Казахстан республикасы бiлiм ж?Не ?Ылым министiрлiгi
Алғашқы көмек көрсетушіге қойылатын талаптар
жүктеу/скачать 1,21 Mb.
|
МГ еңбекті қорғау 2021
- Бұл бет үшін навигация:
- Адам ағзасы туралы қысқаша ақпарат
| Алғашқы көмек көрсетушіге қойылатын талаптар
Зардап шегушіге алғашқы көмек көрсетудің тиісті сапасын қамтамасыз ету үшін оны көрсететін адам: көмек көрсету кезіндегі іс-қимыл тәртібін; адам организмінің өмірлік маңызды функциялары бұзылуының негізгі белгілерін; алғашқы көмек көрсету қағидаларын, әдістерін, тәсілдерін; көмек көрсету кезіндегі іс-қимыл алгоритмдерін және әртүрлі жарақаттар кезінде зардап шегушіге берілетін негізгі көлік жағдайларын білуге тиіс. Алғашқы көмек беруші: - жарақат алған жағдайды тез және дұрыс бағалау; - жарақаттың түрін анықтау және зақымданудың ауырлық дәрежесін бағалау; - зардап шегушіге алғашқы көмек көрсету іс-шараларын өткізу бойынша тез және сауатты шешім қабылдау (алғашқы көмек көрсетудің қажетті іс-шараларының көлемін және оларды өткізудің реттілігін айқындау); - жоғарғы тыныс жолдарының өткізгіштігін қалпына келтіру (жоғарғы тыныс жолдарынан бөгде заттарды алып тастау тәсілдерін меңгеру); - қарапайым жүрек-өкпе реанимациясын жүргізу (өкпені жасанды желдетуді және жанама жүрек массажын орындау); - табельдік және қол астындағы құралдарды қолдана отырып, қан кетуді әртүрлі тәсілдермен тоқтатуға (жгут, қысым таңғыш салу, ыдысты саусақпен басу, буынға қолды барынша бүгу) ; - бас, мойын, кеуде, іш, аяқ-қол жарақаттарымен жараларды емдеу және таңудың әртүрлі түрлерін қолдану; -сынықтар кезінде аяқ-қолдардың иммобилизациясын табельдік құралдар мен қолда бар материалдардың көмегімен жүргізу (иммобилизациялайтын таңғыштар салу); - зардап шегушіні тасымалдау кезінде табельдік және қолда бар құралдарды пайдалану; - әр түрлі жарақаттар кезінде зардап шегушіге қажетті көліктік жағдай беру және зардап шегушіні тұрақты күйде бүйіріне жатқызу; - улану, күйік, үсік шалу, тоңазу кезінде көмек көрсету. Адам ағзасы туралы қысқаша ақпарат Адам анатомиясы мен физиологиясының негіздерін білу жазатайым оқиға кезінде зардап шеккендерге алғашқы көмек көрсету үшін дұрыс шешім қабылдау және әрекет ету үшін қажет. Дене - бұл біртұтас жүйе, онда әр органның формасы мен құрылымы оның функциясымен тығыз байланысты. Онда әртүрлі функцияларды орындайтын дененің бөліктері: жүрек, тамыр жүйесі, өкпе, бүйрек, бауыр және басқа да өмірлік және қажетті жүйелер мен органдар (слайд 4.5.1). Кейбір органдар зақымданудан қорғайды, басқалары дененің қозғалысын қамтамасыз етеді, үшіншіден, тамақ организм салынған заттарға айналады, төртіншісі дененің барлық мүшелеріне үнемі қан жеткізеді. Адам ағзасында жалпы функцияларды бірлесіп орындайтын мүшелер тобы бар. Бұл өз қызметінде өзара байланысты органдар жүйесі. Бір уақытта оларда болатын келісілген процестер бүкіл ағзаның өмірін қамтамасыз етеді. Тірек-қимыл жүйесі сүйек қаңқасынан, шеміршектен және оларға бекітілген жолақты бұлшықеттерден тұрады. Қаңқаның өзі адамның маңызды мүшелерін қолдау, жылжыту және қорғау функциясын орындайды. Мысалы, ми бас сүйегінде, ал жұлын-жұлын каналында, кеуде сүйектері жүректі, өкпені және басқа мүшелерді, жамбас сүйектерін – генитурарлық жүйенің мүшелерін қорғайды (слайд 4.5.2). Сүйектердің бір-бірімен қозғалмалы буындары буындар деп аталады, ал жүруге, еңбек процестеріне, басқа әрекеттерге байланысты барлық қозғалыстар сүйектерге тікелей сіңірлер арқылы қосылатын бұлшықеттердің көмегімен жүзеге асырылады. Тыныс алу органдары адамға организм мен қоршаған орта арасындағы тұрақты газ алмасуды қамтамасыз етеді. Бұл жағдайда ауа өкпеге мұрын қуысынан басталатын ауа жолдары арқылы өтеді, онда ауа мұрын арқылы өтеді. Мұрын қуысында ауа жылынып, мұрын жолдарының қабырғаларында орналасқан шаң мен микробтардан босатылады. Жұтқыншақта көмей (тыныс алу) және көмейдің артында орналасқан өңеш пайда болады. Кеуде қуысы арқылы ауа трахеяға, содан кейін бронхтар арқылы өкпеге өтеді. Өкпеде қанды оттегімен қанықтырудың және оның көмірқышқыл газын қайтарудың үздіксіз процесі жүреді. Өмірлік маңызды тыныс алу процесі үздіксіз жүреді, сондықтан тыныс алу функциясының бұзылуы өлімге әкелуі мүмкін. Жүрек-тамыр жүйесіне жүрек, қан айналымы және лимфа жүйелері кіреді. Жүрек-қан айналымының негізгі органы. Жүрек жиырылуымен қанды қан тамырлары арқылы итеріп, оның үздіксіз қозғалысын қамтамасыз етеді. Жүрек тоқтауы керек-өлім келеді. Денедегі қанның қозғалысы артериялар, тамырлар және капиллярларға бөлінетін қан тамырлары арқылы жүзеге асырылады. Артериялар арқылы қан жүректен, ал тамырлар арқылы жүрекке өтеді. Артериялардағы қан қысымы тамырларға қарағанда әлдеқайда жоғары. Бұл айырмашылық қан кетудің түрін оңай анықтауға мүмкіндік береді, өйткені артериялық қан кету кезінде жарадан тән - пульсирленген ағынмен қан кетеді. Жүрек отходят ірі артерия, олар бойынша жою шаралары одан бірте-бірте ветвятся неғұрлым ұсақ артерия. Ең кішкентай артериялар бүкіл денеге енетін ең жұқа капиллярларға бөлінеді. Капиллярларда оттегі беріп, көмірқышқыл газымен қаныққан қан венозға айналады және тамырлар арқылы қозғала бастайды. Біртіндеп біріктіріліп, ұсақ тамырлар үлкейе бастайды. Лимфа жүйесі-клапандары бар жұқа қабырғалы тамырлар жүйесі. Лимфа капиллярлары тіндерден су мен еритін кристаллоидтардың сорылуын қамтамасыз етеді. Газ тәрізді ыдыраудан басқа барлық ыдырау өнімдері ағзадан сулы ерітінділер түрінде, негізінен бүйрек арқылы несеппен, ал ішінара тері арқылы термен және ішек арқылы нәжіспен шығарылады. Сонымен, әр жүйе өзіне тән белгілі бір функцияны орындайды, бірақ олардың қызметі өзара байланысты. Бұл дененің бірлігін тудырады. Оның жүйелерінің біріне кез-келген зиянды әсер бүкіл денеге зиян келтіретін басқа жүйелерде көрінеді. Мұндай зиянды әсер жарақат болып табылады. Осыған сүйене отырып, алғашқы көмек көрсету кезінде жүйелердің өзара байланысын және бүкіл ағзаның жеке органның немесе тіндердің жарақатына реакциясын ескеру қажет. жүктеу/скачать 1,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|