Күні: 10. 03. 2016ж. Тақырыбы: 1986 ж Алматыдағы желтоқсан оқиғасы

   Мұғалім: Құрметті ұстаздар,оқушылар! Тарих беттерін парақтасақ, қазақ халқы  талай қанды қырғынды, зорлық- зомбылықтарды көрді, қасірет шекті. Соның бірі – Желтоқсан  көтерілісі. Бұл көтерілістің себебін бір жақты қарап, бір сөзбен айту, түсіндіру мүмкін емес. Дүниені  дүр сілкіндірген, тәуелсіздіктің бастауы болған  Желтоқсан көтерілісі.

    1.   Әнұран

 Мұғалім: Елбасы Н. Назарбаев өзінің “Ғасырлар тоғысында” атты еңбегінде “1986 жылғы желтоқсан оқиғасы қазақ жастарының сана-сезімінің қаншалықты ұлтжанды екендігін көрсетті. Олар 100 жылға жуық уақыт бойы халықты казармалық тәртіпте ұстап келген тоталитарлық жүйеге бірінші болып қарсы шықты. Жастар бұдан әрі кез келген ұлтқа, ұлттың мақтаныш сезімін қорлауға жол бермейтінін өз халқының атынан ашық мәлімдеді” деп жазды.

 Мұғалім:

Бұрқ етті қазақ баласы,

Кеудеде өршіп наласы.

Алаңға қарай ағылды,

Таусылып барлық шарасы.

Желтоқсан көтерілісі ұлттық рухтың қуатын, елдік пен ерліктің мұратын танытқан  көтеріліс болды. Желтоқсан оқиғасының шығу себебі: 1986 жылы 16 желтоқсанда небәрі 18 минутта өткен  Қазақстан Орталық Комитетінің бесінші Пленумы Д.Қонаевты «өз еркімен» қызметінен босатып, Қазақстан КП Орталық комитетінің бірінші хатшылығына республика халқына мүлде таныс емес, қазақ халқы туралы еш хабары жоқ  В.Колбиннің «сайлануы»  болды. Ертеңіне 17 желтоқсан күні орталық алаңға лек- легімен ағылған жастар тобы бейбіт шеру арқылы Орталықтың кадр саясатын дұрыс жүргізбей отырғандығына наразылық білдірді. «Қазақстанға  қазақ басшы!», «Әр халыққа- өз көсемі!» ,«Ешбір халыққа артықшылық берілмесін!» деген ұранмен , «Менің Қазақстаным» әнін айтып алаңға шықты.Ұлт саясатын дұрыс жүргізуді,ұлттық тіл мәдениеттің дамуына қамқорлық жасауды,ұлттық саяси қайраткерлердің басшылық орындарында лайықты лауазымға ие болуына назар аударуды талап етті. Жастар өздерін толғандырып жүрген мәселелерді  айтып қалуға тырысты.

Жазаға тартылған 99-дың 76-сы ерлер де, ал қалған 23-і қыз-келіншектер болған.

Лаззат Асанова мен Сабира Мұхамеджанова Желтоқсан оқиғасының құрбаны болды. Сабитова Жансая Әлкейқызы бес жылға, Сыдықова Нағима Асқарқызы үш жылға сотталды. Бас аяғы жиырма үш  ару қыз бас бостандығынан айырылды, әрқайсысы әр жылға. Екеуі еңбекпен түзеу жазасына тартылды, біреуі қара жұмысқа жіберілді. Екі адам өлім жазасына кесілді. Олар Мырзағұл Әбдіғұлов пен Қайрат Рысқұлбеков.Қайрат Рысқұлбековқа  жасақшы Савидскийді өлтірді деген жалған айып тағылды.83 адам 1,5 жылдан 15 жылға дейін бас бостандығынан айрылды.12 ректор орнынан түсірілді.271 студент оқудан шығарылды.52 адам партия, 787 адам комсомол қатарынан шығарылды. 1138 адам комсомолдық сөгіс алды. Қазақ ұлтшылдығы” айдарын таққан М.Соломонцев болды.

2006 жылы Алматыда “Тәуелсіздік таңы” ескерткіші  ашылды

1989 жылы мамыр-маусым КСРО халық депутаттарының І съезінде М. Шахановтың бастамасымен Желтоқсан оқиғаларына байланысты түпкілікті баға беру жөніндегі комиссия құрылды.

1991 жылы желтоқсанда ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың “1986 жылғы Желтоқсан оқиғаларына қатысқандарды ақтау туралы” жарлығы шықты.

1996 жылы Қайрат Рысқұлбековке “Халық қаһарманы” атағы берілді
II.Сөйлесу бөлімі.

1. «Даталарды еске түсіру» ойыны
1.Соғыс қарсаңында Қазақстандағы ғылыми мекемелерде жұмыс жасаған ғалымдар саны қанша болды? 1700-ден астам.

2.Қыз балаларға арналған арнаулы мектептер қай жерлерде ашылды? Шымкент, Алматы, Түркістан, Орда

3.Соғыс қарсаңында қанша ғылыми мекеме жұмыс жасады? 57

4.А.Байтұрсынұлы қай жылдары «Қазақ» газетінің редакторы болды? 1913-1918жж.

5. С.Асфандияровтың «Қазақстанның көне заманнан бергі тарихының» 1-бөлімі қашан жарық көрді? 1935

6. «Қырғыз, қазақ халқының 1000 әні және қазақ халқының 500 әні мен күйі» жинағын жарыққа шығарған этнограф, сазгер. Затаевич А.В.

7. Қазақстанда 1946 жылы ашылған Қазақстан Ғылым Академиясының тұңғыш президенті.Қ.И.Сәтбаев.

8.Алгебра оқулығын қазақ тілінде жазған кім? Қ.И.Сәтбаев

						Қ
						А
						З
						А
						Қ
						С
						Т
						А
						Н

1.Қазақстанның негізгі автохтонды тұрғындары? (қазақ);

2. Ақмоладағы Отанына опасыздық жасағандардың әйелдеріне арналған лагерь? (Алжир);

3.А.Байтұрсынов, Ә. Бөкейханов, М.Дулатов, т.б қандай өкілдер? (зиялы);

4.Қазақ Кеңес әдебиетінің негізін салушылардың бірі,1930 ж.атуға үкім шығарылған жазушы? (Аймауытов);

5.Лагерьлер жүйесі көп шоғырланған қала? (Қарағанды);

6. Тіл білімінің негізін салушы, әдебиет,саясат, ғылым, журналистика салаларында мол мұра қалдырған кім? (Байтұрсынов);

7.Қазақстан қандай ел? (Тәуелсіз);

8.Лагерьлер бас басқармасы? (ГУЛАГ);

9.Қуғын-сүргін жылдарындағы өкімет басшысы? (Сталин).

1.1967 ж.соңына қарай қанша кәсіпорын шаруашылық реформасы негізінде жұмыс істеді? (193 кәсіпорын)

2.1970 ж.қарай кәсіпорындардың қанша пайызы жоспарлаудың жаңа жүйесі бойынша жұмыс істеді? (80%)

3.1972 ж.екінші жартысында салынған су-лектр станциясы. (Қапшағай)

4.1970 ж.өзіндік құны арзан ашық әдіспен, жоғары қарқынмен өндірілген көмір базасы. (Екібастұз)

5.1965ж.алғашқы мұнай алынған кәсіпорын. (Өзен)

6.1960ж.ортасында салынған газ өңдейтін зауыт. (Маңғыстау)

7.республикадағы түсті металлургияның аса ірі орталығына айналған аймақ .(Шығыс Қазақстан).

8.1960ж Павлодарда қайта құрылған зауыт. (Трактор зауыты).

9.1960ж Текеліде салынған зауыт. (Аккумулятор зауыты)

10. 1960ж.Кентауда қандай зауыт салынды? (Трансформатор зауыты)
III. Қорытынды

Мұғалім сөзі:Желтоқсан көтерілісі 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліспен бірдей, тіпті ұқсас жақтар көп. Талдап қарасақ 1916 ж ұлт-азаттық көтеріліс патша империясының  құлауына әкелсе, 1986ж көтеріліс алып КСРО сияқты кеңестік империяның  құлауына бастама болды. Екеуінеде әсер еткен бірнәрсе – жарлық.1916 ж. 25 маусымдағы қазақтарды қара жұмысқа алу туралы жарлық болса, 1986 ж 18 минутқа созылған пленумнан кейін Қонаевты орнынан алу және Колбиннің тағайындалуы туралы жарлық. Тәуелсіздік жолында жандарын қиған ұл-қыздарды, рухы биік аға-апайларымызды  ұмытпайық. Олардың ерлігі біздерге үлгі болсын.Тәуелсіздік туын биік ұстап, алға баса берейік! Еліміздің келешегі кемел, болашағы нұрлы болсын!Мағжан Жұмабаевтың: «Мен жастарға сенемін» .
Арыстандай айбатты,
Жолбарыстай қайратты
Қырандай күшті қанатты,
Мен жастарға сенемін!
Көздерінде от ойнар.
Сөздерінде жалың бар,
Жаннан қымбат оларға ар,
Мен жастарға сенемін!

Бағалау.

Үйге тапсырма.

1.Желтоқсан құрбандары туралы мәлімет жинау.