АУЫЗ ҚУЫСЫ МЕН ТІС КҮТІМІНЕ АРНАЛҒАН ӨНІМДЕРДІ ҚОЛДАНУДЫҢ ТАРИХЫ

Тіс және ауызды тазалау біздің заманымызға дейінгі 5000 жылдары мысырлықтар тістерін тазарту үшін 

паста қолданған кезде пайда болған. Ол кезде тіпті тіс щеткалары 

ойлап

біздің  заманымызға  дейінгі  3500-3000  жылдары  пайда  болды;  алғашқы  тіс  щеткасын  вавилондықтар  мен 

мысырлықтар  сабақтан  жасаған.  Ертедегі  қытай,  грек  және  рим  жазушылары  пасталар  мен  ұнтақтардың 

көптеген қоспаларын сипаттайды. Оларды қолданудың мақсаты - тістер мен тістерді тазалау, тістерді ағарту 

және  ауыз  иісін  жақсарту.  Ертедегі  тіс  пастасы  ингредиенттеріне  кеуектас  ұнтағы  мен  сірке  қышқылы

28

, 

кептірілген  гүлдер  кірді.  Римдіктер  несепті  қолданды;  оның  аммиак  (қазіргі  заманғы  тіс  пасталарының 

кейбірінің  құрамында  бар)  тістерді  тазартады.  Римдіктер  мен  гректер  сондай-ақ  басқа  да  абразивтік 

ингредиенттерді сынап көрді. Римдіктер несепті ауызды шаю құралы ретінде де қолданған. Орта ғасырда тіс 

тазалайтын  формулалардағы  негізгі  ингредиенттер  ұсақ  құм  мен  кеуектас  болатын  болды.  Еуропалықтар 

тістерін  эмаліне  зақым  келтіретін  азот  қышқылымен  тазалап  бояу  үшін  шаштараз-хирургтарға  баратын. 

Нәтижесінде қысқа ғана уақытқа әдемі ақ тіске ие болатын. Кейінірек пайда болған кірпіш пен фарфоры бар 

тіс пасталарының да әсері сондай болды.

28

Заманауи тіс пасталарының дамуы 1800 жылдары басталды. Британдық химиктер тіс пасталарына натрий 

стоматологтар  науқастардың  тістері  лас  болғанымен,  олар  қуыстарсыз  болғанын  байқады.  Бұл  эмаль  мен 

топырақ  пен  су  құрамындағы  фторидтердің  арасындағы  өзара  әрекеттің  нәтижесі  болды.  1840  жылдары 

Италияда да, Францияда да стоматологтар адамдарға фтордан жасалған соратын дәрілерді жиі пайдаланатын

29

. 

1940 жылдары фтор ауыз суға қосылды, ал 1955 жылы Procter & Gamble оны тіс пасталарына бірінші болып 

30

Бұрынғы заманда тіс пастасы шын мәнінде ұнтақ болатын. 1850 жылдан бастап, тіс пастасы бүгінгі күні 

жылы доктор Шеффилд алдымен тіс пастасын сықпа түтікке салып, өнімге 

Dr. Sheffield’s Crème Dentifrice

деген ат берді.

 1896 жылы Colgate тіс пастасының жаппай өндірісін бастады.

32

 Белсенді ингредиенттер паста 

тіпті бітеуіш материалдардың дамуында айтарлықтай өзгерістер болды.

1815  жылы  Нью-Орлеанның  стоматологы  алғашқы  тіс  жалтырататын  құрал  ұсынды.  Бұл  жібек  жіп 

болатын.

 1882 жылы жібек тіс жалтыратқышының жаппай өндірісі басталды; 1940 жылдардан бастап нейлон 

жіп өндірісі басталды (ол бүгінгі күнде қолданылады).