Т.Кун бойынша Парадигма
«дана»(экземпляр) ғылыми проблемалардың, бас қатырғыштардың нақты шешімі
Ғылыми қауымдастық даналарды (экземплярларды) үлгі ретінде қабылдайды.
«пәндік матрица» ғылыми қауымдастықтың іргелі түсініктерінің жиынтығы
Бұларға кепілдік мақұлдаған терминдер, жалпы модельдер, жалпылама құндылықтардың жүйесі жатады.
Т.Кунның «ғылыми революциялар» концепциясы
Поппердің жалғаспалы революциясы
Лакатостың зерттеушілік программалары
Лакатос Поппердің философиясын әртүрлі варианттарын өте тиянақты түрде қайта қорытып, талдап шықты. Бұл жердегі мақсаты Поппер философиясының неопозитивизмімен сыйыспайтындығын дәлелдеу еді және ғылымның дамуының фальсификационистік моделін жетілдіруге тырысты.
В.И. Вернадский - ноосфера концепциясы
Ноосфера - бұл "қуатты геологиялық күш"деп танылуы мүмкін планетаны өз іс-әрекетімен соншалықты өзгертетін адамдардың әсерінен өзгеретін жердің материалдық қабығы. Бұл күш өзінің ойымен және еңбегімен биосфераны "біртұтас тұтас ретінде еркін ойлайтын адамзаттың мүддесі үшін"қалпына келтіреді
"Биосфераның геологиялық тарихында адамның алдында үлкен болашақ ашылады, егер ол мұны түсінсе және өзінің ақыл-ойы мен еңбегін өзін-өзі бұзу үшін пайдаланбаса". Үш нақтылық
адам өмірі төңірегіндегі нақтылық
ғарыштық жазықтағы нақтылық
атом құбылыстарындағы микроскопиялық нақтылық
І«жарылыс»
б.э.д. VI-V ғасырлар аралығында грек философиясы мен ғылымның негізі туып қалыптасты.
ІІ «жарылыс»
XVII ғасырда пайда болып, қазіргі заман ғылымының қалыптасуына әсер етті. Ғылымның негізгі мазмұны – оның эмпирикалық ғылыми аппараты, ғылыми жұмыстың әдістемесі анықталады.
ІІІ «жарылыс»
ХХ ғасырдан бастап саналады.
Вернадский ғылымның сапалы даму үрдісін бағалау үшін «ғылыми шығармашылық жарылыс» ұғымын енгізді: