Отынның ең маңызды сипаттамасы болып, оның жануындағы меншікті жылулығы есептеледі. Отынның жануындагы меншікті жылулығы (Дж/кг) деп, қатты, сұйық немесе газ түріндегі (әдеттегі физикалық жағдайы) отындардың толық жану кезінде бөлінген жылулық мөлшерінің, оның массасына қатынасын айтады.
Отынның жану жылулығын, элементарлы құрамдары нәтижесінде немесе экспериментті жолмен талдау арқылы анықтауға болады. Отынның жоғарғы және төменгі жану жылулыгы деп ажыратады. Жогаргы Qbp жану жылулыгы деп, отынның ылғалының булануы мен ылғалдығын, еркін және байланысты сутегінің жану кезінде алынған жылулық шығынын есепке алмай анықтауын айтады.
Төменгі Qbp жану жылулығы деп, ылғалдың булану процессіндегі жылулық шығынын есепке ала отырып, анықтауын айтады. Отынның жұмысшы массасының жануындағы төменгі және жоғарғы меншікті жылулығы арасындағы байланыс теңдеуі, мына түрінде жазылады:
qHP= qBP - 0,025(9HP + WP) =
Қатты және сұйық отындардың жүмысшы массасының жануындағы төменгі жылулығын (МДж) шамамен Д.И.Менделеевтің формуласы бойынша анықтауға болады:
qHp=0,339Ср+1,25Hр-0,109(Oр-Sлр) -0,225HP-0,025 W , немесе
qHp = 0,339 Ср + 1,03HP - 0,109(OР-SЛР)- 0,025 WP
Әртүрлі отындардың шығынын өзара салыстыру үшін, «Шартты отын» деген ұғымды қолданады, оның жануындағы меншікті жылулығын qус=29,33 МДж тең деп қабылдайды. Шартты отынды қайта есептеу үшін, сол отын шығынын өлшемсіз коэффициентке көбейту қажет:
Э = днр /29,33, (6.8) немесе Вус = В QHP/Qус,
мұндағы В - нақтылы отын шығыны; QHP -оның жанудағы жылулығы.
Қорытынды.
Отын – негізгі құрамдас бөлігі көміртегі болып табылатын, жылу энергиясын жағу кезінде, алу мақсатында қолданылатын зат. Отынның шығарылуы бойынша табиғи (мұнай, көмір, табиғи газ, жанғыш тақтастар, шымтезек, ағаш) және жасанды (кокс, моторлық отын, генераторлық газдар және т.б.), агрегаттық күйі бойынша – қатты, сұйық және газ тәрізді болып бөлінеді. Отынның негізгі сипаттамасы – жану жылулығы. Техниканың дамуымен байланысты «отын» термині кең мағынада қолданыла бастады және энергия көздері (мысалы, ядролық отын) болып қызмет ететін барлық материалдарға таралады, жылу энергиясын алуға қолданылатын жанғыш заттар.
Қатты отын - көміртекті жанғыш заттар: ағаш, тас және қоңыр көмір, тақтатас, шымтезек, сондай — ақ қазандықтарды жағуға арналған заманауи материалдар-түйіршіктер мен брикеттер.
Қазандыққа арналған отынның тағы бір кең таралған түрі — сұйық. Бұл, ең алдымен, дизель отыны немесе солярка, ол сұйық отын қондырғыларының басым көпшілігінде қолданылады — немесе әдетте газбен жұмыс істейтін және магистральдардағы апат кезінде дизель отынына ауысатын аралас. Дизель отыны негізгі отын ретінде де, резервтік отын ретінде де ыңғайлы, бірақ оның құны өте жоғары.
Сонымен, Ресейдегі қазандықтар үшін ең көп таралған отын-бұл көмірсутек қосылыстарының қоспасынан тұратын табиғи газ. Бұл табиғи жер қойнауынан, әдетте жеке кластерлер ретінде немесе мұнай кен орындарының үстіндегі газ қақпақтары ретінде алынатын пайдалы қазбалар. Ол сондай-ақ мұнай мен суда еріген түрінде болады.
Отынның құрамы жанғыш және жанбайтын бөліктерден тұрады. Отынның жанғыш бөліктері көміртегі (С), сутегі (Н), оттегі (О), азот, (N) және күкірттен (S) құралған органикалық қоспалардан тұрады. Жанбайтын бөліктері күл (мен ылғалдан (W) тұратын минералдық қоспалардан құралады.
Отынның ең маңызды сипаттамасы болып, оның жануындағы меншікті жылулығы есептеледі. Отынның жануындагы меншікті жылулығы (Дж/кг) деп, қатты, сұйық немесе газ түріндегі (әдеттегі физикалық жағдайы) отындардың толық жану кезінде бөлінген жылулық мөлшерінің, оның массасына қатынасын айтады.