1 Шынжырлы беріліс туралы тусінік
Шынжырлы беріліс дегеніміз параллель екі біліктін арасынданы айналысты біліктерге кигізіген тісті донгелектер (жулдызша трізді) мен
ТУЙЫкТ
Шотж(ыгр аркылы жеткізуге арналган беріліс. Мысалы,
велост
га тінін осінен арткы донгалакка берілетін айналы шынжырлы
беріліс
сата ды. Шынжырлы беріліс айналысты бір-бірінен алшак турган (8
м-ге дешн) біліктерге жэне бір шынжырмен бірнеше білікке жеткізе алады.
Шынжырлы берілістін біліктерге тусіретін эсері аз ( мысалы, кайысты беріліске караганда 2 есеге жуык аз) арі п.о.к. жогары (0,96 - 0,97 больп келеді.
Беріліс - козгалысты (эдетте
айналмаль
козгалысты)
жетекш1
элементтен (мысалы, автомобиль козгалткт цы) жетектелуші элементке (мысалы, автомобиль донталаты) Сескізуге арналган механизм. Беріліс аркыль: эр турлі жетектерце жилдамдыктарды арттырута (немесе азайтута);
жылдамдыктрды сатли немесе сатысыз реттеуге; козгалыс багыттарын
озгер
бір козг алікьшипен бірнеше механизмдерді козгалыска келтіруге;
куш
ай алдыру моментін озгертуге; козгалыс турлерін озара
турлен дір'
ге болады. Берілістін негізгі сипаттамалары: берілетін куштер мен
бураушы моменттер, бурыштык жылдамдык, жетектелуші буын (козгалыстаты) мен жетектегі буыннын жылдамдыктарынын гать насы (беріліс саны), пайдалы эсер коэфициенті.
Беріліс механикалык,
04
гидравликалык,
пневматикалык
жане электрлік болып ажыратылады. Механикалік беріліс іліністі (тісті беріліс, шынжырлы беріліс, бураланлы бері. пс т.б.) жэне уйкелісті (белбеулі беріліс, фрикциялы беріліс, т.б.) пайдшла гу га негізделген.
Олар беріліс катьна и "уракты немесе озгермелі, куаты шарын жэне
орташа экетектерде, сондай-ак,
•станоктардын,
•автомобильдердін,
тракт
беріліс кораптары мен вариаторларында колданылады.
Гидрат
беріліс пен электрлік беріліс улкен куатты жеткізуге
мумкіндік
бероді. Мундай берілістер техниканын эр турлі саласында, эсіресе,
ауыр колік машиналарынын жетектерінде колданылады. Пневматикалык беріліс шытар жердегі буыннын айналу жилігі улкен болган кагдайда (мысалы, ішкі бетті ажарлауыш станоктарда 30000 айн./мин-ка гейін жетеді) пайдаланылады. Техника мен ондірісте, кобінесе, элет ромеханикалык, гидропневматикалык сиякты аралас беріліс ко.тда лады. Ол шынжырмен жулдызшынын ілінісуіне негізделген. Тлілісу принципі белдікті беріліске караганда эртурлі улкен жуктеме шарі гарында болат шынжырдын беріктігін жогарылатады. Сырганау мен токтаудын болмауы туракты беріліс катынасын камтамасктз егеді (айнатисына орташа) жэне негурлым кыска уакыттаны
ЖУКТ
умкі дігін тугызады. Ілінісу принципі шынжырды косыша тартуды
кажет
себебеі себебі білік пен тіректегі жуктеме
азаяды.
Жулдь зшанын шынжырды орау бурышы шкивті белдікті орау бурышы сиякты сондай манызды емес. Сондыктан шынжырлы берілістер кіші ос
аралык кашыктыкта жэне улкен беріліс катиі тас нда да жумыс істей алады.
Сол сиякты куатты бір жетекші біліктен бірнеше жетектегі білікке бере
алады.
Негізгі кемпіліті шынжыр эр белек катты звенолардан турады жэне жулдызнада мецберленіп емес кеп бурышта орналасуы. Бул шынжыр шарнирынын тозуына, шу жэне косымша динамикалык жуктелудін, майлау жуйесін уйымдастыру кажеттілігене экелеп согады.
Шынжырлы берілістер ос аралык кашыктыкта, бір жетекші біліктен бірнеше жетектегі білікке берілетін жагдайда, белдікті беріліс. сенімсіз болган кезде шынжирлы берілістер колданута тура келген жагдайда.
Шынжырлы берілістер ауыл шаруашылыгында, тасымалтау жене химиялык,
машина жасауда, станок жасауда, тау-кен жабдыктарында жане котеру-
тасымалдау курылгыларында кенінен колданы лады.
Шынжырлы берілістер казіргі заманты машина жасауда кенінен колданылы келеді. Тек кана комбайннын бір турінде 14 шынжырлы беріліс кездеседі. Сондай ак шынжырлы берілістер транспорттык машиналарда да кенінен колданылады. Женіл автомобильдерде шынжирлы берілістер минутьна 6000 - дай айналу жылдамдынын беріп коптеген жылдар бойы жумые істейді.
Мунай онеросібінде колданылатын бурнылау жабдыктарында пайдаланылатын коп тармакты шынжырлы беріліс жылдамдыкпен айналып - тан астам куат береді.
Шынжырлы беріліс жетекші жэне жетектегі жулдызшалардан жэне оларды камтитын шынжырлардан турады. Шынжырлы берілісте бірнеше жетекші жулдызшадар болуы мумкін. Олар, кобінесе ауыл шаруашылык
транспорт машиналарында колданылады.
Ал шынжырдын озі топсалармен байланыскан бірнеше буындардан
турады.
Тыжы рлы
берілістер
нілгіш
байланысты
ілінісу берілістерне
жатады. Шынжыр тартылан бас жэне тэуелді жулдызшылардан турады.
Артыкшылыкатры:
1) тісті берілістерге караганда шынжырлы берілістер білік арасында козгалысты елеулі осьаралык кашыктыктарда бере алады (8 м дейін), + 17.
2) ременьді берілістерге караганда: а) компактырак; э) улкен куатты бере алады (3000 кВт дейін), б) білікке эсер ететін куштер елеулі аз, ойткені шынжырдын алдын-ала тартылысы аз, в) бірнеше ж улдызшамен бір шынжыр кемгімен козгалысты бере алады.
Кемшіліктер:
"tud.
1) ілініске кірген Кезде шынжыр буынынын соккысынан шудын болуы, эсіресе жулды зі а тістерінін саны аз жоне кадам улкен болганда;
2) майлау материадарын жеткізу киындынына байланисты шынжыр шарнирлерінія елеулі тез тозуы;
(3) шарнирлердін тозуына байланысты шынжырдын узаруы, будан
тарту курылнылары кажет болады;
Достарыңызбен бөлісу: |