Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия

ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым 

Выготскийге  сәйкес  "жақын  даму  аймағына"бағытталған  жағдайда"  болады.  Бұл  бағыт 

міндетті түрде әмбебап емес, бірақ белгілі бір жас кезеңінде тұлғаны дамыту үшін объективті 

қажетті базистік сапаны қамтамасыз ететін білім беру мақсаттарын ұсынуды талап етеді. 

Жалпыадамзаттық  мәдениетпен  үйлесімде  тұлғаның  дамуы  базалық  гуманитарлық 

мәдениетті  меңгеру  деңгейіне  байланысты.    Бұл  заңдылықпен  білім  беру  мазмұнын 

іріктеудің  мәдени  тәсілі  шартталған.    Ол  гуманитарлық  пәндердің  мәртебесін  арттыруды, 

оларды  жаңартуды,  қарапайым  қарымқатынас  пен  схематизмнен  босатуды,  олардың 

руханилығы  мен  жалпыадамзаттық  құндылықтарын  анықтауды  талап  етеді.  Халықтың 

мәдени-тарихи  дәстүрлерін,  олардың  жалпы  адамзаттық  мәдениетімен  бірлігін  есепке  алу-

жаңа оқу жоспарлары мен бағдарламаларын құрастырудың маңызды шарты. 

Мәдениет жеке тұлғаны дамыту функциясын іске асырады, егер ол белсендірсе, оны 

қызметке  итермелейді.  Жеке  тұлға  үшін  маңызды  іс-әрекет  әр  түрлі  және  өнімді  болған 

сайын,  жалпыадамзаттық  және  кәсіби  мәдениетті  меңгеру  тиімді  болады.  Жеке  тұлғаның 

қызметі  сыртқы  әсерлердің  жиынтығын  даму  өнімдері  ретінде  жеке  тұлғаның  жаңа 

түзілімдеріне  өз  даму  өзгерістеріне  түрлендіруге  мүмкіндік  беретін  тетік  болып  табылады.  

Бұл  технологиялар  мен  тәрбиелеуді  ізгілендіру  стратегиясы  ретінде  іс-әрекет  тәсілін  іске 

асырудың ерекше маңыздылығын білдіреді. 

Тұлғаның жалпы, әлеуметтік-адамгершілік және кәсіби даму үдерісі оқушының оқыту 

субъектісі  болып  табылатын  кезде  оңтайлы  сипатқа  ие  болады.  Бұл  заңдылық  іс-әрекеттік 

және  жеке  тұлғалық  тәсілдерді  жүзеге  асырудың  біртұтастығын  негіздейді.  Тұлғалық 

көзқарас  оқушының  жеке  ерекшеліктеріне  қарамастан  бірегей  құбылыс  ретінде  қарым-

қатынасын талап етеді.  Бұл тәсіл тәрбиеленушінің өзін осындай тұлға ретінде қабылдап, оны 

қоршаған  адамдардың  әрқайсысында  көруін  талап  етеді.  Жеке  көзқарас  педагогтар  да, 

оқушылар да әр адамға өз мақсаттарына қол жеткізу құралы ретінде емес, олар үшін өзіндік 

құндылыққа жатады деп болжайды. 

Тұлғалық  тәсіл-бұл  рөлдік  маскалардан  бас  тартуды,  осы  үдеріске  жеке  тәжірибені 

(сезімдер, уайымдар, эмоциялар, оларға сәйкес іс-әрекеттер мен іс-әрекеттер) барабар қосуды 

талап  ететін  педагогикалық  өзара  іс-қимылды  дербестендіру.  Деперсонализацияланған 

педагогикалық  өзара  іс  -  қимыл  рольдік  нұсқамалармен  детерминацияланады,  бұл  басқа 

Ізгілік    қағидатқа-полисубъектілік  (диалогтық)  тәсілге  қарсы.  Бұл  қағидат  субъект-

субъектілік қатынастар, тең құқықты оқу ынтымақтастығы және өзара іс-қимыл жағдайында 

ғана жеке тұлғаның үйлесімді дамуы мүмкін болатынына негізделген.  Педагог тәрбиелейді, 

оқытпайды,  өзектендіреді,  оқушының  өзін-өзі  дамытуға  ұмтылысын  ынталандырады,  оның 

белсенділігін зерттейді, өзін-өзі қозғалуға жағдай жасайды.  Әрине, педагогтың оқушыларға, 

оқытылатын  пәндерге,  педагогикалық  қызметке  деген  қарым-қатынасына  байланысты 

кәсіби-құндылықтық бағдарлары ерекше маңызға ие. 

Педагогикалық  үдерісті  диалогтау-бұл  "жұптық  педагогикаға"  қайтару  емес,  өйткені 

ол  ынтымақтастық  нысандарының  тұтас  жүйесін  қолдануды  талап  етеді.  Оларды  енгізу 

кезінде белгілі бір бірізділік, динамика сақталуы тиіс: оқушыларға оқу міндеттерін шешуде 

педагогтің  барынша  көмегінен  олардың  жеке  белсенділігінің  біртіндеп  өсуіне  дейін 

оқытудағы  өзін-өзі  реттеу  және  олардың  арасындағы  серіктестік  қарым-қатынас  пайда 

болғанға дейін. 

Сонымен қатар тұлғаның өзін-өзі дамуы педагогикалық үдерістің жеке даралануы мен 

шығармашылық  бағыттылығына  байланысты.  Бұл  заңдылық  жеке-шығармашылық  тәсіл 

принципінің негізін құрайды.  Ол оқу және басқа да қызмет түрлерінің тікелей уәждемесін, 

соңғы нәтижеге өзін-өзі жылжытуды ұйымдастыруды көздейді.  Бұл оқушыға өзінің өсуі мен 

дамуын сезінуден, өз мақсаттарына қол жеткізуден қуаныш сезуге мүмкіндік береді.  Жеке-

шығармашылық  тәсілдің  негізгі  мақсаты  жеке  тұлғаның  өзін-өзі  жүзеге  асыруы,  оның 

 

жүктеу/скачать 1,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: