың медицинада қолданылуы.
|
4
|
6.
|
Құрамында иілік заттары бар дәрілік өсімдіктер мен шикізаттар. Медициналық таниннің алынатын көзі.
|
5
|
|
№ 8 Кредит
|
|
1.
|
Жануарлардан және минералдардан дайындалатын дәрілік заттар.
|
5
|
2.
|
Жылан уы. Бал ара шаруашылығының өнімдері.
|
4
|
3.
|
Гомеопатияда қолданылатын дәрілік өсімдіктер мен шикізаттар.
|
5
|
4.
|
Фитокосметологияда қолданылатын дәрілік өсімдіктер.
|
5
|
5.
|
Дәрілік өсімдіктерді ресурстық зерттеу. Дәрілік өсімдіктердің қорын анықтау.
|
4
|
6.
|
Дәрілік өсімдіктерді қорғау және тиімді пайдалану.
|
4
|
7.
|
ДӨШ микробиологиялық тазалығын анықтау және радиационды бақылау.
|
4
|
|
«Құрамында флавоноидтары, иілік заттары бар ДӨШ талдау. ДӨШ-ты қабылдау. Ұсақталған, кесілген, түйіршіктелген, брикеттелген, ұнтақталған ДӨШ-ті және жинақтарды талдау» тақырыптар бойынша аралық бақылау
|
Сұхбаттасу, компьютерлік тестілеу
|
2
|
|
Барлығы: 120 сағат
|
|
|
|
Жалпы: 240 сағат
|
|
|
2.8 Оқыту мен сабақ берудің әдістері:
Дәрістер: тақырыптық, шолу.
Зертханалық сабақтар: тақырып бойынша бастапқы білім деңгейін бақылау (тест бойынша, ауызша және т.б.), лабораториялық жұмысты орындау, нормативті құжаттардың талабына сай дәрілік өсімдік шикізатының талдауы бойынша хаттама жазып, оны қорғау.
Студенттің өз бетінше атқаратын жұмысы (СӨЖ): өз бетімен оқитын сұрақтар бойынша оқулықпен және қосымша әдебиеттермен жұмыс істеу, электрондық мәліметтер қорымен және компьютерлік үйретуші бағдарламаларды қолдана білу; ситуациялық есептер құрастыру және шығару, глоссария құру, тесттік тапсырмалар құрастыру және шешу, тақырып бойынша ғылыми рефераттарды дайындау және қорғау, лекцияда, лабораториялық сабақтарда, ОСӨЖ-да типтік бағдарламадағы өтпеген тақырыптар бойынша презентация даярлау. Аралық бақылау өткізу.
2.9. Білім алушылардың білімі мен дағдыларын бағалау әдістері:
Ағымдағы бақылау – жазбаша, ауызша сұрау, бақылау тесттері, СӨЖ тапсырмаларының орындалу нәтижелерін тексеру, кіші топтармен жұмыс жасау кезінде топтық бағалау мен өзін-өзі бағалау.
Аралық бақылау – дәрістер, тәжірибелік- зертханалық сабақтардың және СӨЖ-ы бойынша талқыланған тақырыптарды ауызша, жазбаша сұрау және компьютерлік бақылау.
Қорытынды бақылау: І саты – ОҚПЕ
ІІ саты - компьютерде бақылау тестілеу түрінде.
2.10 Ұсынылатын әдебиет:
Негізгі:
1. Махатов Б. Қ., Патсаев Ә.Қ., Орынбасарова К.К., Қадишаева Ж.А. Фармакогнозия: оқулық. – Шымкент. – 2011. – 492б.
2. Муравьева Д.А., Самылина И.А., Яковлев Г.П. Фармакогнозия. Учебник. – 4-е изд., перераб. и доп. – М.: ОАО Издательство «Медицина», 2007. – 656 с.: ил.
3. Государственная фармакопея Республики Казахстан. Т.1. – Алматы: Издательский дом «Жибек жолы», 2008. – 592 с.
4. Государственная Фармакопея СССР: Вып. 1. Общие методы анализа/ МЗ СССР. – 11-е изд., доп. – М.: Медицина, 1987. – 336 с.
5. Государственная Фармакопея СССР: Вып. 2. Общие методы анализа. Лекарственное растительное сырье/ МЗ СССР. – 11-е изд., доп. – М.: Медицина, 1990. – 400 с.
қосымша:
1. Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии: Учебное пособие / Под ред. И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. – М.: ООО «Медицинское информационное агентство», 2007. – 672 с.
2. Самылина И.А., Аносова О.Г. Фармакогнозия: учебное пособие: Атлас в 2 т. – М., 2007. – Т.1. – 192 с.; Т.2. – 384 с.
3. Самылина И.А., Ермакова В.А., Бобкова Н.В., Потанина О.Г. Фармакогнозия: учебное пособие: Атлас. – Т.3. – М., 2009. – 488 с.
4. Практикум по фармакогнозии: Учеб. пособие для студ. Вузов / В.Н. Ковалев, Н.В. Попова, В.С. Кисличенко и др.: Под общ. ред. В.Н. Ковалева. – Харьков: Изд-во НФаУ: Золотые страницы: МТК – книга, 2004. – 512 с.: 615 ил.: 24 с. вкл.
5. Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии: Анализ фасованной продукции: учеб. пособие / под ред. И.А. Самылиной. – М. ООО “Медицинское информационное агентство”, 2008. – 288 с.: ил.
Жұмыс бағдарламасын дайындағандар:
фарм.ғ.к., доценттер: Тоқсанбаева Ж.С.
Орынбасарова К.К.
Достарыңызбен бөлісу: |
