5. Орташа уақыт теңдеуін жазыңыз.
52
12 дəріс. Ұңғымалық термометрия əдісі. Ұңғымадағы табиғи жəне
жасанды жылу өрістері. Геотермиялық зерттеуді жүргізу əдістемесі
Термометрия əдісі ұңғымадағы жəне оны қоршаған тау жыныстарының
табиғи жəне жасанды жылу өрістерін зерттеуге негізделген.
Табиғи өріс
жердің тереңдік жылу өрісіне немесе жергілікті процесстеге
байланысты болуы мүмкін, яғни мысалға ұңғымаға газдың шығуынан немесе
жер асты сулардың ағынынан, тұздардың еруінен, радиоактивті элементтердің
ыдырауынан, сульфидті рудалардың тотығуынан.
Жасанды өріс
ұңғыманың арнайы жылытқыштарынан немесе цемент
сақинасының қатуынан, бұрғылау ерітіндісінің жылуының əсерінен туындауы
мүмкін. Ұңғымада туындайтын жылу өрістерінің барлығы 15.1 суретінде
көрсетілген.
Температуралық өлшемдер ұңғымада қалыптасқан немесе қалыптаспаған
жылу режимдерінде жүргізілуі мүмкін. Қалыптасқан режим кезінде ұңғыма
қабырғасының температурасы бұрғылау ерітіндісінің температурасынан
айырмашылығы болмайды, яғни олардың арасындағы жылу алмасу біткен.
Қалыптаспаған режим кезінде тау жынысы жəне бұрғылау ерітіндісі
арасындағы жылу алмасу процессі жүреді. Олардың арасындағы температура
айырмашылығы төмендегі формула бойынша анықталады:
мұндағы ∆t
0
– уақыттың бастапқы кездегі температура айырмашылығы
т
= 0;
d
- ұңғыма диаметрі;
а -
температура өткізгіш коэффициент.
Есептеулер стационарлы (тұрақты) режимді қалыптастыру үшін 100 тəулік
(ұңғыма диаметрі 20см болғанда) керек екендігін көрсетеді.
12.1 сурет – Ұңғымадағы жылу өрістерінің шығу тегінің классификациясы.
Достарыңызбен бөлісу: 
