Кіріспе Қазақстанның далалы аймақтарында қыстың күні қауіпті метеорологиялық құбылыс – қарлы боран
жүктеу/скачать 206,23 Kb.
|
Қарлы боран
- Бұл бет үшін навигация:
- Қарлы боранның тасымалдау қасиеті.
- Қардың қашықтыққа тасымалдануы.
- 3. сурет Қардын қашықтыққа тасымалдануын баланс арқылы еептеу
- Таулы борандар.
2. сурет Қармен немесе топырақпен жамылған жазық алқабтың желді шекарасына дейінгі қашықтыққа байланысты қарлы боран мен шанды боранның дамуы, а- алқабтың мәліметтері, б- П (к-к0)*100, k0 =60 және n=1,05; 1,10-ға тең болғандағы функцияның өзгеруі.
Егер көрсеткішті функцияның заңы осында жұмыс істесе және П саны 1,05 үлкен болса, онда қатты қоспаның тасымалдануының дамуы қисығы мынадай, жылдамдық алу аймағы ның бірінші екінің үш бөлігінде тасымалдау мүмкін болатын максимумның 3/1-нен кіші болады. Қарлы боранның тасымалдау қасиеті. Бірлік уақыт ішінде 1 метр бөлікте қарлы боранның ағыны қардың массасын алып өтсін. Q г/м*с – бұл көлем қардың жалпы шығыны деп аталады. Қарлы боран жылдамды алу аймағынан өткеннен кейін ол қарға қанығып алады. Осыдан кейін боранмен тасымалданатын қардын массасы көбеймейді де орташа күйінде Qn қалады осыны қарлы боранның тасымалдау мүмкіндігі деп атаймыз. Қардың қашықтыққа тасымалдануы. Осыдан ертеректе төменгі боранда қарды құм сияқты 100-деген километрге дейін желмне бірге тасымалданады деп ойлаған. Бірақта қардын тез еруінен борандағы бөлшектер алсықа тасымалдана алмайды. Боранның ішіндегі қиын құбылыстардың бірі қардың еруі. Қардың еруі қардың L3 қашықтыққа тасымалдануына әсер етеді. Борандағы қардың тезірек еруі келесі жағдайға байланысты болады: боранда қар барлық жағынан тез ериді, ал жерде жатқан қар бір жағынан ғана ериді, яғни жоғарғы жағы. 3. сурет Қардын қашықтыққа тасымалдануын баланс арқылы еептеу L3 көлемін анықтау үшін алдымен төменгі борандағы қардың жалпы шығынын есептейміз Qн қар жиану бассейнінде а-а сызығын боранның өткендегі Qн мөлшерін табайық. Желдің бағытына перпендикулярлы, АБ аймағындағы қардың қорынан және кеткен ақр бойынша , балансты аламыз: Qн=Тс (q-q3) L-ІsL бұл жерде: L – АБ аймағының ұзындығы; Тс - үрлену коэффициенті; Іs-қардың еруі, 1 км2 қар жамылғысында. Іs= I+Im тең бұл жерде I – қар жамылғысының бетінің еруі; Im – ұшып жүрген қардың еруі. Боранның бөлігін Іs табайық: Іs= bс*I0N= (Mс/m) бұл жерде I0 қардың еруінің қарқындылығы; bс қарлардың бір-біріне әсер ету коэфф.; N – АБ аймағындағы боранмен көтерілген қардын жалпы мөлшері; Mс – қардың массасы; m – бір қардың массасы. Qн= uсрМс бұл жердегі uср борандағы қардың іліну жылдамдығы мынаған байланысты: Im= bс*I0 (Qн/muср) мынаны қосамыз; Lэ= muср/ bс*I0 онда Im= Qн/ Lэ Бұл жағдайда Qн мынаған тең Qн=(Тс (q-q3)-I)*(I/L+I/ Lэ)өте үлкен қар жинау бассейнінде L>> Lэ осыдан: Qн= (Тс (q-q3)-I) Lэ 3-суреттегі Lэ қардың қашықтыққа тасымалдануы. Lэ климатқа байланысты болады және ол тұрақты болмайды. А.С.Черняв бойынша Lэ = 1750 м СССР аймағынның батыс бөлігіне тән. Арктикада Lэ = 5-10 км-ге тең. Антарктида да В.М.Котлякова бойынша Lэ = 10-20 км құрайды. Есептеулер және зерттеулер бойынша жерде жатқан қарға қарағанда борандағы қардың еру жылдамдығы 1,2 есе көп болады желсіз күнге қарағанда. Таулы борандар. Таулы аймақтардағы қар жамылғысының рельефін түсіру маңызды болып келеді. Себебі тауда метео станция жүйесін құру қиын болғандықтан жел режимін анықтау қиын болады. В.С.Матвиенко қар жамылғысының рельефінің түріне байланысты желдің жылдамдығын анықтайтын шкалажасады. Осы шкаламен ол үлкен таулы аймақтарда желдің бағытын жылдамдығын анықтаған. Таулы аймақтарда желдің өзгерісі қиындау болып келеді. Тауда жел көлденен және тігінен бағытта соғады. Тауда қарлы боранның жылдамдығына таудың рельефі де әсер етеді. Тауда жоғарғы боран соғады. 4-суретте таулы аудандағы жалпы боранның қозғалысы келтірілген, жел жылдамдығы Vх солдан оңға қарай бағытталған. жүктеу/скачать 206,23 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||