Кафедрасының оқытушысы Э. Ж

«Этнопсихология»

ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАСЫ

СЕМЕЙ

2013

Құрастырған: психология

кафедрасының оқытушысы __________ Э.Ж.Кабдуалиева
Кафедра мәжілісінде бекітілген:

Хаттама № « » 2013ж

Психология кафедрасының

меңгерушісі, псх.ғ.к. _____________ Г.К.Джумажанова

Психология-педагогика факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде талқыланып, бекітілді:

Хаттама № « » 2013ж

Хаттама № « » 2013ж

Мазмұны

2 Нормативтік сілтемелер

3 Жалпы ережелер

4 Оқу пәнінің мазмұны (модуль)

5 СӨЖ тақырыптары

6 Пәннің оқу-әдістемелік картасы

7 Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілу картасы

8 Әдебиеттер

«Этнопсихология» пәнінің оқу-әдістемелік кешенінің құрамына кіретін оқытушыға арналған пәннің жұмыс бағдарламасы 050103 «Педагогика және психология» мамандығының студенттеріне арналған.

Осы «Этнопсихология» пәнінің оқытушыға арналған жұмыс бағдарламасы берілген пән бойынша оқу үрдісін ұйымдастырудың тәртібін төмендегі нормативтік құжаттар негізінде жүзеге асырады:

- «5В010300» «Педагогика және психология» мамандығының 3.08.275-2006 бекітілген ҚР МЖМБС мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты;

- «5В010300» «Педагогика және психология» мамандығының типтік оқу жоспары;

- СТУ 042-РГКП-СГУ-5-2012 Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерін әзірлеуге және рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар университет стандарты;

- ДП 042-1.07-2012 «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің мазмұны мен құрылымы» құжаттық іс-жоспары.

3.1 Пәннің қысқаша мазмұны

Этникалық психология-грек тілінен аударғанда тайпа, халық туралы ғылым деген мағынаны білдіреді. Этнопсихологиялық құбылыстардың функциясын, мазмұнын, көріну спецификасының түп негізін түсіну үшін, психология мен жоғарыда қарастырылған ғылымдарды дұрыс түсінуіміз керек. Отандық этнография-ғылым ретінде пайда болып, ұлттардың, ұлт өкілдерінің салт-дәстүрлерін, сенім-нанымдарын, өмір сүру стилін, тәсілін, тұрмыстық айырмашылықтарды, мәдени байланыстарын, психологиялық мінездемелерін талдап, түсіндіруге бағытталған. Этнопсихология курсы бүгінгі күннің талабына сай «педагогика және психология» мамандығы студенттері үшін негізгі базалық пән болып есептеледі. Бұл курста этнопсихологияның жалпы мәселелері, әсіресе ұлт проблемасы және тұлғаның ұлтжандылық сезімі мен қасиеті, сапалары жөніндегі ғылыми-қолданбалы ақпарат осы заманғы этнопсихологиялық теориялар негізінде

3.2 Пәнді оқытудың мақсаты:

Студенттердің қазіргі өмірдегі этнопсихологиялық білімдерін, осылардың таңдалынған мамандық шеңберінде кәсіби қалыптасу процесіндегі рөлі мен оның мәнін анықтау, зерттеуге қызығушылығын тудыру. Студенттерде гуманистік көзқарас, психологиялық-педагогикалық творчествалық ойлау, коммуникативті хабардарлықты дамыту арқылы тұлғалық потенциалын өздігінше жетілдіруге басымдылығын қалыптастыруды мақсат етіп қояды.

Этнопсихология пәнінің мазмұнын білу;

Ұлт, халық, этнос арасындағы айырмашылықтарды ажырата білуге көмектесу;

Этнопсихологиялық талдау тәсілдері мен әдістер жүйесі;

Этнопсихологиялық бақылау, талдау, зерттеу жүргізе білу.
1 Кесте

Курс	Семестр	Кредит	ДС (сағ)	СПС (сағ)	Лаб. (сағ)	ОСӨЖ (сағ)	СӨЖ(сағ)	Бар (сағ)	Бақылау түрі
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
ІV	7	3	30	15	-	22,5	67,5	135	емтихан

4 ОҚУ ПӘНІНІҢ (МОДУЛЬДІҢ) МАЗМҰНЫ

2 Кесте

Тақырыптардың атауы мен мазмұны	Сағат саны
1	2
Дәріс сабақтары
Тақырып 1. 1 Модуль Этнопсихология пәні, міндеті туралы жалпы түсінік. Этнопсихология пәні, міндеті туралы түсінік. Ұлт, этностық топ, этностық сана-сезім ұғымдарындағы мазмұндық айырмашылықтар. Шетел және кеңес психологтарының жүргізген тәжірибелік зертеулері. Ұлттық әдет-ғұрыптардың ерекшеліктері. Ұлттық тұлғаның этникалық құрылымы.	2
Тақырып 2. Ұлттық сана-сезім мәселесі. Сана-сезімді зерттеудегі тарихи және психологиялық ұстанымдар. Сана - сезім мәселелерін зерделеуде қазақстандық ғалымдардың қосқан үлесі. Ұлттық сана-сезім мен этностық қарым-қатынас ерекшеліктері. Ұлттық психологияның принциптері. Ұлт психологиясының құрылымы мен қасиеттері	2
Тақырып 3. ХХ ғасырдың екінші жартысындағы этникалық қайта тірілу. Этникалық ерекшелік туралы түсінік. Қазіргі кездегі этникалық иденттілік өсуінің психологиялық себептері. Мұрагерлеріміздің, қазақ баласын қазақша оқытып, тәрбиелейік.	2
Тақырып 4. Мәдениет және ұлыстағы тұлға. Әлеуметтену, инкультурация, мәдени трансмиссия. Әлеуметтенудің салыстырмалы – мәдениетін зерттеу: архивтік, өрістік және эксперименталды зерттеулер. Р.Ронердің этнографиялық зрттеулері. Американдық ғалым Г.Барридің басшылығымен жүргізілген архивтік зерттеулер және т.б.	2
Тақырып 5. Жаңа мәдениетті ортаға бейімделу Бейімделу. Мәдениеттеу. Лайықтау. Мәдениеттілігі естен тану мәдениетаралық бейімделудің кезеңдері. Жаңа мәдениеттілігі ортаға бейімделу процесіне әсер етуші фактор. Топтардың контактілері. Мәдениетаралық бейімделуге дайындалу. «Ассимилятормен»мәдениеттілігі немесе мәдениаралық сезгіштікті жоғарлату техникасы	2
Тақырып 6. Ұлттық тәлім-тәрбие мәселесі. Ұлттық тәлім-тәрбиенің қазіргі этнопсихологиялық теорияларын классификациялау. Қазіргі кездегі тәрбие үрдісінің ерекшеліктері. Ұлттық тәлім-тәрбие ұғымы. Ұлттық психология –қоғамдық сана –сезімінің маңызды компаненті ,қоғамдық сана –сезімнің маңызды компоненті. Қоғамдық психологияның құрамды белгісі. Адамдар мен топтардың қимыл әрекетінде көрінетін олардың қоғамдық сана-сезімінің барлық формасын қамтитын идеология, мораль, дін,ғылым, өнер, философия	2
Тақырып 7. Ұлттық дүние танымды қалыптастыуда салт- дәстүрдің алатын орны. Ұлттық дүние танымды қалыптастыруда салт дәстүрдің алатын орнын анықтаудың маңызы Ұлттық тұлғаның дүниетанымын қалыптастырудағы ғылыми категориялық түсінік. Этноса тән дүниетаным ерекшеліктері. Бүгінгі танда Қазақстанда білім беру саласында жалпы білім берудің мемілекеттік стандарттары. Ұлттық тәрбие мәдениет пен өнер негізінде тәрбие беру.	2
Тақырып 8. Этникалық конфликтілер: пайда болу себептері және реттеу тәсілдері. Этникалық конфликтілерді анықтау және жіктеу. Этникалық конфликтілер: пайда болуы. Этникалық конфликтілер: өтуі. Этникалық конфликтілерді реттеу
Тақырып 9. Жаңа мәдениетті ортаға бейімделу. Бейімделу. Мәдениеттеу. Лайықтау. Мәдениеттілі естен тану және мәдениетаралық бейімделудің кезеңдері. Жаңа мәдениеттілі ортаға бейімделу процесіне әсер етуші фактор. Топтардың контактілері. Мәдениетаралық бейімделуге дағдылану. «Ассимилятормен мәдениеттілі» немесе мәдениетаралық сезгіштікті жоғарылату техникасы
Тақырып 10. Ұлттық тәлім-тәрбие мәселесі. Ұлттық тәлім-тәрбиенің қазіргі этнопсихологиялық теорияларын классификациялау. Қазіргі кездегі тәрбие үрдісінің ерекшеліктері. Ұлттық тәлім-тәрбие ұғымы.
Тақырып 11. Ұлттық дүниетанымды қалыптастыруда салт-дәстүрдің алатын орны. Ұлттық дүниетанымды қалыптастыруда салт-дәстүрдің алатын орнын анықтаудың маңызы. Ұлттық тұлғаның дүниетанымын қалыптастырудағы ғылыми категориялар туралы түсінік. Этносқа тән дүниетаным ерекшеліктері
Тақырып 12. Тұлғаның ұлтжандылық сезімі мен қасиеті, сапалары
Тақырып 13. Ұлттық мінездің нышандары
Тақырып 14.Этнопсихологиялық құбылыстардың функциясы, мазмұны
Тақырып 15.Толық этностық бірлікте халықтардың ұлттық психологиясы
Тәжірибелік (семинар) сабақтар
№1 Семинар.Этнопсихология пәні, міндеті туралы жалпы түсінік. Этнопсихология пәні, міндеті туралы жалпы түсінік беру. Этнопсихология пәні, міндеті туралы түсінік. Ұлт, этностық топ, этностық сана – сезім ұғымдарындағы мазмұндық айырмашылықтар. Ұлттық тұлғаның этникалық құрылымы.	1
№2 Семинар. Ұлттық сана-сезім мәселесі. Ұлттық сана-сезім мәселесі жайлы мағлұмат беру. Сана-сезімді зерттеудегі тарихи және психологиялық ұстанымдар. Сана-сезім мәселелерін зерделеуде қазақстандық ғалымдардың қосқан үлесі. Ұлттық сана-сезім мен этностык қарым-қатынас ерекшеліктері	1
№3-семинар. ХХ ғасырдың екінші жартысындағы этникалық қайта тірілу. Этникалық ерекшелік туралы түсінік беру. Этникалық ерекшелік туралы түсінік. Қазіргі кездегі этникалык иденттілік өсуінің психологиялық себептері. Мұрагерлеріміздің, қазақ баласын қазақша оқытып, тәрбиелейік.	1
№4-семинар. Мәдениет және ұлыстағы тұлға. Әлеуметтену, инкультурация, мәдени трансмиссия ұғымдарына түсінік беру. 1. Әлеуметтену, инкультурация, мәдени трансмиссия. 2. Әлеуметтенудің салыстырмалы-мәдениетін зерттеу: архивтік, өрістік және эксперименталды зерттеулер.	1
№5 семинар. Жеке тұлғаны зерттеудің этнопсихологиялық мәселелері. Жеке тұлғаны зерттеудің этнопсихологиялық мәселелері жайлы түсінік беру. 1.Ұлттық мінез бе,әлде менталдылық па? 2.Қалыптылық және ауытқыу мәселесі	1
№6 семинар.Әлеуметтік мінез-құлықты реттеудің вариативтік мәдениеті. Мәдениеттің регулятивті функциясы жайлы түсінік беру. 1. Мәдениеттің регулятивті функциясы. 2. Жеке тұлғалық немесе бірлестік.	1
№7 семинар. Этносаралық қарым-қатынас Этносаралық қатынастардың психологиялық детерминаттары жайлы мағлұмат беру. 1. Тұлғааралық және топаралық қарым-қатынас. 2. Этносаралық қатынастардың психолоғиялық детерминаттары. 3. Әлеуметтік және этностық ұқсастық.	1
№8- семинар. Этникалық конфликтілер: пайда болу себептері және реттеу тәсілдері. Этникалық конфликтілерді анықтау және жіктеу жайлы мағлұмат алу. Этникалық конфликтілерді анықтау және жіктеу. Этникалық конфликтілер: пайда болуы. Этникалық конфликтілер: өтуі. Этникалық конфликтілерді реттеу	1
№9-семинар. Жаңа мәдениетті ортаға бейімделу. Бейімделу. Мәдениеттеу. Лайықтау ұғымдарына түсінік беру. 1. Бейімделу. Мәдениеттеу. Лайықтау. 2. Мәдениеттілігі естен тану мәдениетаралық бейімделудің кезеңдері. 3. Жаңа мәдениеттілігі ортаға бейімделу процесіне әсер етуші фактор. 4. Топтардың контактілері. 5. Мәдениетаралық бейімделуге дайындалу	1
№10-семинар. Ұлттық тәлім-тәрбие мәселесі. Ұлттық тәлім-тәрбие ұғымына түсінік беру. 1.Ұлттық тәлім-тәрбиенің қазіргі этнопсихологиялық теорияларын классификациялау. 2. Қазіргі кездегі тәрбие үрдісінің ерекшеліктері. 3. Ұлттық тәлім-тәрбие ұғымы.	1
№11-семинар. Ұлттық дүниетанымды қалыптастыруда салт-дәстүрдің алатын орны. Ұлттық дүниетанымды қалыптастыруда салт-дәстүрдің алатын орнын анықтаудың маңызы жайлы түсінік беру. 1. Ұлттық дүние танымды қалыптастыруда салт дәстүрдің алатын орнын анықтаудың маңызы . 2.Ұлттық тұлғаның дүниетанымын қалыптастырудағы ғылыми категориялық түсінік.
3. Этноса тән дүниетаным ерекшеліктері.	1
№12-семинар. Тұлғаның ұлтжандылық сезімі мен қасиеті, сапалары
№13-семинар.Ұлттық мінездің нышандары
№14-семинар.Этнопсихологиялық құбылыстардың функциясы, мазмұны
№15-семинар.Толық этностық бірлікте халықтардың ұлттық психологиясы

5 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ

1. 
   Этнопсихология пәні, міндеті туралы жалпы түсінік
   
2. 
   Ұлттық сана-сезім мәселесі.
   
3. 
   XX ғасырдың екінші жартысындағы этникалық қайта тірілу.
   
4. 
   Мәдениет және ұлыстағы тұлға
   
5. 
   Жеке тұлғаны зерттеудің этнопсихологиялық мәселелері.
   
6. 
   Әлеуметтік мінез-құлықты реттеудің вариативтік мәдениеті.
   
7. 
   Этносаралық қарым-қатынас психологиясы.
   
8. 
   Этникалық конфликтілер: пайда болу себептері және реттеу тәсілдері
   

3-Кесте

Тақырыптар			Көрнекі құралдар, плакаттар, лабораториялық стендтер	Өз бетімен дайындалу сұрақтары	Бақылау түрі
Дәріс сабақ	Семинар сабақ	Лаборато рия лық сабақ
1	2	4	5	6
Этнопсихология пәні, міндеті туралы жалпы түсінік.	Этнопсихология пәні, міндеті туралы жалпы түсінік.		Кітап көрмесі, портрет, интерактивті тақта	Зерттеу еңбектермен жұмыс	Жазбашаауызша
Ұлттық сана-сезім мәселесі	Ұлттық сана-сезім мәселесі		Модульді оқыту технологиясы	Монографиялық зерттеулер оқу	Жазбашаауызша
XX ғасырдың екінші жартысындағы этникалық қайта тірілу	XX ғасырдың екінші жартысындағы этникалық қайта тірілу		Интерактивті тақта, кестелер, суреттер	Библиографиялық жұмыс	Жазбашаауызша
Мәдениет және ұлыстағы тұлға.	Мәдениет және ұлыстағы тұлға.		Баспасөз материалдар, сын тұрғысынан ойлау технологиясы	Баспасөз материалдарымен жұмыс	Жазбашаауызша
Жеке тұлғаны зерттеудің этнопсихологиялық мәселелері.	Жеке тұлғаны зерттеудің этнопсихологиялық мәселелері.		Кітаптар, кесте	Айтыстарын зерделеу	Жазбашаауызша
Әлеуметтік мінез құлықты реттеудің вариативтік мәдениеті.	Әлеуметтік мінез құлықты реттеудің вариативтік мәдениеті.		Альбомдар, суреттер, интерактивті тақта	Туындыларындағы қарсылық сарынды анықтау	Жазбашаауызша
Этносаралық қарым-қатынас психологиясы.	Этносаралық қарым-қатынас психологиясы.		бақылау тапсырмалары	«Үш жігіт», «Қасқыр» туындыларына теориялық талдау	Жазбаша
Этникалық конфликтілер: пайда болу себептері және реттеу тәсілдері.	Этникалық конфликтілер: пайда болу себептері және реттеу тәсілдері.		Кітаптар, суреттер, кестелер, бейнетаспалар	Шығармаларының мазмұнына талдау	Жазбашаауызша
Этникалық конфликтілер: пайда болу себептері және реттеу тәсілдері.	Этникалық конфликтілер: пайда болу себептері және реттеу тәсілдері.		Интерактивті тақта, теориялық зерттеулер	Әдеби-теориялық кітаптар мен зерттеулерді оқу	Жазбашаауызша
Жаңа мәдениетті ортаға бейімделу	Жаңа мәдениетті ортаға бейімделу		Сын тұрғысынан ойлау технологиясы, баспасөз материалдары	Зерттеулерді саралау	Жазбашаауызша
Ұлттық дүниетанымды қалыптастыруда салт-дәстүрдің алатын орны.	Ұлттық дүниетанымды қалыптастыруда салт-дәстүрдің алатын орны.		Зерттеу еңбектері, Интерактивті тақта	Әдеби-зерттеу еңбектерін оқу.	Жазбашаауызша
Тұлғаның ұлтжандылық сезімі мен қасиеті, сапалары	Тұлғаның ұлтжандылық сезімі мен қасиеті, сапалары		Кітаптар, суреттер, кестелер, бейнетаспалар	Шығармаларының мазмұнына талдау	Жазбашаауызша
Ұлттық мінездің нышандары	Ұлттық мінездің нышандары		Интерактивті тақта, теориялық зерттеулер	Әдеби-теориялық кітаптар мен зерттеулерді оқу	Жазбашаауызша
Этнопсихологиялық құбылыстардың функциясы, мазмұны	Этнопсихологиялық құбылыстардың функциясы, мазмұны		Сын тұрғысынан ойлау технологиясы, баспасөз материалдары	Зерттеулерді саралау	Жазбашаауызша
Толық этностық бірлікте халықтардың ұлттық психологиясы	Толық этностық бірлікте халықтардың ұлттық психологиясы		Зерттеу еңбектері, Интерактивті тақта	Әдеби-зерттеу еңбектерін оқу.	Жазбашаауызша

7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ

4-Кесте

1. 
   ӘДЕБИЕТТЕР:
   

1. 
   Стефаненко Т.Г. Этнопсихология. М., 1999
   
2. 
   Жарықбаев Қ. Этнопсихология: ұлт тәрбиесінің өзегі. Алматы., Білім. 2005ж
   
3. 
   Табылдиев Ә. Этнопедагогикалық қазақша-орысша сөздік. Алматы., 2002ж
   
4. 
   Этнопедагогика және этнопсихология. Алматы., 1994ж
   
5. 
   Жүкеш Қ. Ұлттық психологияның сипаты. Көмекші құрал. Алматы., 1993ж.
   
6. 
   Жарықбаев Қ.Б. Жан тану негіздері. А., 2005