Кіріспе Әлемдік экономиканың қазіргі дамуы және әлемдік шаруашылықтың жаһандану үдерістері, экономикалардың өзара тәуелділіктерінің өсуі

О р ы н д а ғ а н
:
Ж а н а б е р г е н
Қ
.
Т
.
Т е к с е р г е н
:
Ш и н т е м и р о в а
А
.
С
.

Кіріспе
Елдер арасындағы бəсекелестік күрестің өршуі əлемдік экономикаға көптеген
өзгерістер əкелді. Жыл өткен сайын əлемдік шаруашылық қатынастар бірыңғай
геоэкономикалық жүйе ретінде көптеп қарастырылуда. Бұл жағдайларда кез келген
елдің күші мен қуаты оның өндірушілерінің бəсекеге қабілеттілігімен анықталады.
Ұлттық нарықта неғұрлым бəсекелестік күшті жəне оның формалары алуан болса,
соғұрлым əлемдік нарықта елдің бəсекеге қабілеттілік деңгейі жоғары болмақ.

Экономикалық даму қарқыны, ұлттық валюта жағдайы сияқты
көрсеткіштермен бағаланатын экономика динамизмі.
Өнеркəсіптік өндірістің тиімділігі.
Тауар сапасы деңгейінің, жан басына шаққандағы тұтынушылық шығындар
көлемінің көрсеткіштері бойынша бағаланатын нарық динамизмі.
Коммерциялық банктер, бағалы қағаздар нарығы қызметімен бағаланатын
елдің қаржылық жүйесінің жағдайы мен дамуы.
Халық саны мен өсу қарқыны, жұмыссыздық деңгейі, еңбек ресурстарының
біліктілік деңгейі негізінде анықталатын адами ресурстар.
Елдің салық салу деңгейін, ұлттық табысындағы мемлекеттік сектордың
үлесін зерттеу негізінде экономикадағы мемлекеттік реттеудің əсер ету
дəрежесімен анықталатын мемлекеттің рөлі.
Елдің əлеуметтік-саяси жағдайы – оны сипаттайтын көрсеткіштер: табыс
жəне оны бөлу көлемі, өнеркəсіптегі еңбектік қатынастар жəне т.б
Елдің бəсекеге қабілеттілігін анықтайтын факторлар:

Қазіргі кезде Қазақстан нарықтық экономикалық ел ретінде танылған
мемлекет, ол жаңа экономикалық даму кезеңіне жол ашты. Осы уақытқа
дейінгі сыртқы сауданың статистикасына жүгінетін болсақ, экспорт пен
импорттың, жалпы тауар айналымының бірте-бірте ақырындап өсіп
отырғандығын байқаймыз. Осы жағдайда негізгі экспортталатын тауарлар
болып мұнай, газ конденсаты, қара жəне түсті металл, ауылшаруашылығы
өнімдері қалып отыр. Яғни еліміздің экспорты шикізаттық бағытта болып отыр.
Жалпы шикізат пен алғашқы өңдеуден өткен өнімдердің үлесіне тұтас
экспорттың 80%-ы тиеді. Мұндай жағдайды тек қана отандық өнімдердің
бəсеке қабілеттілігінің төмендігімен ғана емес, сонымен қатар экспортты тиімді
ынталандыру саясатының қолға алынбауы арқылы түсіндіруге де болады.