Тестілеу арқылы оқушылардың білім, білік дағдысын бақылау

ә) іс-әрекетінің сипатына жазбаша, ауызша, әрекет орындалу формасы;

• 
  логикалық байланыстарға берілген тапсырмалар;
  
• 
  ситуциялық берілген тапсырманы берілген үрдістегі модельді нақты жағдайға қатысты шеш;
  
• 
  бірнеше ұынылған жауаптың ең жақсысын таңдап алу;
  
• 
  берілген тасырмалардан «дұрыс», «дұрыс емес» жауалты белгілеу;
  
• 
  бір жолда бірнеше жауаппен берілген тапсырмала негізінде жазылған тест, әр тапсырмаға байланысты дұрыс жауапты таңдап алу керек;
  
• 
  Жұп таңдау, сұрақ-жауап бір-біріне сәйкес келетін;
  

Олар:

1. 
   Тексеруге алынған ауқымның тапсырмалары көп, соғұрлым оның
   сенімділігі жоғары.
   
2. 
   Әр тапсырманы жан-жақты өңдеу, оған енетін сұрақтарды тиянақты
   және бірнеше қайтара тексеру, жауабын да тексеру, бұл текстің
   сенімділігін анықтауға мүмкіндік береді.
   
3. 
   Тәжірибеге сүйене отырып, әрбір тапсырманың қиындық дәрежесін
   аныктау.
   
4. 
   Нәтижесін есептеуді жеңілдету берілген әрбір үлгі және трафарет
   арқылы есептеу.[10]
   

1. 
   Тест ашық түрде беріледі, оған толық жауап беріледі. Ережесі
   айтылады, мысал келтіріледі.
   
2. 
   Тест жабық түрде беріледі, оған қосымша «Иә» немесе «Жоқ» деп
   жауап беріледі.
   
3. 
   Тест сұрақтары мен оның жауаптарының барлық варианттарын
   дұрыс оқып, анықтап-айырып, түсініп ал.
   

дүрыс жауабы : в)

1. 
   Толықтыру тесті (берілген нүктелердің орнының толықтыру)
   
2. 
   Еске түсіру тесті (қайталау бойынша жауап)
   
3. 
   Үйлестіру тесті (екі бағандағы сөзді сәйкестендіру)
   
4. 
   Реттілік тест (рет-ретімен, жүйесімен көрсету)
   
5. 
   Кәсіптік тест (кәсіп бойынша сұраққа жауап)
   
6. 
   Баламалы тест («иә», «жоқ», не «+» деп белгі қою). [11]
   

Бұл тест бойынша санмен белгіленген, жұмбақпен көшірілген бірнеше жауаптары, яғни жұмбақтың шешімі беріледі. Оқушы шешімі дұрыс жауапты шешіп, олардың сандық белгілерін сәйкестендіреді. Жауаптың дұрыс шешімін оқытушы өзіндегі тестпен салыстырып, тексереді.

Пайдаланылатын материалдар бойынша бланкілік (карандаш пен қағаз арқылы орындалатын), заттың (белгілі бір заттар мен амалдау тесті, мысалы бөлшектерден фигуралар құрау), аппаратуралық (арнайы техникалық жарақтарды талап ететін) түрлері болады.

Бақылау кең көлемде бір нәрсені тексеру деген мағынаны білдіреді. Бақылау оқыту процесінде оқушылардың оқу әрекетіне басшылық жасау қызметін атқарады, олардың творчестволық күші мен қабілетінің дамуына ықпал етеді [2].

Бақылау (контроль; франц соntrole) тексеру және белгіленген мақсаттан ауытқулар мен олардың себептерін анықтау мақсатындағы іс-әрекет;

2) Қабылданған шешімдердің іс жүзіндегі жағдайда, сәйкестік дәрежесін анықтайтын басқару функциясы [1].

Педагогикада бақылау оқушының білім сапасын анықтау үшін қажет. Түрлері: тақырыптық бақылау оқу бағдарламасындағы белгілі тақырыптар бойынша жүргізіледі; тараулық (тоқсандық) бақылау тоқсанның аяғында өткізіледі. Қортынды бақылау оқушылардың жыл бойы алған теориялық және практикалық білімдерін анықтау мақсатында қолданылады. Емтихан мен жылдық үлгерім бағаларынан педагогикалық кеңестің шешімі бойынша қортынды шығарылады. [8]

Бақылауға қатынасатын оқушылар санына қарай

Жеке

Топтық

Әрбір оқушыға өз алдына жеке тапсырма беріледі, жеке оқушының білімі тексеріліп, бағаланады.

Тапсырманы сыныптағы оқушылар ішінен азғантай топ мүшелері ғана орындайды.

Жалпы сынып бойынша бір тапсырма бойынша жалпы сынып оқушылары түгел жұмыс істелінуі.

Жаппай фронтальный

Тексеру түрлері

Бақы-лау жмысы

Сынақ

Емти-хан

Алдын-ала

Ағымда-ғы күн-делікті

Өз бетінше

Қоры-тынды

Жаз баша

Ауызша

Тексеру түрлері

Тәжі-рибе- лік

- барлық сыныптағы тест тапсырмаларға бірдей жағдай жасалу

- тест жұмысын өткізу уакытының бір сағаттан аспауы;

• 
  тапсырманы орындау үшін берілген нұсқалар түсінікті, айқын болуы;
  
• 
  оқушылар санына қарай нұсқалар саны бірнеше болуы;
  
• 
  қортынды, аралық күнделікті бақылау түрлеріне қарай тестке
  алынатын тапсырмалар санының көлемі болуы;
  
• 
  алынған материалдар оқушылардың өтілген материалдарының
  негізінде болуы керек.
  

• 
  тестік тапсырмалар бақылау материалының белгілі бір бөлшегі
  болады;
  
• 
  әр тапсырманың реттік номері болады;
  
• 
  тапсырманы орындау үшін арнайы нұсқау беріледі;
  
• 
  сыналушылардың жауабына байланысты тест бір немесе көп ұпаймен
  бағаланады;
  
• 
  тесте екі немесе бірнеше дербес тапсырма берілмеуі керек.
  

Тест әдісінің артықшылығы:

- тексерудің, бақылаудың обьективті болуы;

• 
  тест арқылы бағалау нақты әрі сараланған (дифференцияланған)
  даралық сипатта болуы;
  
• 
  дәстүрлік тексеру әдістерінен тиімдірек болуы;
  

Педагогикалық

1. 
   Баламалы (альтернативті) тесті
   
2. 
   Таңдамалы тест
   
3. 
   Қосымшалық тест
   
4. 
   Жұмбақтық тест
   
5. 
   Толықтырмалы тест (еске түсіру)
   
6. 
   Өлшемдік тест [13].
   

1. 
   Баламалы (альтернативті) тест. Мысалы: «баланы, ағасын, інісін,
   дәптерді» сөздерінің барлығы табыс жалғауы сөз бе? деп сұрақ
   қойылады. Оған тек «Иә» немесе «жоқ» деп жауап береді.
   
2. 
   Таңдамалы тест. Бұл тест бойынша бір сұраққа бірнеше жауап (3-4)
   беріледі, оның біреуі, дұрыс басқалары қайшы болып келеді. Тіл
   үйренуші оның ішінен ең дұрысын тауып, дәлелдеп, таңдап алуы
   керек. Мысалы қай қатарда жіңішке дауыстылар берілген
   

Мысалы: 1. Айдалада ақ отау

Жауабы: 4, 3, 2, 1.

1. 
   ерінбей, жарылмай
   
2. 
   ерінбей, тіленбей
   
3. 
   жалықпай, жарылмай
   

1. 
   Заттың санын білдіретін сөздер;
   
2. 
   Заттың атын, қимылын білдІретін сөздер;
   
3. 
   Заттың атын білдіретін сөздер;
   

Жауабы : 3)

Тест тапсырмаларының негізгі төрт турі бар :

1. 
   тұйық;
   
2. 
   ашық;
   
3. 
   сәйкестерді табу;
   
4. 
   ұғымдарды ретке келтіру.
   

Түйык тапсырманы орындау үшін мына нүсқауды орындаған жөн: тапсырманы және дурыс жауаптың нөмірін көшіріп жазыңыз.

Жауабы: ә)

Мысалы, мағыыалық жағынан бІр бІріне жуық өзара мәндес сөздерді

дейміз.

III. Сәйкестікті табуға бағытталған тапсырмалар, яғни оқушы қағазы
орналасқан сол жақтағы элементтердің сәйкестігін анықтайды Бүл - тестін
күрделі түрі.

Тесті орындағанда сәйкестіліктІң біреуі дұрыс табылмаса, тапсырма
толығымен орындалмаған болып табылады.

Мысалы:
1 .Септік жалғау а) терезеде

2. 
   Көптік жалғау ә)оқушымен
   
3. 
   Тәуелсіздік жалғауы б) дәптерлер
   
4. 
   Жіктік жалғау в) үстазым
   

Бүл тестте оң жақтағы элементтердің көбірек болғаны дүрыс.

1. 
   Текст (мәтін)
   
2. 
   Буын
   
3. 
   Дыбыс
   
4. 
   Сөз тіркесі
   
5. 
   Сөйлем
   Жауабы: 3,2,5,4,6,1:
   

Ал жас мүғалімдерге қиындық кездессе «Білім беру мен тестілеудің мемлекеттік стандарттарының мемлекетін стандарт-тарьшың үлттық орталығы» шығарған «Қазақ тілі тестілер жинағы» кітапшасын пайдалаиып отырса артық болмайды. Білім, білік, дағдыларын тексеру негізінен екі түрлі формада жүзеге асырылады:

1. 
   Ауызша сүрау;
   
2. 
   Жазба жұмыстары.
   

• 
  оқу-таиым әрекетінің сапасын, нәтижесін арттыру;
  

• 
  оқу-таным әрекетінін сапасын тексеру, бағалаудың тиімділігін
  жетІлдіру және әділдіғін орнықтыру;
  
• 
  оқу-таным әрекетіндегі білім, білік, дағды сапасьш, дәрежесін
  бақылауда жүйелілікті камтамасыз ету;
  

- тексеруде уақытты үнемдеу;

Рейтинг-тестік бакылау түрлеріне:

ә) аралық

• 
  тест бағалау нәтижесІн накты көрсетеді;
  
• 
  уақытты үнемді пайдалануға мүмкіндік туғызады;
  
• 
  бақылау бір мезгелде барлық оқушыларды қамтуға қол жеткізеді;
  

• 
  тест жүмысын атқару барысында барлық окушылар бірдей тең
  жағдайда болады.
  

• 
  Зачет (сынак) жүмыстары бақылаудың дәстүрлі тәсілдері арқылы
  жүргізіледі.
  
• 
  Емтихан тестік форма негізінде жүргізілдедІ. Тестік тапсырманың
  түрлері бақылау нысанасы мен тапсырманың сипатына сай
  анықталады. Ол бІрнеше нұсқада жасалуы қажет.
  

СебебІ, бүрынғы дәстүрлі оқытудьщ әдістері барлық кезде тиімді бола бермейді. Сондықтан студенттерге теориялық білімді ғана емес, практикалық дағдыларды меңгеретін оқытудың жаңа технологиясы жасалынуы керек.

1. 
   ауызша сүрау;
   
2. 
   жазбаша жүмыстары.
   

2. 
   білімді саналы түрде меңгеру дәрежесі:
   
3. 
   баяндау жүйелілігі және сөйлеу мәдениеті.
   

1. 
   көшіріпжазу
   
2. 
   диктант
   
3. 
   грамматикалық талдау.
   

ТестІк бақылауға қойылатын талаптар:

• 
  тапсырмалар мемлекеттік білім стандартты деңгейіне сәйкес болуы
  керек;
  
• 
  <<Қазақ тілі» пәні бойынша тестілік сынақтар басқа оқу пендері
  бойынша жүргізілетін тестілік бақылаулардан оқшау жүзеге асырылуы
  тиіс;
  
• 
  тест тапсырмалары «Шатастыру сипатынан аулак болуы тиіс»,-
  делінген".[11]
  

Бақылау жұмыстарын бес жауапты тест арқылы жүргІзген тиімді

екендігі ғылыми тұрғыдан дәлелдеиген.

1. 
   Тестік нұсқаудағы тестілердІң орналасу тәртібі;
   
2. 
   Әрбір тестін қиындық деңгейі тест нұсқасының қиындық деңгейі;
   
3. 
   Сапалык мөлшерІ;
   
4. 
   Тест нұсқасының қолданылу мақсатында сәйкестендіру (ағымдағы,
   мерзімдік қортынды бақылау емтихан т.б.);
   

Сонымен бүгінгі таңда тест қоры маңызды мәселелердің бірі болмақ. Ал өрбір тест - өз максатында қолданылып, тақырыптық тест блоктарының арасьшан өзінің нақты орнын табуы одан да күрделі мәселе.