Кәсіпкерлік тәуекелділіктің жіктелуі Орындаған: Курмангожина Мекрей, Мұқатаева Аружан Кәсіпкерлік тәуекел Кәсіпкерлік тәуекел – кәсіпорынның мүмкіндіктерінің әлеуетінен шыға отырып күтілген табыс мөлшерін ала алмау немесе пайда болуы мүмкін қауіптің әсерінен болатын ресурстарды жоғалту ықтималдығы. Тәуекелдердің жіктемесін әр түрлі ерекшеліктері бойынша жасалады:
Пайда болу себептері бойынша;
Кәсіпкерлік салалары мен функционалды түрлері бойынша;
Сақтандыру мүмкіндігі, жіберілу деңгейі бойынша.
Әрбір нақты жағдайда қойылған мақсатқа байланысты қандай да бір жіктеме қолданылады
Кәсіпкерлік тәуекел түрлері:
Сақтандыру мүмкіндігі бойынша:
сақтандырылатын сақтандырылмайтын
Әртараптандыру мүмкіндігі:
жүйелік жүйелік емес
Мәселелерді шешу сатыларына байланысты:
шешімдерді қабылдау аясындағы
шешімдерді жүзеге асыру аясындағы
Пайда болу табиғаты бойынша:
шаруашылық кәсіпкер тұлғасымен байланысты
ақпараттың жетіспеуімен байланысты
Масштабтары бойынша:
жергілікті мемлекеттік ғаламдық
Пайда болу аясы бойынша:
сыртқы ішкі
Әсер ету ұзақтылығы бойынша:
уақытша тұрақты
Күтілген нәтижелер бойынша:
спекулятивті қарапайым
Жіберілу дәрежесі бойынша:
жіберілетін шегіне жетке аппаты (катастрофалық)
Негізделу дәрежесі бойынша:
құқықтық құқықтық емес
Өндірістік тәуекел Өндірістік қызметтің кез келген түрлерін жүзеге асырумен, өнімді, тауарлар мен қызметтерді өндірумен байланысты. Себептері: - Өндірістің әр түрлі себептерден тоқтауы;
- Өндірістік қорлардың істен шығуы;
- Айналым құралдарының жойылуы;
- Құрал-жабдықты, шикізатты увқытысында жеткізбеу және т.б.
Өнім өндіруші мен тұтынушы арасындағы келісімшарт өз міндеттемелерін орындай алмауымен байланысты туындайтын өндірістік тәуекел. Қаржылық тәуекел Кәсіпкердің банктермен және басқа қаржылық институттармен қарым-қатынастар аясында пайда болады. Себептері: - Қарыз және меншікті қаражаттардың арақатынасының жоғары алшақтығы;
- Кредиторларға тәуелділік;
- Капиталдардың пассивтілігі;
- Бір жоба үлкен қаражаттарды орынсыз жұмсау.
Қаржылық тәуекел фирма қызметін қаржыландыру үшін қарыз алу нәтижесінде фирманың өз қаржылық міндеттемелерін орындай алмау мүмкіндігімен байланысты. Коммерциялдық тәуекел Кәсіпкермен өндірілген немесе сатып алынған тауарлар мен қызметтерді өткізу үрдісінде пайда болады. Сепебтері: Нарық конъюнктурасында, коммерциялық қызмет жүргізу барысында күтмеген өзгерістердің болуы. Қызмет ету барысында кәсіпкерлік фирмалар кезігетін тәуекелдердің түрлері
Заңды тәуекел
Инвестициялық тәуекел
Нарықтық тәуекел
Сақтандыру тәуекелі
Инновациялық тәуекел
Кәсіпкерлік қызметтің тәуекелінен болатын шығындар түрлері
Материалдық шығындар
Еңбек шығындары
Қаржылық шығындар
Уақыт шығындары
Шығындардың арнайы түрлеріне Адамдардың өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға, кәсіпкер беделіне зиян келтіру және басқа да қолайсыз әлеуметтік және моральдық-психологиялық факторлармен байланысты шығындарды жатқызуға болады. Шығындардың арнайы түрлерінің ерекше тобына – саяси сипаттағы факторлардың күтпеген әсерінен болатын шығындарды жатқызуға болады. Олар адамдардың қалыптасқан экономикалық жағдайына түсінбеушілік енгізеді, өндірістік-шаруашылық қызметтің ырғағын бұзады, шығындардың өсуіне және табыстардың төмендеуіне әкеледі. Назарларыңызға рахмет!
Достарыңызбен бөлісу: |
