Корпорациялардың қосалқы қорларын басқаруды ұйымдастыру
Дайындаған: Үбіғалиева Айнұр
Корпорация – бұл кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру үшін құрылған шаруашылық субьект, оның экономикалық мақсаты қоғамдық тұтынуды қамтамасыз ету және пайда алу болып табылады.
Корпорация – бұл кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру үшін құрылған шаруашылық субьект, оның экономикалық мақсаты қоғамдық тұтынуды қамтамасыз ету және пайда алу болып табылады.
Корпорация қаржысы – бұл негізгі және айналмалы капиталдың құрылуы, корпорациялардың ақшалай қаражат қорларының және олардың бөлінуі мен пайдаланылуы процесінде пайда болдатын қаржылық немесе ақшалай қозғалыстар.
Корпорация қаржысы ұйымдастырудың ішкі жүйесі – бұл корпорацияның қаржылық міндеттемелерін орындауға, ағымдағы шығындарды және өндірісті дамытумен байланысты шығындарды қаржыландыруға арналған меншікті ақшалай кірістер мен түсімдердің жиынтығы.
Корпорация қаржысы ұйымдастырудың ішкі жүйесі – бұл корпорацияның қаржылық міндеттемелерін орындауға, ағымдағы шығындарды және өндірісті дамытумен байланысты шығындарды қаржыландыруға арналған меншікті ақшалай кірістер мен түсімдердің жиынтығы.
Корпорацияның қаржы ресурстары қалыптасу көздеріне байланысты меншікті, қатыстырылған және қарыз деп бөлінеді.
Корпорацияның ақшалай қорларына келесілер жатады: жарғылық, резервтік капиталдар, қорлану қоры, тұтыну қоры, еңбекке ақы төлеу қоры, валюталық, жөндеу қорлары.
Корпорацияның қаржысын ұйымдастыру принциптері не төмендегілерді жатқызуға болады:
Корпорацияның қаржысын ұйымдастыру принциптері не төмендегілерді жатқызуға болады:
шаруашылық қызметті өзін-өзі реттеу;
өзін-өзі өтеушілік және өзін-өзі қаржыландыру,
айналым қаражатын қалыптастыру көздерін меншік және қарыз бойынша бөлу;
қаржы резервтерінің болуы.
Кәсiпорын қаржысын басқару қаржы механизмi арқылы жүзеге асады.
Кәсiпорын қаржысын басқару қаржы механизмi арқылы жүзеге асады.
Кәсiпорынның қаржы механизмi дегенiмiз – кәсiпорын қаржысын жүйелi басқару барынша көп мақсатты табыс табу.
Қаржы басқару жүйесi өзiне: қаржы әдiстерiн қаржы құралдарын құқықпен қамтамасыз етiлiп, қаржы басқарудыжүйелi мәлiметтермен хабардар етедi. Қаржылық әдiстерге: қаржысын жоспарлау, қаржысын есептеу, қаржыны талдау және қаржыны тексеру жатады.
Кәсiпорынның шаруашылық қызметiнiң нәтижесi мен соңғы мақсаты табыс болып табылады. Салық төленгеннен кейiн кәсiпорының қарамағында қалған табыстан резервтiк капитал, жинақтау қоры мен тұтыну қорлары қалыптасады.
Кәсiпорынның шаруашылық қызметiнiң нәтижесi мен соңғы мақсаты табыс болып табылады. Салық төленгеннен кейiн кәсiпорының қарамағында қалған табыстан резервтiк капитал, жинақтау қоры мен тұтыну қорлары қалыптасады.
Резервтiк капитал – бұл кәсiпорынның ақша қоры. Оның қалыптасу көзi болып кәсiпорынның өз меншiгiндегi қалған табыс б.т. Ол есеп жылындағы нақты мақсаттарға табыстың жетiспеуiмен яғни есептi жылдың шығындарын жабуға, төлеуге жұмсалады.
Валюта қоры - өз өнiмiн экспортқа шығаратын және валюталық түсiмдi алатын кәсiпорындарда қалыптасады.
Жинақтау қоры - өндiрiстiң дамуына арналған ақша қаражаттары. Бұл қор кәсiпорын мүлкiн кеңейту мақсатында негiзгi өндiрiстi дамытуға, сондай-ақ табыс алу үшiн қаржылық салымдарды салу және пайдаланумен байланысты.
Жинақтау қоры - өндiрiстiң дамуына арналған ақша қаражаттары. Бұл қор кәсiпорын мүлкiн кеңейту мақсатында негiзгi өндiрiстi дамытуға, сондай-ақ табыс алу үшiн қаржылық салымдарды салу және пайдаланумен байланысты.
Тұтыну қоры - әлеуметтiк қажеттiлiктерге өндiрiстiк емес салаларды қаржыландыруға, марапаттауларға, компенсация түрiндегi төлемдерге және т.б. мақсаттарға бағытталған ақша қаражаттары.
Қаржы резервтерін шаруашылық жүргізуші субъектілердің өздері меншікті қаржы ресурстары есебінен басқару құрылымдары мамандандырылған сақтық ұйымдары және мемлекет жасай алады. Оның мақсаты – шаруашылық-қаржы жағдайы нашарлаған кезде пайда болған қосымша шығндарды жауып, кәсіпорындардың қаржы жағдайын тұрақтандыруды қамтамасыз ету. Қор кәсіпорынның тұтыну, қорлану және басқ қорларына жіберілмес бұрын оның қарамағында қалатын табыс есебінен құралады. Кей жағдайда қордың көлемі шектеледі, мысалы, оның қаржысы бірлескен кәсіпорындарда жарғылық капитал мөлшерінің 25 пайзынан аспауы тиіс.
Қаржы резервтерін шаруашылық жүргізуші субъектілердің өздері меншікті қаржы ресурстары есебінен басқару құрылымдары мамандандырылған сақтық ұйымдары және мемлекет жасай алады. Оның мақсаты – шаруашылық-қаржы жағдайы нашарлаған кезде пайда болған қосымша шығндарды жауып, кәсіпорындардың қаржы жағдайын тұрақтандыруды қамтамасыз ету. Қор кәсіпорынның тұтыну, қорлану және басқ қорларына жіберілмес бұрын оның қарамағында қалатын табыс есебінен құралады. Кей жағдайда қордың көлемі шектеледі, мысалы, оның қаржысы бірлескен кәсіпорындарда жарғылық капитал мөлшерінің 25 пайзынан аспауы тиіс.
Қорытынды
Қаржы резервінің қаражаты өндірістік және әлеуметтік даму жөнінідегі қосымша шығындарға, жаңа техниканы әзірлеп, енгізуге, меншікті айналым қаражаттарын толықтыруға жұмсалады.
Кәсіпорынның қаржысын ұйымдастырудың қажетті қағидаты – басқарудың балық деңгейлеріндегі қаржы резервтерінің болуы. Қаржы резервтері әр түрлі әдістермен өндірістік және әлеуметтік қорлардың мөлшеріне пайызбен, пайда немесе табыстан тұрақты нормативтер бойынша аударымдар арқылы жасалуы мүмкін. Қаржы резерві уақытша болатын қаржы қайшылықтарын жоюға және шаруашылықтардың қызметіне қажет қалыпты жағдайларды қамтамасыз етуге, сондай-ақ, әдетте, қаржы жоспарында қаралмайтын өндірістік және әлеуметтік дамумен байланысты шығындарды қаржыландыруға арналған.
