Жоғарғы молекулалық қосылыстар силабус
№5 Дәріс Тақырыбы: Полимерлі материалдар және полимерлер өнеркәсібі
жүктеу/скачать 0,66 Mb. Pdf көрінісі
|
VMS kaz
VMS kaz
| №5 Дәріс
Тақырыбы: Полимерлі материалдар және полимерлер өнеркәсібі Дәрістің жоспары Машина жасаудағы полимерлер Полимерлерлі материалдарды қолдану Полимерлер машина жасаудағы конструкциялық материалдар үшін маңызды орын алады. Бұл салада пластмассаны қолдану болатты қолдану мен қоса жүреді. Мақсатты түрде машина жасауда полимерлерді анықтау мына түрде жасалады, ең біріншіден өнімнің арзан болуы мүмкіндігі болып табылады. Оған қарай технико-машиналардың негізгі параметрлері жақсарады – массаның кемуі, ұзақ мерзімі және сенімділігі артады. Полимерлерді енгізу металл ресурстарын тежейді, ал қайта өңдеуде қалдықтардың азаюы арқасында өседі, материалды қолдану коэффициенті артады. Полимерлі құрастұрмалы материалдардың негізгі қасиеті болып –жоғарғы меншікті беріктігі болып табылады ( беріктіктің тығыздыққа қатынасы). Мұндай материалдардың қасиеттерін кең модификация шегімен қайта пісіру және оларды басқа қоспалармен араластыруға болады. Полимерлерге сәйкес толықтырғыштарды енгізу арқылы
фрикционды және
антифрикционды материалды және тоқ өткізгішті, магнитті және тағы басқаларды арнайы қасиеттері бар материалдарды алуға болады. Полимерлі материалдардың кемшілігіне: тозуына, батыру тәртібінен, ( температура, уақыт) беріктік сипаттамаларына тәуелді жүктеме арқылы деформациялануға биімділігі, салыстырмалы жоғарғы емес жылу тұрақтылыққа, жоғарғы температуралық коэффициент, сызықтың ұзару материалға ылғал мен беймаза ортада әсер еткенде өлшемдерінің өзгеруі жатады. Машина жасауда негігінен фторопласт композиционды материалдар қолданылады. Бұйымдағы қабілетті арттыру үшін фторопластқа талшықты толықтырғыштар, металдың ұнтағы, кокс және тағы басқалар енгізіледі. Одан басқа толықтырғыштарды енгізу фторопластың тозуын төмендетеді. Қатты және берік бетке фторопласты қабат ретінде жағу тәжірибеде кең қолданылады. Полимерлі материалдарды машина жасауда қолдану –металл кесу құралын жасауға да қолданылады. Берік болат пен қорытпаларды кеңінен қолдану өңделетін құралдарға қатал шартпен жасалады. Бұл жерде құралшыға және станокшыға пластмасса да қажет болады. Алмазбен бәсекелесетін жоғарғы тығыздықты қарапайым пластмассалар аса қажеттілікті талап етеді.
Пластикалық массадан бөлшектердің кең ассортименті дайындалады, сонымен қатар нәтижесінде бір-бірімен біртекті немесе әртүрлі молекулалар – мономерлерінің қосылуынан түзіледі. Келесі екі процесс жоғарғы молекулалық қосылыстардың тууына әкеледі; А) Полимеризация реакциясы –бұл процесс нәтижесінде молекулалар төменгі молекулалық қосылыстар (мономер) бір –бірімен коваленттік байланыстың көмегімен қосылады, жаңа зат түзейді (полимер) молекулалық массасы бүтін, сан есе үлкен мономерге қарағанда, полимеризацияға тән, негізінде, қысқа байланыстағы қосылыстар үшін (екі және үш қабатты); Б) Поликонденсация реакциясы –төменгі молекулалық қосылыстар полимердің түзілуіне әкелетін процесс, екі немесе бірнеше функционалдық топтарды құрайды, өзімен бірге алып жүре бөлетін осы топтардың есебіне мынадай заттар, мысалы, су, аммиак, галоген сутек және тағы басқалары жатады. Жоғарғы молекулалық қосылыстардың табиғи полимерлерге крахмал мен целлюлоза қызмет етеді, элементарлық топшалардан құрастырылған, моносахаридтердің қалдығы болып табылады (глюкоза) және де ақуыздар элементарлық топшалар амин қышқылдарының қалдығы ретінде көрініс табады; бұған тағы да табиғи каучук жатады. Синтетикалық жоғарғы молекулалық қосылыстар барлық көп мағынаға ие болады, оларды синтетикалық жоғарғы полимерлер деп атайды. Бұл әртекті материалдар кейде арзан шикізат пен мүмкіндігі мол материалдар алынады; Олардың негізінде пластикалық массалар ( пластмасса) –күрделі композициялар алады, осыған әртүрлі толықтырғыштар мен қосымшалар енгізеді; полимерлерге қажетті техникалық қасиеттегі кешен мен синтетикалық талшық береді. Полмерлер мен пластмассалар негізінде құнды табиғи материалдарды алмастырғыштар болып табылады ( металдар, ағаштар, тері, клегей және тағы басқалары). Синтетикалық талшықтар натуралды – жібекті, жүнді, мақталы қағазды сәтті алмастырады. Осы жағдайды ескеру керек, материалдардың қатардағы қасиеттерінің негізінде синтетикалық полимерлер жиі табиғи, полимерден асып түседі. Берілген техникалық қасиеттерінің кешенінде пластикалық массалар, талшық және басқа қосылыстар алуға болады. Полимеризациялану реакциясы. Полиэтилен. Полимеризациялану – бұл бірдей молекулалы тым ірі тізбекті қосылыс. Қарапайым жағдайда полимеризация реакциясы азот оксиді (4) мысалында қарастырылған. Полимеризация реакциясы шексіз қосылыстарға тән. Мысалы: Этиленнен жоғарғы молекулалық зат –полиэтилен түзіледі. Этиленнің молекулалық қосылысы екі қос байланыс жерінде үзіледі.
СН
= СН 2 +СН 2 = СН
2 + СН
2 = СН
2 +… →
→-----СН 2 - СН 2 - + СН
2 –СН
2 - + СН
2 - + +… → +… → СН 2 – СН 2 – СН
2 – СН
2 – СН
2 - +
n СН 2 = СН 2 → ( - СН 2 –СН
2 -) n қысқаша түрде мына реакцияның теңдеуі былай жазылады. Мұндай молекулалардың соңына ( макромолекулалар) қандайда бір бос атомдар мен радикалдар қосылады ( этиленнен шыққан сутек атомдары). Реакция өнімі –полимер деп (грек тілінен поли-көп, мерос –бөлім) аталады. Полимеризация реакциясына қатысатын бастапқы затты мономерлер деп атайды. Полимер -өте жоғарғы молекулалық массалы зат, олардың молекулалары үлкен қайталанатын сандық топтардан тұрады және бірдей түзіліске ие болады. Мысалы, полиэтиленнің топтық атомдары элементарлық звенолар болып табылады – СН
2 –СН
2 –
жүктеу/скачать 0,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|