Конденсатор

Конденсатор

• Cабақтың мақсаты:

• 1. Конденсатордың шығуы тарихымен танысу
• 2. Оны сипаттайтын шама және оның қандай
• факторларға тәуелді болатыны туралы мәлімет алу,
• түрлерімен танысу.
• 3. Конденсаторлардың жалғануларын қарастыру.
• 4. Зарядталған конденсатор энергиясының формуласын алу.
• 5. Конденсаторлардың қолданылуы туралы
• ақпараттармен танысу.

• Үй жұмысы

• Конденсатор түрлері және қолданылуы

• 1745 жылы Лейден қаласында неміс
• физигі Эвальд Юрген фон Клейст және
• голланд физигі Питер ван Мушенбрук
• тарихта ең алғашқы конденсатор –
• «лейден банкасын» жасады. Сынап
• Шыны ыдысқа салынған шегенің үлкен
• Электр зарядын жинақтай алатыны байқалған.
• Мұндай конденсаторда сынап бір жапсардың
• Ролін, ал ыдысты ұстап тұрған
• экспериментатордың алақаны екінші
• жапсардың ролін атқарған екен.
• Кейінірек астарлардың жапсарлардың
• екеуін де жұқа жезден немесе
• қорғасын қағаздан жасайтын болады.

• 1. Өткізгіштің электрсыйымдылығы оған екінші зарядталмаған
• өткізгішті жақындатқанда артады;
• 2. Екінші өткізгішті жерге жалғау бірінші өткізгіштің
• электрсыйымдылығын арттырады;
• 3. Қатты диэлектриктің болуы жүйенің
• электрсыйымдылығын арттырады;
• 4. Диэлектриктің қалыңдығын азайтса,
• өткізгіштер жүйесінің сыйымдылығы артады;
• 5. Диэлектриктің диэлектрик өтімділігі артқанда,
• жүйенің электрсыйымдылығы артады;
• 6.Өткізгіштердің бір-бірімен айқасу ауданын арттырғанда
• жүйенің электрсыйымдылығы артады;

• Өткізгіштің электрсыйымдылығы мынандай факторларға
• байланысты өзгереді:

• Конденсаторларды сыртқы механикалық әсерлерден қорғау үшін оларды арнайы корпустармен қаптайды.

• Мұндағы:
• С- электрсыйымдылығы;

• жапсарлардың арасындағы ортаның салыстырмалы
• диэлектрик өтімділігі

• =8,85*10 -12

• d- диэлектрик қалыңдығы немесе жапсарлардың ара қашықтығы;
• S- жапсардың ауданы;
• r- шар немесе цилиндр табанының радиусы;
• Е- электр өрісінің кернеулігі;
• q-электр заряды;
• l- цилиндр құраушысының ұзындығы

• Конденсаторлардың стандарт
• бойынша белгіленуі

• Жазық конденсатор

• Цилиндр тәріздес конденсатор

• Шар тәріздес конденсатор

• Конденсаторлардың
• түрлері

• Конденсаторлардың жалғануы:

• 1.Сыйымдылықты арттыру үшін конденсаторларды параллель қосады.
• Бұл кезде конденсаторлардың аттас зарядталған жапсарлары бірге қосылады.

• 2. Конденсаторларды тізбектей
• жалғаған кезде барлық
• конденсаторлардағы заряд бірдей
• болады және олардың әр аттас
• зарядталған жапсарлары қосылады

• Конденсаторлардың қолданылуы:

• Конденсаторлар катушка немесе резистормен бірге жиілікке тәуелді әртүрлі тізбек құрастыру үшін қолданылады
• (тербелмелі контур, кері байланыс тізбегі).

• Конденсаторды жылдам разрядтау кезінде үлкен қуатты импульс алуға болады(фото жарқыл, импульстік лазерде).

• Конденсатор электр зарядын көпке дейін сақтайтын болғандықтан электр энергиясын сақтаушы құрал ретінде қолданады (аккумуляторлар).

• Өндірістік электротехникада реактивті қуатты толықтыру үшін қолданылады.

• Конденсаторлар көп заряд жинақтай алатындықтан жапсарларындағы кернеу үлкен болады, сондықтан оны зарядталған бөлшекті үдету үшін де қолданылады.

• Сыйымдылығының өзгерісіне байланысты өлшеуіш
• түрлендіргіштер жасалады және т.б салаларда кең қолданыс тапқан

ФИЗИКАЛЫҚ ҮЗІЛІС

• Сұраққа- жауап

• I-нұсқа
• Өлшемі өзі тұрған дене өлшемімен салыстырғанда өте аз
• Бағыты өріс кернеулігі бағытымен сәйкес келетін, нүктеге жүргізілген жанама
• Конденсатордың екі өткізгіші
• С=C 1*C 2 /C1+C 2

• 2)Өріс кернеуліктері бірдей
• 3)Екі жұқа диэлектрик қабатымен бөлінген екі өткізгіштен тұратын жүйе

• 1)

• II -нұсқа

• III-нұсқа
• Вакуумдағы электр өрісінің кернеулігінен
• ортадағы электр өрісі кернеулігі неше есе артық екенін көрсетеді
• 2)күшсызықтары қиылыспайды және үзіліссіз
• 3) Өткізгіштің электр зарядынан жинақтау қабілеті
• 4)C=C1+C2

• IV - нұсқа
• 1)Тыныштықтағы зарядтар туғызатын өріс
• 2)q1 +q2 +…qn=const
• 3)Электр зарядын жинақтауы
• 4)C=εε0 S/d

Есептер

• 1)Жазық конденсатор тұрақты көзіне қосылған, егер өткізігіштің ауданы 2 есе азайтсақ, заряд қалай өзгереді?
• 2)Берілгені q=10ˉ8 Кл
• U= 100 B
• т/к С-?
• 3) С=5ПФ
• U=1кВ
• т/к q-?
• 4) I= 0.5A
• t= 1 мин
• т/к q-?

• Үйге тапсырма:

• Бүгінгі тақырыпты оқып келу. 17- жаттығу.
• Реферат «Конденсаторлардың түрлері
• және қолданылуы»