Карагандинская государственная медицинская академия
жүктеу/скачать 1,43 Mb.
|
Адам эмбриологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- Көрнекі материал
| Ұрықтық кезең
Гаструляция – ұрық жапырақшаларының пайда болу үрдісі ұрық жасушаларының орын ауыстыру қабілетінің қалыптасуымен тығыз байланысты. Адам ұрығында гаструляция деламинация және иммиграция арқылы іске асырылады. Деламинация – ұрықтың екі жапырақшаға - эпибласт және гипобластқа бөлінуі. Бұл құбылысқа белгілі бір мезгілде ұрықтың бластомерлерінің бөлінуі ұрықтың сыртқы бетіне параллельді жазықтықта өте бастауы, сонымен қатар жасушалардың бір қабаты екіге жарылуы жауапты. Осындай гаструляция барысында ұрық сыртқы жазық жасушалар қабатынан (эктодерма) және ішкі биік жасушалардан тұратын қабатынан (энтодерма) тұратын шарға айналады. Иммиграция кезінде эктодерманың қабырғасынан жасушалар белсенді түрде бөлініп шығып екі жапырақшаның арасында үшінші жапырақшаны мезодерманы түзейді. Гаструляцияның алғашқы фазасы эмбриогенездің 7 тәулігінде басталып имплантациямен қатар өтеді. Бұл фаза деламинация әдісімен іске асырылады. Эмбриобласт екі жапыраққа жарылады: сыртқы – біріншілік эктодерма немесе эпибласт. Эпибласт – трофобластқа бағытталған ұрықтың сыртқы беті, мұның құрамындағы жасушалардан эктодерма, мезодерма және хорда дамиды. Еікнші жапырақшасы бластоциста қуысына қарай бағытталған ішкі жасушалар тобы – гипобласт, мұның құрамына ұрықтық және ұрықтан тыс энтодерма материалдары кіреді. Ұрықтық дамудың сегізінші тәулігінде эпибласттан амнион көпіршігінің төменгі қабырғасы түзіледі. Ал гипобласттан сарыуыз көпіршігінің жоғарғы бөлігі дамиды. Деляминацияның соңынан апйда болған ұрықтың сыртқы және ішкі жапырақшаларынан бластоциста қуысына көшкен жасушалардан, ұрықтан тыс мезодерма қалыптасады. 11-тәулікке қарай бұл жасушалар бластоциста қуысын толтырады. Пайда болған мезинхима трофобластқа қарай өсіп, біртіндеп оның ішіне енеді. Осының нәтижесінде ұрықтан тыс мүше – хорион қалыптасады. Бұл хорион – біріншілік бүрлері бар ұрықтың бүрлі қабығы болып табылады. Гаструляцияның екінші фазасы эмбриогенездің 14- 15-ші тәулігінде басталады, имиграцияның нәтижесінде жасушалар көшеді. Бұл амнион көпіршігінің түбіндегі жасушалардың белсенді түрде көбейіп алдымен ұрықтың алдыңғы артқы бөлігіне қарай, сосын ортасына жинақталып барып созылады да, осының нәтижесіне ұрықтың біріншілік жолағы пайда болады. Бұдан мезодерма қалыптасады. Ұрықтың бас бөлігіндегі бір топ жасушалар тобынан біріншілік түйін пайда болады. Бұл түйіннен хорда бастауы қалыптасады да, біліктік қаңқаны түзеді. Кейіннен хорда инволюцияға ұшырайды. Біріншілік жолақтың материалы сыртқы жапырақша мен ішкі жапырақша арасына көшіп, мезодерманың екі қанатшасын қалыптастырады. Осылардың нәтижесінде ұрық үш қабатты жалпақ дискі тәрізді болып құрамында экто-мезо-энтодермадан тұратын қалыпқа келеді. Көрнекі материал Адам сперматозоиды Аналық жыныс жасушасы Синкарион Морула Бластоциста Ұрықтың дамуы мен провизорлы мүшелердің қалыптасуының кестесі 2. 1 . 3. 4. 5. 6. жүктеу/скачать 1,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|