Культура номадов Центральной Азии и Казахстана
жүктеу/скачать 10,23 Mb.
|
Култрология 5лек
- Бұл бет үшін навигация:
- Рухани мәдениет
- Сақтардың діни өкілдіктері
Көне заманнан бері этномәдени ерекшеліктер жиі көшіп-қону кезіндегі қолайлылық талаптарына сай киім-кешек, атқа міну (киім тігу, синну өнері – шалбар), жеңілдігі, беріктігі, жылуды сақтауы арқылы көрініс тапты. Қазақ киім үлгілерімен таныса отырып, ғасырлар бойы көшпелі мал өсірушілер оның қолдағы материалына, технологиясына, атқаратын қызметіне, жасына, әлеуметтік жағдайына сай түрлі модификацияларын жасап келгенін көруге болады. Костюмнің көптеген үлгілері қолданбалы өнер туындысына айналды және этнодифференциациялау ерекшеліктеріне ие болды.Рухани мәдениетОрта дала өңірінде мыңдаған жылдар бойы рухани мәдениет пен халық өнері дамып келе жатқаны сөзсіз. Бұған қазақтың «Алпамыс», «Қозы Көрпеш – Баян сұлу», «Қобланды» эпосының көнелігі дәлел.Сақтардың діни өкілдіктеріЕң бастысы-бастық пен патшаға табыну. Патша құдайлардың таңдауы, Аспан мен жер арасындағы делдал, Бейбітшілік орталығы, жердегі өркендеудің тасымалдаушысы болып саналды. Халықтың әл-ауқаты оның физикалық күші мен рухани энергиясына байланысты болды. Ол халықтың барлық топтарының бейнесі болды. Ол алғашқы борозды көктемгі егістікте жүргізді. Патшалар мен лейлер күнмен анықталды.Сақтар табиғат күштеріне — күнге, желге, найзағайға, найзағайға табынған. Олардың ойынша, құдайлар әртүрлі жануарлар мен құстарға айналды. Мысалы, жылқы-күн мен оттың құдайы; қабан-күн күркіреуінің құдайы. Көшпелі тайпалар күнге, отқа, ал отырықшы тайпалар қасиетті жерге көбірек табынатын.Құрбандық үстелдері мен құрбандық үстелдері орналасқан қасиетті орындарда олар құдайларға құрбандық шалды, ата-баба культі мен от культін сақтаумен байланысты жетістіктер, құнарлылық рәсімдерін жасады. Археологтар Жетісу сақтарында "от храмдары"болғанын анықтады.Сақтардың әлемнің (ғарыштың) құрылымы туралы өзіндік түсінігі болды. Ғарыштағы тәртіп күнмен, күн күймесінің қозғалысымен байланысты өнер ұғымы ретінде ұсынылды. Ғарыштағы тәртіп, үйлесімділік, ұйымдастырушылар Митра, Варуна, Индра құдайлары болды, әлемнің моделі үш әлемнің-жер асты әлемінің - төменгі; ортасы - жер, ал жоғарғы - аспан. Әлемнің төрт жағы болды - оң, сол, алдыңғы және артқы.жүктеу/скачать 10,23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|