Жұмыстың тақырыбы
жүктеу/скачать 3,2 Mb.
|
537 Орынбай Айзере (Дарын1) оригинал
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.1.3. Тұздың пайдалану тарихы.
| Сылама дәрі. Дененің сыртына жағып пайдаланады. Аю, борсық, қаз, жылқы, майларын шыжғырып, шыны ыдыста сақтайды.
Ашытатын дәрі. Дәрі қосып ашытып, ішуге сиыр сүті, түйе,бие сүтімен азықтанып емделуге,сол мезетке қажетке сай әзірленеді. 2.1.3. Тұздың пайдалану тарихы. ,,Тұзсыз нанда тамақтан өтпес,, дегендей атам қазақ мақал – мәтелдерге, астарлы сөздерге бай. Бұл сөз бұрынғы замандағы адамзатқа да тұздың қажетті болғанын дәлелдейді. Мыңдаған жылдардан бері қарай адамзаттың тұзсыз тіршілігін елестету қиын. Тұзды пайдалануды адам қай уақыттан үйренді, қай кезеңнен бастап тұз күнделікті тіршілігіне енді екен? Бұл сауалдың жауабын ғасырлар түкпірінен іздеген жөн. Әуел басында адам аңшылық кәсібімен күнелтіп, негізінде етпен қоректенеді де тұзды етпен сіңірді, тұзға оншалық әуес бола қоймады. Кейінірек адам егіншілік кәсібімен шұғылданып, өсімдік өнімін асқа пайдаланған шақта оған тұз қосу қажет болды Ежелгі ата-бабаларымыз тұзды ең бірінші қай елде, қай кезде пайдаланғанын біз біле алмаймыз. Мүмкін ежелгі аңшы аңдардың ақ тасты жалағанын көріп, мұнда нендей сыр бар деп байқап көрген де болар. Кім білсін, адам тегі тым ертеден ақ ас дәмін келтіру үшін тұзды пайдаға асыруды үйренген. Орталық Европада шамамен алғанда тұзды пайдалану біздің жыл санауымыздың 3000 мың жыл бұрын, Таяу шығыста одан көп ерте 8000 мың жыл шамасында басталса керек. Бірақ алғашында оның пайда болу заңдылығын шығатын жерлерін білмеді. Содан тұз кендерін іздеп табу, оны өндіру қиынға соқты, әрі жолсыз, елсіз жермен мыңдаған шақырым жол жүріп тау-тасты басып кіре тарту да оңайға түспеді. Сөйтіп жанға жағымды тұз расында көптеген елдерде алтыннан да, күмістен де қымбат бағалы затқа айналды. Жер тарихында алғашқы тұз күмбездері тым кеш, тек палеозой эрасының алдында ғана протерозойдың ең жоғары венд дәуірінен (600 млн. жыл бұрын) бастап қорлана бастады. Жер қабатының кезеңдерінде тұз шөгінділері қалың болып кездессе (неоген, юра, триас, пермь, девон, кембрий жүйелері) басқа кезеңдерде тұз шөгінділері түзілмеген, атымен жоқ, не жартымсыз болады. Таңқаларлық емес, аңшылық және жинау рационынан негізінен дәнді дақылдар мен көкөністерден тұратын диетаға көшу қосымша диеталық тұзды сатып алуды қажет етті. Адамдар, көптеген етқоректілер сияқты, шамадан тыс терлемейтін болса, ет және теңіз өнімдерін жеу арқылы тұз қажеттілігін қанағаттандыра алады. Мысалы, Шығыс Африкадағы көшпелі малшылар масайлар малының қанын ішу арқылы жеткілікті диеталық тұзды оңай ала алады. Қазіргі заманғы және тарихи аңшы-жинаушылардың қоғамдарында, әдетте, аңшы тайпалары егіншілікпен айналысатын тайпалардан айырмашылығы, тұз жасамайтыны немесе сауда жасамайтыны анықталды және адамдар егін өсіруді бастағаннан кейін олардың тұзға деген диеталық қажеттілігі артты. Мүмкін, заманауи диета қосымша диеталық тұзға деген қажеттілігімізді арттырады. Айта кету керек, барлық тұздар бірдей емес және менің ойымша, тұзды жеке зерттеу және оны басқа минералдар мен витаминдермен дұрыс қатынаста тұтыну өте маңызды. Көптеген қазіргі заманғы тұзы аз немесе «пайдалы тұз» өнімдері натрий хлоридінің орнына калий хлоридін пайдаланады, бұл ұзақ мерзімді пайдалану үшін әлдеқайда қауіпті болып көрінеді. жүктеу/скачать 3,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|