Көру мүшесі адам сыртқы ортадан ақпараттың 80-90% көз арқылы қабылдайды. Көру мүшесі көз алмасы мен қосымша мүшелерден тұрады. Көз алмасы

жүктеу/скачать 26,26 Kb.

Дата	11.03.2022
өлшемі	26,26 Kb.
	#135051

Байланысты:
Сезім мүшелер

Сезім мүшелер
Рецепторлар сыртқы және ішкі 2 ге бөлінеді.
Жүйке ұштары ішкі мүшелерінің тітіркенуінен
терінің үстіңгі қабылдайды
қабатында болады. Нооцепторлер д.а.
Адамда 5 сезім мүшесі бар:
Көру мүшесі адам сыртқы ортадан ақпараттың 80-90% көз арқылы қабылдайды. Көру мүшесі көз алмасы мен қосымша мүшелерден тұрады.
Көз алмасы : 3 қабықтан тұрады.

Ақ қабық
сыртқы қабық

Тамырлы қабық ,
ортаңғы қабық

Торлы қабық,ішкі қабық сечетка

Қалың тығыз дәнекер ұлпадан құралған.
Алдыңғы жағы дөңестеніп,
- Қасаң қабықшаға айналған жарықты таңдамай өткізеді.

Қан тамырлар көп болғандықтан қоректік заттармен қамтамасыз етеді.
Тамырлы қабық алдыңғы жағы нұрлы қабыққа айналған қызметі:көзге түс береді. Бұның дәм орталында қарашық орналасқан. Жарық сәулесін таңдап өткізеді.
Көз қарашығының үлкейіп кішіреюі нұрлы қабықшаның бұлшықеттеріне байланысты.
Қарашықтың артқы жағында дөңес ми ұқсас көз бұршағы орналасқан.
Күн сәулесін торлы қабыққа шоғырландырып заттың тн торлы қабыққа шоғырландырып заттың түсін және пішінін ажыратады.

Жарық сезетін жасушалары орналасқан.

1.Таяқша арқылы түнде ымырт жабылғанда жақсы көрінеді.
2.Құтыша- жарықта заттың түсін ажыратады.

Сары дақ: жарықты жақсы сезетін құтышалардың жиынтығы.
Соқыр дақ :жарық сезгіш жасушалары Х, жарықты қабылдамайды. Көз бен миды бейл көру жүйкесінде орналасады.

Қасаң қабықша мен нұрлы қабықшаның арасында көздің алдыңғы қуысы орналасқан.
Нұрлы қабықша мен көз бұршағының арасында көздің артқы қуысы орналасқан.
Ішінде сұйықтық болады ол қысымды реттейді.
Көз алмасының ішінде мөлдір шыны тәрізді іркілдеп дене толтырылған.
Аккамодация: көз бұршағының қисықтығын өзгету арқылы заттарды көру түрлі қашықтықтағы.
Көздің бұзылуы,аурулары:

сығырлық: жарық сәулесінің торлы қабыққа жетпей қиылысуы.
қарақтылық: жарық сәулесінің торлы қабықтан асып кетуі.
глоукома: көз қуысындағы сұйықтың қысымының жоғары болады.
дальтонизм: тұқым қуалайды, көбінесе қызыл және жасыл түсті ажыратпау.
Конъюктивит: көздің қарығуы-көз ауруларының ішіндегі ең көп тараған жұқпалы түрі.Көздің сілемейлі қабығының қабынуы,бактерия немесе вирустың әсерінен.

Көз гигиенасы:

Көзге бөгде зат түссе сумен көзді сырттан ішіне қарай жуу керек.
Көзге қышқыл,сілті, заттар тисе ағып тұрған сумен жуу.
Құтышалар жарықта ыдырайды, түнде жинақталады.

Көздің қосымша мүшелері

Қабық пен кірпік көзді шаң-тозаңнан жарқыраған жарықтан қорғайды.
Көз бұлшықеттері көз алмасын жоғары төмен ішіне сыртқа қозғалтады.
Жас безі жас бөледі, көзді ылғалдандырады, көзді жылытады.
Жас пен бірге бөгде заттар сыртқа шығарылады және зиянды микробтарды жояды.
Қас аққан терді көзге жібермей ұстап қалады.
А витамині көзге пайдалы.

Есту мүшесі

Құлақ 3 бөлімнен тұрады.
Сыртқы Ортаңғы Ішкі

Құлақ қалқаны
Алдыңғы дыбыс
Тербелістерін ішне бағыттайды.
Сыртқы дыбыс жолы(3см)
Дыбыс толқындары өтеді және құлық безі бар.
Сыртқы құлақ дабыл жарғағымен бітеді.

Дабыл жарғағынан кейін басталады, самай сүйегінің ішінде орналасқан.
Іші ауаға толы 3 дыбыс сүйекшесі орналасқан(балғашық,
төстік,

үзеңгі)

Бағалшық сүйегінің жіңішке шеті дабыл жарғағымен бітісіп кеткен.
Ортаңғы құлақ жұтқыншақпен есту түтігі(евтония)мен байланысқан.

Қуыстармен иірім өзекшелерден түзілген күрделі жүйені шытырман деп атайды.Іші сұйықтыққа толы(лабиринт)
Шытырман іші жарғақты сырты сүйекті, іші лимфа сұйықтығынан тұрады.

Ішінде 24 мың талшық керілген.
Бұнда рецепторлар орналасқан.

Сонымен араша тәрізді ширатылған ұлулы дене: Есту мүшесі:
3 жарты иірім өзекшелермен кіреберіс мүшесі:тепе-теңдік мүшесі деп аталады.
Дыбыс толқынының таралу жолы.
Дыбыс толқыны,дабыл жарғағынығ тербелісі,есту сүйекшелерінің тербелісі,ұлуды денедегі сұйықтықтың тербешісі,есту рецепторларының тітіркенуі,жүйкеде қозу толқынының пайда болуы.
Тауда тұратын 70 жастағф адамның есту қабілеті, қалада тұратын 20 жастағы адамның есту қабілетімен бірдей.

жүктеу/скачать 26,26 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: